Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1856

Het Regtsmiddel van Cassatie, in verband met Regterlijke Organisatie en Burgerlijke Regtsvordering, beschouwd door Mr. J.W. Tydeman, Advocaat te Amsterdam. Te Amsterdam, bij P.N. van Kampen. 1856. In gr. 8vo. VIII en 99 bl. f 1-20.

In geruimen tijd verscheen er geen twistschrift van zoo belangrijke strekking, zoo diep doordacht, en zoo fiks bewerkt, als het aangekondigde. Een twistschrift, zeggen wij; want de vraag, of de Hooge Raad, al dan niet, bij eene nieuwe regterlijke organisatie, door de Grondwet van 1848 beoogd, zou blijven een Hof van Cassatie, dan wel, of deze zou worden een Hof van Appèl, kwam meermalen, inzonderheid van de zijde der Haagsche balie, ter sprake, en werd meermalen veelzijdig besproken. Het jongste ontwerp, door den nu

[p. 523]

afgetreden Minister van Justitie ingediend, stelde den Hoogen Raad voor als Hof van Appèl in burgerlijke zaken, en stelde niet voor het hooger beroep in strafzaken. Deze beide hoofdpunten (voornamelijk het eerste) leveren de stof op voor de onderwerpelijke brochure. De Minister die de voordragt deed, trad af; welke voordragt door zijnen opvolger zal gedaan worden, is onzeker. Als bestrijding van een aanhangig Ontwerp van Wet, heeft alzoo deze brochure, wel is waar, het belangrijke van het oogenblik niet meer; zij zal echter een blijvend gedenkteeken zijn van den veelomvattenden arbeid daaraan door den begaafden Schrijver besteed, en van den scherpen blik door hem en zijne vrienden, lipman, de lange, molster en s. mulder, op het zoo belangrijke onderwerp geworpen; - eene voorraadschuur van hetgeen kennis en ervaring, voor de beide genoemde vraagstukken, aangeven.

De rijkdom van zaken en de beknoptheid van behandeling maken het, vooral in een Tijdschrift voor een gemengd publiek, moeijelijk, zoo niet ten eenenmale doelloos, het boek, òf zóó te ontleden, dat het niet meer behoeft gelezen te worden, òf daaromtrent in eene polemiek te vervallen, waaruit al ligt een opstel zou geboren worden, grooter in omvang dan het boek zelf. Eene enkele aankondiging, eene beknopte schets zij dus genoeg.

Het eerste Hoofdstuk behandelt het middel van cassatie hier te lande, zuiver historisch, en wijst op het ministeriëel verslag van 13 November 1848, als voor de eerste maal het denkbeeld aangevende om het middel van cassatie in majeure civiele zaken, door appèl bij den Hoogen Raad, te vervangen.

Het tweede Hoofdstuk bevat een beknopt kritisch overzigt van de door den nu afgetreden Minister gedane voorstellen, voor zoo ver die met de afschaffing of besnoeijing van het regtsmiddel van cassatie meer bijzonder in verband staan. Er bestaat geene volstrekte behoefte aan eene zoo gewigtige hervorming; in de gebreken van het bestaande kan, met behoud van het stelsel, voorzien worden; door den aard der voorgestelde hervorming worden niet opgewogen de bedenkelijke gevolgen, daaruit te voorzien.

Het derde Hoofdstuk bevat de gronden voor en tegen de voorgestelde afschaffing van het regtsmiddel van cassatie in majeure burgerlijke zaken. De Schrijver stelt: 1^o. de voor-

[p. 524]

gestelde afschaffing is ongrondwettig. Nimmer is in de Grondwet iets anders bedoeld of gelezen, dan de regeling van den werkkring van den Hoogen Raad, als Hof van Cassatie. 2^o. De voorgestelde afschaffing is niet wenschelijk: a. met het oog op het staatsbelang, omdat de invloed van één eenig, oppermagtig, onafhankelijk ligehaam, de facto et jure regtsprekende over het geheele land, veel te overwegend zou zijn te achten, en niet in verhouding zou staan, in eenen constitutionelen Staat, tot de plaats welke het wetgevend en uitvoerend gezag aldaar moeten innemen. b. Bij eene regtspraak door den Hoogen Raad de facto et jure zou die eenheid en zekerheid in de regtsbedeeling verloren gaan, die alleen eene zuivere en onvermengde beoordeeling van het regtspunt door eene Cour régulatrice, kan schenken. c. Spoed en onkostbaarheid zullen door de afschaffing van het cassatie-stelsel niet worden bereikt; ophooping van zaken, in haren geheelen omvang, in al haren omslag, onafscheidelijk van het regtspreken over feiten, zal het gevolg zijn. d. De ondervinding pleit niet voor de voorgedragen afschaffing van het cassatie-stelsel.

