Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1858

Aurora. Jaarboekje voor 1858. Uitgegeven door S.J. van den Bergh. Te Haarlem, bij A.C. Kruseman. In post 8vo. VIII en 279 bl., met portret en 5 staalplaten, geb. in geheel linnen met verg. stempels en verguld op snede, f 4-90; in marocco f 6-25.

Het zou de vraag zijn, of wel iets onze wel wat spade aankondiging van de ‘Aurora’ noodig maakte.

Den Uitgever kan het voor zijn debiet volstrekt niet meer schelen wat er van gezegd wordt.

De Uitgever en de Redacteur beide zijn zelven bekwaam genoeg om hun product te beoordeelen, en hebben elkander al lang geschreven: ‘de Aurora ziet er goed uit’, of ‘het moet dit jaar maar zoo’ - en geen recensent zal in dat oordeel eenige verandering brengen, te minder omdat het toch eigenlijk, zonder te veel plaats te vragen, geen gemotiveerd oordeel zijn kan.

De Auteurs zijn zich zelven bewust, hoe hoog hun arbeid staat, ten minste indien het oog hun niet door eigenliefde verblind is; en in 't laatste geval is lof schadelijk en blaam kwetsend.

Voor wie dan nog eene beoordeeling? Voor u, genegen lezers, die de ‘Aurora’ in handen hebt gehad, haar hebt doorgebladerd en nog wel eens even over haar wilt napraten. Even - 't is goed dat ge 't zegt, want het zou dwaas zijn aan een prachtband op te dringen wat hij zelf niet verlangt: eene opmerkzaamheid als voor het blijvende. Wat er uit blijft vindt ge naderhand in bundels verzameld, op de plaats waar het meêwerkt tot zamenstelling van eene ontwikkelingsgeschiedenis van dichter of prozaïst. Maar ook gij, die de ‘Aurora’ niet in handen hebt gehad en haar niet hebt doorgebladerd, omdat gij te veel burgerman zijt om u de weelde des aanschaffens te veroorloven, en niet in de categorie valt,

[p. 95]

of tot den kring behoort waarin zoo iemand is, om een cadeau van dien aard te ontvangen - gij wilt van mij weten, of er iets belangrijks in staat, zoodat gij later zeggen kunt: ‘ja, dat moet goed zijn!’ en weet wanneer gij bij y. komt, waar die met verguld beladene boekenplankjes u tegenschitteren, of gij ‘Aurora 1858’ stellig in moet zien en waarop gij uwe aandacht zult vestigen. Tot u zal ik spreken. Schenk mij uw vertrouwen, want eerlijk ben ik.

De band van dezen jaargang der ‘Aurora’ is sierlijk als altijd, maar eenvoudiger dan wel eens vroeger: nu, zoo ijselijk mooi als toen valt onder het vonnis van alles, waar te voor staat.

De gravuren moogt ge allen, op ééne na, naauwkeurig bekijken. Graag maakt elk vriend der vaderlandsche letterkunde kennis met Mev. bosboom-touissaint, gelijk zij tegenover den titel ons toespreekt. Naar israëls Langs het Kerkhof, geeft een heerlijk herinneren aan het genot bij de bewondering van de schilderij gesmaakt. Het karakteristieke bles'je boeit alle liefhebbers van de onder onsjes. De laatste schilderij van c. kruseman: Maria en Martha, perst ons eerbied af. Het Zomertje van stortenbeker, is voor de vrienden van dat genre welkom: varietas delectat! Maar voor de gravure naar gallait moet de bewonderaar al een zeer ontwikkelden smaak en veel kunstkennis hebben: immers, beide ontbreken ons zeker, die vragen: ‘moeten wij in bewondering opgetogen staan?’ of, om ons fatsoen te houden: ‘wat vreemd! de romantische school! hm!’ Misschien ligt het wel aan de gravure.

Wat Dr. beynen bij deze plaat naar gallait geschreven heeft, is wel der lezing waardig, zoodra gij ten minste meer dan een vlugtig oogenblik tot uwe dienst hebt. Zijt gij gejaagd en haastig, hebt gij maar eene wijle op iemand te wachten, neem dan ook Mevrouw bosboom's verhaal niet ter hand - gij weet het - zij maakt het haren lezers niet gemakkelijk, en allen man boeijen doet zij niet: misschien een groot bewijs voor haar groot talent. Tot dezelfde categorie behoort c. vosmaer's Eene preek in 1629. In hooge mate bezitten de gave der aantrekkelijkheid de bijdragen van thrasybulus en van ina. Meesterlijk is de eerste in 'tgeen hij bij israël's schilderij verzon. Haast doet hij ons doorhalen wat wij van het niet boeijen als bewijs voor Mev. bosboom's talent zeiden; maar

[p. 96]

wij plaatsen hem op de lijst der uitzonderingen, waarboven staat: diep en bevallig. Lief en bevallig weet ina te verhalen. Is zij ongehuwd, dan verdient zij spoedig Mevrouw x- ina te worden.

Van de poëzij geven wij den palm aan des Redacteurs Verscheidenheid en overeenstemming, daarnaast aan de génestet's zangerige Verandering en Morgen bij de Duinen. Verder vestigen wij uwe aandacht op ten kate's Lentelied (geheel ten kate, maar hij had nog wel eenige coupletten voort kunnen kweelen); hofdijk's Twee stemmen der natuur; withuys' Bij een blinde; didymus' Bestemoeder. Van van koetsveld leest ieder liever eene novelle dan een vers. Eindelijk is de ‘Aurora’ nog opmerkelijk wegens het laatste vers van tollens. Wij kunnen er niet meê dweepen, evenmin als met meer van den brave. Gebrek aan diepte is ons nog geen eenvoud. Maar het Jaarboekje rijst er door in waarde, want het laatste vers van tollens, hoe het ook zij, verdient opmerkzaamheid.

Het staat daar dan ook benevens zooveel ten getuige van de inspanning, waarmeê Uitgever en Verzamelaar bij de bezorging van ‘Aurora’ te werk gaan, waarom wij gerust zeggen: als 't volgend jaar van den bergh weêr de ‘Aurora’ redigeert en kruseman haar uitgeeft, dan is er geen prachtband meer aan te bevelen dan deze. 't Spreekt van zelf, dat wij, zoo schrijvende, die verschijnselen op letterkundig gebied nemen voor 'tgeen zij willen zijn, St. Nicolaas- of Kersgeschenken, die onzer literatuur geene schade willen aandoen.