Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1858

[p. 39]

Vergeet mij niet. Muzen-Almanak voor 1858. Onder redactie van J.J.L. ten Kate. Te Amsterdam, bij J.H. Laarman. In post 8vo. VIII en 264 bl. geb. in geheel linnen met vergulde stempels, en verguld op snede. f 3-90.

‘40^e jaargang!’ zegt u de stempel op den prachtband van g.j. lebbing, Boekbinder te Amsterdam. Oud maar niet verouderd: den man van veertig jaren gelijk, die ook van veel verandering gedurende zijn leeftijd weet te spreken - zou hij de wijze wel zijn, als hij volhield om vroeg te eten, terwijl de heele beschaafde wereld het nu laat doet? Zou de Muzen-Almanak wijs gedaan hebben, zoo hij poëzij, alleen poëzij was blijven geven? - Hij heeft de bakens verzet, al sinds vele jaren, en teregt. Mijn vriend x. zegt, dat de tijd voor poëzij voorbij is; ik geloof het niet. Maar het hemelsbreed verschil tusschen dichtregelen en poëzij is duidelijk aan 't licht gebragt, en nu velen het weten en voelen, gaat het niet meer om een heelen bundel poëzij, al is 't met nog zooveel handen, te fabriceren: 't gevoel komt er tegen op. Om 't boekje zijne bepaalde dikte te geven moet er proza bij; in proza kan men langer van stof zijn, maar een lang vers, in een jaarboekje bovendien, vindt geene lezers.

En zal de recensent dan nu verklaren, dat, wat Vergeet mij niet in poëzij aanbiedt, aan juweelen doet denken? Onbarmhartig mag en wil hij niet zijn, maar evenmin onwaar. Hij heeft er vrede meê, dat ieder jaar allerlei bundeltjes bijeen worden verzameld, zij het ook dat menige bladzijde niets tot bevordering der kunst zal toe- of afdoen; hij ziet het onmogelijke er van in, om zooveel keurige dichtbloemen uit den Nederlandschen hof bijeen te garen als noodig zijn om, ook met behulp van proza, de prachtbanden te vullen. Hij kan zich begrijpen, dat menige schoone hand begeerig naar die schoone boekjes grijpt, de plaatjes bekijkt en.... veel ongelezen laat, maar niet het vers van dezen en genen bekende, dat uit den mond, die onbekwaam is zich tot de uitspraken der kritiek te plooijen, den lof lokt: ‘hoe aardig! wel mooi! en zeer gevoelig!’ Maar moge die kritiek niet vijandig en hatelijk tegenover de poëzij der almanakken staan, zoolang

[p. 40]

die onschuldig blijft, moge zij niet verbitteren, dat toch nooit op verbeteren uitloopt, redactie noch uitgevers kunnen of mogen haar tot slavin van diezelfde poëzij vernederen, en haar dringen, dat zij haar tijd zoek brenge op het ontleden van verzen, alledaagsch van inhoud en vorm, middelmatig in één woord. De zoodanige kan, wie er lust en bekwaamheid toe heeft in de Vergeet mij niet vinden, maar daarbij dit en dat boven het middelmatige, iets goeds; bijzonder uitstekends, voortreffelijks vonden wij niets. Meest nadert er aan het laatste stukje van dorbeck: de eerste eidebaar, maar tot het goede rekenen wij: stemmen des levens, door s.j.v.d. bergh, Epigrammen door nicolaas beets, aan den dichter jan v. beers, door Mr. j. van lennep, het Woord door f.t.c. steinmets, Dichteren lot en Dichteren eed door Mr. a. boxman. Beneden het middelmatige vonden wij ook niets. Afzonderiijk noemen wij nog wat e., de Beunhaas, de redacteur, en een veelbelovend Jongmensch levert of leverde, want blijkbaar is dat één persoon: 't zijn krullen, maar geschaafd van 't fijnste hout. Wie ze ziet klaagt bitter, dat de eigenaar van zulk hout zich altijd amuseert met schaven en hakken, en er nog nooit toe is gekomen om uit die onwaardeerbare stof met de meeste zorg en bezadigdheid een kunststuk te formeren zooals hij alleen kon.

Het proza wordt vertegenwoordigd door thrasybulus, Mr. scholten tot gansoijen en c.v.e. van der bilt la motte. Thrasybulus verloochent zijne heerschappij over den vorm nooit, maar zeker is het zoowel tot zijne schade als tot die van den tweeden prozaïst dat beide op het gebied der legende zich bewegen: beide doen het goed, de eerste nog beter dan de tweede, maar twee proza-stukken van de drie in hetzelfde genre, dat moest vermeden zijn. La motte toont dat hij waardig is zijn aangezigt in afbeelding den lezers aan te bieden. Hij maakte in den laatsten tijd groote vorderingen. Zijn stijl worde nog correcter en minder gezwollen. Een enkele maal mag het behagen in plaats van een jaar later te schrijven: ‘weer is een jaar te slapen gelegd in 't groote graf van den tijd;’ doch als voortdurend alle zeilen worden bijgezet om te schitteren, en de criticus dit merkt, terwijl de gewone lezer het voelt, dan iets.... dat naar walging gelijkt. Ondertusschen, zal iemand met waar gevoel van zijne schuld en boete volstrekt niet walgen, tenzij mogelijk van zijn laatste voor-

[p. 41]

stel, om nog weêr eene philantropische inrigting te vestigen, met nog weêr een president, secretaris, thesaurier, wetten en maandelijksche vergaderingen, die velen wijs maken dat zij veel nuttigs doen. Waar moet het heen, als tegenover iederen ongelukkigen toestand in de maatschappij eene vereeniging wordt opgerigt! Is er dan geene Maatschappij tot Nut van 't Algemeen, die beter deed dan in hare departementen die nut-avonden te onderhouden, zoo zij ook aan de ontslagene gevangenen dacht? Of kan die werkzaamheid niet gebragt worden onder het bereik van de zedelijke verbetering?

O eeuw der philantropie! op 't laatst zal men u nog gaan wijs maken, dat de heer laarman uit philanthropie zijn Muzen-Almanak uitgeeft! Rec. durft verzekeren, dat genoemde heer, zij 't ook dat hij met schijnbaar minder edel doel arbeidde, toch niet minder dan andere jaren verdient, dat zijn arbeid door het Nederlandsch publiek gewaardeerd worde! Vooral het plaatje van mazurel verdient hoogen lof - de drukpers om haar onzuiver afdrukken eene kleine berisping.