Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1857

[p. 770]

Op- en aanmerkingen.

Wonden verhelen in plaats van heelen, dat verstaat men zeer goed in Frankrijk. Na al wat er over den betrekkelijken achteruitgang der fransche bevolking gezegd is, waarvan in ditzelfde N^o. de verhandeling van noblet als proeve kan dienen, - is het duidelijk, dat men dit verschijnsel niet alleen aan uitwendige oorzaken kan toeschrijven. Maar toch stelt het Annuaire des deux Mondes het als eene uitgemaakte zaak voor, dat de oorzaak er van te zoeken is in de cholera, de schaarschte en den oorlog. Men weet het wel beter, maar men weet ook, wat gezegd, en wat niet gezegd mag worden. Frankrijk moet en zal nu eenmaal bloeijend heeten.

Een hevige aanval van menschlievendheid. - De arme Maleijers, die tot moord en brandstichting meenden gedrongen te zijn, heeft men beklaagd. Ik zeg, teregt! Men heeft sympathie voor hen gevoeld. Ik haal de schouders op. Maar wat moet ik zeggen van die edele dame die zoo plotseling door een vlaag van menschenliefde werd aangetast, dat ze een dier bruine broeders, daar hij ziek was, heeft getroeteld in haar eigen huis en bed, en begraven met haar eigen rijtuig? Heeft zij een hart, zoo oneindig rijk aan Christelijke liefde, dat het gewone veld wat voor de uitoefening van deze open staat, door haar reeds geheel afgeploegd is, dan zwijg ik. Zeker worden dan hare dienstknechten en dienstmaagden nooit door haar behandeld en beschouwd als menschen van lager soort, - ja als geen menschen. Immers, al zoo lief voor een vreemden Maleijer - hoe lief dan voor de huisgenooten!

Hatelijkheid van douglas jerrold. - De groote man van de Bedsermoenen, of de man van de groote Bedsermoenen - zoo als gij wilt - wordt ons door een Engelsch tijdschrift voorgesteld als een schraal, bleek, grijsoogig mannetje. In gezelschap nam hij zelden levendig aandeel aan het gesprek, maar wierp er slechts van tijd tot tijd een bon mot of hatelijkheid tusschen. Bij voorbeeld, een vervelend verhaler wijdde lang uit over den indruk, dien een zangstuk op hem gemaakt had, en eindigde met te zeggen, dat hij van opgetogenheid ‘geheel weg was.’ Dadelijk deed jerrold de lieve vraag aan het gezelschap, ‘of er dan ook iemand was, die dat stuk zingen kon.’

Op een anderen tijd werd er gesproken over het overlijden van een bekenden uitdrager en houder van publieke auctiën, en, voegde iemand er bij - ‘zijne zaak gaat natuurlijk ook naar den duivel.’ - ‘O! zeide jerrold, - dan kan hij ze weêr opvatten.’

Niet beter kwam een vriend er af, die verhaalde van de

[p. 771]

wonderen, die hij bij een diner genuttigd had, waaronder één soep, ‘gemaakt van kalf-staarten!’ - hij moest de eenvoudige aanmerking hooren: ‘les extrémités se touchent.’

Het was hem hierbij wel meer om de woordspelingen te doen, dan om te kwetsen, en hij zal zijn gezelschap wel in aanmerking genomen hebben. Want D.J. was algemeen bemind, getuige reeds de zorg der Engelschen voor zijne weduwe en dochters. Maar zoo gaat het als de roem een schrijver eenmaal tot publiek eigendom heeft gemaakt: de dagbladen beschouwen alles aan hem, ook zijne particuliere eigenschappen, als hunnen buit.

Onwillekeurig komt ons hierbij de klagte over de lasten der beroemdheid voor den geest, die van den onlangs overleden béranger bekend is. ‘Iedereen, - zegt hij, - eigent zich bij voorbeeld het regt toe, om uwe brieven te laten drukken, ook zonder uw verlof. Men maakt uw portret, goed of slecht, om het voor den neus der straatslijpers op te hangen.’ En hebt gij bij ongeluk een journalist tot vriend, dan ‘gebruikt hij u als stof voor het feuilleton, hij deelt u af in kolommen en verkoopt u per regel. Zoodat de geheele persoon van den armen schrijver, zijn bijzonder leven, zijne meest particuliere neigingen en gewoonten in korten tijd aan alle leêgloopers bekend worden.’

