Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1858

Algemeene grondbeginselen der Voeding. Door Dr. F. Knapp. Uit het Hoogduitsch door Dr. E. Mulder. Te Utrecht, bij Post Uiterweer en Comp. 1857. In roijaal 8vo. IV en 124 bl. f 1-60.

Van het uitvoerige handboek van knapp over Technologie is in der tijd een gedeelte afzonderlijk uitgegeven, hetwelk aan de beschouwing der voedingsmiddelen was gewijd. Dit gedeelte is nu door Dr. mulder in onze taal overgebragt, zoodat diegenen, welke met de Hoogduitsche taal minder vertrouwd zijn, ook met dit uitstekende werk hun voordeel kunnen doen. - Wij kunnen de lezers van dit tijdschrift zeer aanbevelen, om zich dit werkje aan te schaffen; zij zullen daarin eene menigte belangrijke bijzonderheden over de levensmiddelen aantreffen, en voor hem, die met de scheikunde eenigzins vertrouwd is, zal het nog hoogere waarde hebben van wege het aantal onderzoekingen, wier uitkomsten vermeld worden.

Na eene korte beschouwing van de nadere bestanddeelen der organische voedingsstoffen (welke in stikstofvrije en in stikstofhoudende gesplitst worden) en van hare bestemming in het menschelijk ligchaam (zoogenaamde plastische en Respirations-Nahrungsmittel), behandelt knapp de voornaamsten onzer levensmiddelen elk afzonderlijk. Hij begint met het water, waarvan hij de physische eigenschappen en de scheikundige bestanddeelen kort beschrijft, om daaraan onmiddellijk eenige beschouwingen en onderzoekingen over ketelsteen vast te knoopen. Vervolgens onderzoekt hij de wijzen, waarop in de steden de huizen van drinkwater worden voorzien, om eindelijk uitvoerig stil te

[p. 80]

staan bij de onreinheden van het water, en de onderscheiden filtratie-toestellen in verschillende landen in gebruik.

Op dezelfde wijze wordt vervolgens de melk behandeld. Vooreerst het chemische van de bestanddeelen der melk, daarna de melk-opbrengst; daarna de bereiding van boter, en evenzoo die van kaas; eindelijk eenige oorzaken van bederf en onzuiverheid, en middelen daartegen.

Hierop ligt de beschouwing van het vleesch aan de beurt, welke door die van de graangewassen en peulvruchten gevolgd wordt. - Het werkje wordt besloten door het een en ander over thee, koffij en tabak (welke, hoezeer geene eigenlijke voedingsmiddelen, toch zoo algemeen gebruikt worden, dat zij bij de beschouwing der voeding niet vergeten mogen worden), en door een kort overzigt van het inmaken en bewaren der levensmiddelen. - Ook bij deze onderwerpen heeft knapp weder dezelfde methode gevolgd, en eerst de scheikundige beginselen op den voorgrond gesteld, om daaruit af te leiden, wat in het dagelijksche leven van nut en voordeel zou kunnen zijn. Wij vinden daarin een tal van belangrijke bijzonderheden en toepassingen; hoewel het werk, dat in zijn Duitsch gewaad reeds eenige jaren oud is, natuurlijk niet de allernieuwste onderzoekingen kan bevatten.

De Vertaler heeft zich over het algemeen goed van zijne taak gekweten, en bovendien de waarde van het werkje verhoogd door bijvoeging van eenige noten, die den lezer waarschuwen tegen eene soms eenzijdige beschouwing van knapp (zoo b.v. bl. 7 en 8), of wel, die met een enkel woord aangeven, waar de nieuwe onderzoekingen, na het verschijnen van knapp's werk, de beschouwing en duiding der feiten eene wijziging hebben doen ondergaan.