Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1856

Specimen Historico-Litterarium exhibens vitam Philippi Macedonis, Amyntae fil., quod - publico ac solemni examini submittet A. Romeyn. Gorichemi, apud J. Noorduyn et fil^m. MDCCCXLVI. In 8vo. XIV en 142 bl.

Dikwijls is het schrijven van Dissertaties gehekeld. Zoo las men eens in de bladvulling van den Leidschen Studenten-Almanak op het woord Dissertatie het versje:

Wie man Geld und Zeit verthan
Zeigt das Büchlein lustig an.

De verpligting tot het leveren van zulk een werk is dan

[p. 558]

ook voor de Juristen afgeschaft; de Theologanten kunnen óók zonder dit te doen, vooruitkomen; en ook in de letteren zijn er betrekkingen genoeg waarvoor de graad van Candidaat voldoende is. Dit is in ons oog ten hoogste te betreuren. Het denkbeeld: dat Dissertatie-schrijven een overbodig werk is, steunt op eene geheel verkeerde beschouwing. Men gaat van het begrip uit, dat een nieuw boek nieuwe denkbeelden moet in de wereld brengen, of anders overbodig is. Dit geldt althans van Dissertaties in 't geheel niet. Het doel waarmede zij vervaardigd worden, is tweeledig. Vooreerst geeft het den student eene aanleiding om als ware 't de slotsom zijner studie op te maken, en hetgeen hij heeft opgenomen tot één geheel te verwerken, dat hij niet in zich-zelven besloten houdt, maar te voorschijn brengt. Eerst hierdoor wordt zijne studie geheel het eigendom van zijnen geest. Zoo lang wij de door ons opgenomen denkbeelden niet kunnen uitspreken, denken wij ze zelf niet helder. Het andere voordeel dat het schrijven eener Dissertatie oplevert, is dit, dat daardoor het geleerde publiek buiten de Hoogeschool gelegenheid bekomt, om over de bekwaamheid van den jongen Doctor, en over de rigting die hij gevolgd is, een oordeel te vellen. Dat dit van belang is, behoeft geen betoog; daar immers bijna niemand alleen voor zijn eigen vermaak studeert, maar verreweg de meesten na hunne promotie eene betrekking zoeken, waarin zij het aan de Hoogeschool geleerde willen toepassen. Daarom is het te wenschen, dat bij eene eventuële regeling van het hooger onderwijs het Dissertatie-schrijven niet afgeschaft, maar integendeel de verpligting daartoe algemeen gemaakt worde. Dat het aanleiding tot knoeijerij geeft, is geen afdoend argument; want het behoeft dit in 't geheel niet te doen, wanneer de Professoren maar hun pligt vervullen en zorgen dat de promotie geen wassen neus worde. Op denzelfden grond zou men de geheele Hoogeschool wel kunnen afschaffen, omdat er ook wel Professoren zijn die niet goed doceren, en studenten die slecht studeren.

Tot deze laatste soort heeft de Heer romeyn niet behoord, gelijk uit zijne voor ons liggende Dissertatie blijkt.

De Schrijver geeft eerst in zijn Voorberigt zijn onderwerp en de door hem gebruikte bronnen op, waarna hij zijne leermeesters en vrienden hartelijk toespreekt. Vervolgens zegt

[p. 559]

hij in de Inleiding: dat Macedonië vóór philippus weinig te beduiden had, en hij dus terstond met philippus zal beginnen. Nu volgt eene levensbeschrijving van philippus. Daarna komen vier excursussen over enkele punten uit het leven van philippus, namelijk: over den toestand van Griekenland toen hij Koning werd; over eene door philippus belegde vergadering der Amphictyonen; over een collegie van tienmannen, dat philippus met het bestuur van Thessalië zou belast hebben; over de vraag: of philippus na het opbreken der belegering van Byzantium een vredes-tractaat met Athene gesloten heeft? Eindelijk wordt het boek besloten door xliv theses, meest van literarischen inhoud.

Wat nu ons oordeel over deze Dissertatie betreft, zoo is dit over het geheel gunstig. Dat de Schrijver zich niet tot het geven van Grammaticale opmerkingen bepaald heeft, maar toont te beseffen dat de Grammatica slechts het onmisbare fondament is, waarop een litterator moet voortbouwen, is zeer te prijzen. Ook is de keus van zijn onderwerp goed. Hij heeft eene allerbelangrijkste episode uit de geschiedenis ter behandeling genomen. Hij heeft daarbij zoo wel de bronnen, als den arbeid der laatste Schrijvers over dit onderwerp vlijtig gebruikt. Ook taal en stijl zijn vrij goed, en toonen dat de Schrijver het geenszins geoorloofd beschouwt, dat een litterator slecht Latijn schrijft.

Ééne aanmerking evenwel mogen wij niet terughouden. Zij betreft de orde. Buffon zegt in zijne beroemde redevoering, waarmede hij zitting nam in de Fransche Akademie, dat men, om goed te schrijven, eerst een geregeld plan moet maken, en zich daaraan houden; opdat alles behoorlijk afloope, en het een uit het andere van zelf voortvloeije. Dit heeft de Schrijver verzuimd. Daardoor heeft hij dingen die in de Inleiding te huis behoorden, in het Voorberigt gezegd, en verscheidene punten die in het leven van philippus behoorden ingevlochten te wezen, in excursussen behandeld; even als of hij ze vergeten had. Vooral de eerste excursus is geheel misplaatst, want wat dáár gezegd is behoorde in de Inleiding. Wij meenen den Schrijver wel op het hart te moeten drukken, om vóór dat hij weêr iets schrijft, die redevoering van buffon eens met opmerkzaamheid over te lezen. Zij is onder anderen te vinden in de Leçons Françaises de Littérature et de

[p. 560]

Morale, par M.M. noël et de laplace, en aldaar getiteld: Règles de l'Art d'Écrire.

Deze aanmerking betreft den vorm. Zij is de eenige die wij gemaakt hebben. Overigens beantwoordt de Dissertatie geheel aan hetgeen men van zulk een stuk met regt verwachten kan. Wij eindigen dus deze aankondiging met den wensch: dat de Heer romeyn op zijne verdere loopbaan de vruchten van zijn goed besteden Akademie-tijd moge inoogsten.

π.