De hedendaagsche industrie door de oude teregtgewezen. Zoo ergens dan zou men toch wel zeggen, dat in het industriëele vak de 19^e eeuw verre alle vroegere tijden vooruit is. Toch niet in alle opzigten. Nog onlangs heeft men in Frankrijk ondervonden, dat de practische geest der Romeinen der subtiele wetenschap onzes tijds de loef heeft afgestoken.

Rodez is de hoofdplaats van het Departement de l'Aveyron; een zeer oud stadje. Het is op eene hoogte gelegen, die zich ongeveer 120 Nedrl. ellen verheft boven de rivier de Aveyron, en had daardoor sedert onheugelijke tijden gebrek aan goed drinkwater. Wat was natuurlijker dan dat men in onze machinentijd een ingenieur te hulp riep? Deze, de Heer cordier, bragt dan ook een goed uitgewerkt plan te berde, om met stoom eene genoegzame hoeveelheid water naar de stad op te pompen. Toen echter dit plan reeds bijna definitief was aangenomen, kwam zekere Notaris lunet met geheel iets anders voor den dag. Hij had overblijfsels van eene oude Romeinsche waterleiding ontdekt, die het water van ongeveer 6 uren hoogerop zonder machinerie in de stad brengen zou, en stelde voor, om die te herstellen, of althans behoorlijk te onderzoeken, in hoeverre hiervan partij te trekken zou zijn.

‘Gekheid! dacht men, wat zouden die oude Romeinen?’ Maar gelukkig was de notaris een invloedrijk man, die nog andere middelen had, dan de deugdelijkheid zijner zaak, om zijn gevoelen te ondersteunen. Geruimen tijd werd over de

[p. 772]

zaak getwist, nieuwe ingenieurs er bij gehaald, die echter weer nieuwe plannen opperden, maar eindelijk kwam er ook een nieuwe gemeenteraad. Deze wendde zich tot een onpartijdig en algemeen als schrander erkend ingenieur, den Heer mary, en na naauwkeurig onderzoek bleek het, dat het beste zou zijn, om den weg in te slaan, door de Romeinen gewezen.

Verreweg het grootste gedeelte van de oude waterleiding kon men nog opgraven, en zeer veel was nog goed genoeg in stand gebleven om zóó gebruikt te worden. Door dalen en andere hindernissen heen had der Romeinen vernuft het water zijnen weg gewezen. Het oude is hersteld, slechts in bijzaken eenige verbeteringen der nieuwe industrie aangebragt, en den 3 Aug. dezes jaars heeft het feest der inauguratie van de groote fontein op de markt te Rodez plaats gehad. De Rodezianen kunnen nu een goed glas - water drinken door toedoen en op de gezondheid van de Romeinen.

De spoorwegen en de mijnen in Frankrijk. - Onder de nieuwe bezwaren, die de spoorwegen aan regtbanken en wetgevers berokkenen, komt in Frankrijk o.a. nog een, wat bij ons onbekend is. Dit ontstaat uit de collisie van regten tusschen de spoorwegen en de mijnen. Reeds had elke mijn twee soorten van buren, waarmede hij zich verstaan moest: bovenburen en nevenburen. De eerste zijn de eigenaars van den grond, waarop en waaronder de mijn aangelegd wordt, en tallooze bepalingen waren er reeds, om te zorgen dat de een den ander niet te kort doet. De nevenbuurman is elke andere mijn, die in de nabijheid aangelegd is, om van vijvers, kanalen en rivieren te zwijgen. Ook hier moest gezorgd worden, dat de concessionaris van de eene mijn niet op het terrein kwam, wat den anderen toekwam; dat bij verschil van diepte, of staking der werkzaamheden, het water van de eene groote onderaardsche woning het belendende pand niet benadeelde, enz. - Maar nu deed zich onlangs het geval voor, dat de spoorweg van Saint-Etiene naar Lyon door een terrein liep, waar aan alle zijden mijnontginningen waren. Dat was eene nieuwe buurman, waarop de wet nog niet gerekend had. Men heeft bepalingen moeten maken, dat de spoorweg eene schadeloosstelling moest geven voor het terrein, waarvan hij de exploitatie onmogelijk maakte, en dat de mijn den spoorweg niet ondermijnen mag.

Wanneer men bedenkt, dat 59 van de 86 departementen van Frankrijk met mijnen gezegend zijn, en er reeds in 1854, 606 verschillende concessien van mijnen (steenkolen-, ijzeren andere mijnen) waren, dan kan men zich een denkbeeld vormen van de moeijelijkheden, welke de collisieën van al die verschillende cigendomsregten opleveren.

De aangelegenheden van onze polders en veenderijen kunnen niet ingewikkelder zijn, en - c'est jurer gros!