Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1856

Onuitgegeven en verspreide Gedichten van A.P. van Groningen. Met het portret van den Auteur, en vignetten op staal gegraveerd door D.J. Sluiter, naar Paul Tétar van Elven. In twee Deelen. Te Leyden, bij de Breuk en Smits. 1855. In 8vo. 528 bl., in prachtband, f 8-50.

De Dichter wiens verzen hier worden aangeboden, behoort niet tot hen die het publiek met hunne geestesvruchten hebben overladen. Slechts nu en dan verscheen het een en ander van zijne hand in onze Jaarboekjes, en meer door zijne degelijke historische werken, dan door zijne poëtische voortbrengselen, heeft de Eerw. van groningen den naam verkregen dien hij onder ons bezit. Zijne jongelingschap is reeds lang voorbijgegaan, en de tijd ook reeds daar geweest waarop hij zijn laatste lied heeft gezongen. Maar bij het nederleggen van de cither, voelde hij zich opgewekt om zijne gedichten bijeen te verzamelen, en hij had het genoegen te zien, dat de Uitgevers die op eene kostbare wijze in het licht deden verschijnen. Bij het lezen werden wij getroffen door den schoonen vorm waarin de Auteur zijne godsdienstige en vaderlandsche gedachten heeft uitgedrukt, en meenden dat, wanneer deze bundels reeds vóór het vierde eener eeuw aldus waren uitgegeven, dit zeker zijn roem zoude vermeerderd hebben. De statige, fiks gebouwde Alexandrijnen, waarin onderwerpen als: ‘De Poëzij’; ‘Het ware schoon’; ‘De Sterrenhemel’, enz. behandeld, en belangrijke gebeurtenissen uit de Bijbelsche en Vaderlandsche Geschiedenis beschreven worden, vinden in onze dagen niet zoo veel bijval, als in den tijd waarin mannen als helmers, klijn, loots, en andere beroemde Zangers, voor stukken in die maat en in dat genre, hoogen lof hebben

[p. 730]

ingeoogst. Zoo wij uit belangstelling in den roem der Dichters nu en dan wenschen, dat de kritiek den meester het woord ‘te vroeg!’ moge toeroepen; wij gelooven ook, dat zij een enkelen keer het woord: ‘niet vroeg genoeg!’ mag uitspreken. De geest die ons hier te gemoet ademt, is voortreffelijk. De Dichter heeft zich voorgesteld, hier en daar wat goeds te stichten, den geest op te wekken, hoop en moed aan te kweeken, het godsdienstig en vaderlandsch gevoel weldadig aan te doen - en wel mag hij met vrijmoedigheid het hoofd opheffen bij het aanbieden zijner vruchten. Terwijl elders bewijzen worden gevonden, dat grootere talenten worden toegewijd aan de verheerlijking van ongeloof en zedeloosheid, heeft de vrome Dichter dezer poëzij geen enkel vers geschreven, dat den Prediker van het Evangelie onwaardig zoude zijn. Met den toon van dank sluit hij zijne dichterlijke loopbaan, waarop hij geene ijdele lauweren met drift heeft gezocht, maar zeker heilige verkwikking en troost meermalen heeft gevonden:

Dank, o Vader, die gezorgd hebt, lang gedragen, veel gered,
God des aanziens, des ontfermens, groote Hoorder van 't gebed,
'k Mag Uw liefde en trouw verkonden aan een afgedwaald geslacht,
En mijn medezondaar wijzen op Uw heil hem aangebracht.
'k Mag in zegeningen roemen, talloos als het zand der zee,
Aan het hart der teedre gade zingen van Uw gunst en vreê.
Leid mij, nu mijn haren graauwen, leid mij tot den grafkuilrand,
God mijns levens, sterk mijn krachten tot de reis naar 't Vaderland!
Stijg, mijn ziele, stijg ten hoogen op de vleuglen van mijn lied!
'k Heb u lief, o heerlijke aarde! maar als eeuwge woning niet.
't Dankend lied is Godes gave, 't hijgt naar zijnen oorsprong weêr,
Zinken dan mijn vreugdelichten, ook de kommer zinkt ter neêr.
Kwijn dan vrij mijn stergevonkel, 't is voor d' uchtendzonnegloor,
Als de Godsbazuinen schallen, breekt op eens mijn morgen door.
Eenmaal zal der Englen either zalig trillen in mijn hand,
Bij den rei der uitverkoornen van het hemelsch Vaderland!

De dichtstukken zijn meestal uitgebreid, zoo als reeds blijkt uit de inhouds-opgave. Deel I: ‘Poëzij; Babel's val; Pella, of de tocht uit Jeruzalem; Het Labarum; julianus; alarik; hendrik thomasz.; lancelot van brederode; De Watergeuzen; simon schoorel; 1648 en 1848; Het ware schoon; Afscheid.’ Deel II: ‘Delila; martha; jezaja; Broederliefde; Uit r.

[p. 731]

pollock's Course of Time; De Sterrenhemel; Gezangen voor de openbare Godsdienst; brutus; gustaaf adolf; De Abdij van Rijnsburg; De Geuzen te Enkhuizen; pibo harda; willem III; De derde October 1830; Zeeland; Schipbreuk van de Wassenaar en Waterloo in 1827; Koning willem's Jaarfeest, 24 Aug. 1831; Oranje Boven’; vier gelegenheidsgedichten, en ‘des Dichters Vaderland’. Reeds de titels beloven dat het iets degelijks is wat hier wordt aangeboden, en de inhoud der stukken draagt alle bewijzen, dat de Dichter een man is van grondige studie, helder oordeel en gekuischten smaak, die niet de goedkeuring van flaauwe en oppervlakkige lezers wil verwerven, maar ook bij de verstandigen onder ons publiek den lof zal inoogsten, dat hij in het dichterlijk kleed schoone waarheden op voortreffelijke wijze heeft gehuld. Wij danken den begaafden, wetenschappelijken grijsaard voor zijn aangeboden geschenk, en hopen dat de schoone voldoening, die hij bij de uitgave wenschte, hem niet moge ontgaan.

†.