Het vierde Hoofdstuk is voorzeker, vooral met het oog op eene toekomstige voldoening aan den wil der Grondwet in Art. 5 der additionele artikelen, van hoog belang. Het vestigt het oog op de gebreken die thans de regeling en toepassing van het regtsmiddel van cassatie in burgerlijke zaken aankleven, en op de middelen om daarin te voorzien.

I. Wordt gewezen op den bij de tegenwoordige Wetgeving ál te beperkten werkkring van den Hoogen Raad, als Hof van Cassatie. 1^o. Wijst de Schrijver op de behoefte aan bepalingen voor burgerlijke zaken, zoo als de Artt. 206 en 211 Wetboek van Strafvordering voor strafzaken bevatten: beraadslaging afzonderlijk over het bewezene of niet bewezene der daadzaken, - over de qualificatie, - over de schuld, - over de toepassing der Wetsbepaling op het zich voordoend geval; - 2^o. op de wenschelijkheid om de regterlijke uitspraken te kunnen vernietigen wegens schending der vormen, ook dán wanneer die vormen wel niet op straf van nietigheid zijn voorgeschreven, maar, door hunne schending, aan het regt der verdediging of aan het belang der openbare orde is te kort gedaan; - 3^o. op de noodzakelijkheid om ook cassatie toe te laten bij schending, niet alleen van Wets-artikelen, maar ook van

[p. 525]

regtsbeginselen; - 4^o. op de toepassing, ook bij regtspraak in cassatie, van het beginsel, in Art. 48 Wetboek van Burgerlijke Regtsvordering vervat, dat de regter bij zijne beraadslaging van ambtswege de regtsgronden zal aanvullen, welke niet door partijen mogten zijn aangevoerd.

II. Bestrijdt de Schrijver de schorsende kracht van het middel van cassatie, als werkelijk dit middel tot eene toevlugt tot uitstel van executie, en tot eene derde instantie makende.

III. Als gebreken der tegenwoordige regtspleging in cassatie zijn aangeduid: de boete van cassatie, als niet van dit regtsmiddel terughoudende, en ongelijk werkende; - de memoriën van grieven en antwoord, als geheel onnoodig, tijdroovend en kostbaar.

Na, met een woord gesproken te hebben over de regtspleging in cassatie in geval van verstek, over het incidenteel beroep in cassatie in burgerlijke zaken, over de cassatie van dispositiën op request, gaat de Schrijver over, in het vijfde en laatste Hoofdstuk, tot de behandeling van eenige bijzondere punten, als: 1^o. de criminele appèllen; hij acht het, na de afschaffing der regtspleging door gezworenen, eene volstrekte behoefte, en de bezwaren daartegen ingebragt, opgelost door de ondervinding omtrent de correctionele appèllen. 2^o. De conclusiën van het Openbaar Ministerie moeten in burgerlijke zaken op den tegenwoordigen voet behouden blijven. De Schrijver beroept zich hier hoofdzakelijk op het gevoelen van den grooten meijer. 3^o. Ook in cassatie kan de bijstand van den Procureur niet worden gemist. 4^o. Alleen de kosten van den verpligten regtsbijstand tot waarneming der vormen en de instructie der zaak ter rolle - die van den Procureur - moeten komen ten laste der verliezende partij; de kosten van den advocaat, als geheel toe te schrijven aan de verkiezing der wederpartij, blijven ten eigen laste.

Een kort overzigt besluit het geheel. Als Aanhangsel vinden wij overgedrukt het bekende adres van leden der Amsterdamsche Balie, in 1843 aan de Tweede Kamer ingediend, betreffende het tarief der honorariën van de Advocaten; - een stuk, overwaardig om bij deze gelegenheid in herinnering te worden gebragt.

Hebben wij, door deze vlugtige schets, de aandacht op een zoo belangrijk geschrift, over zulk een gewigtig onderwerp,

[p. 526]

op nieuw kunnen vestigen of verlevendigen, en het boek van den kundigen Schrijver als van blijvende waarde kunnen aanbevelen, wij zullen de moeite daaraan besteed, rijkelijk beloond achten.