Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1856

Fantasmagoriën door Mevrouw Elise van Calcar, Schrijfster van: ‘Hermine’. Te Schoonhoven, bij S.E. van Nooten. 1855. Met op staal gegraveerden titel en vignet. 228 bl. f 2-50.

Wat van de begaafde Schrijfster van ‘Hermine’ wordt aangekondigd, heeft zeker reeds spoedig na de verschijning zijn publiek gevonden. Deze ‘Fantasmagoriën’ zullen dus ook wel reeds in veler handen zijn. 't Zou Ref. echter niet bevreemden, als de een er hoog mede loopt, en de ander er het anathema over uitspreekt. Zoo iets mag met vele boeken het geval zijn; dit boven velen, kan tot zeer verschillende oordeelvellingen aanleiding geven. Naar ons inzien in de eerste plaats: omdat men van Mevrouw van calcar iets in dit genre niet verwachtte; ten tweede: omdat het genre op zich-zelf bij ons nog geen burgerregt heeft, en ook door velen in geenen deele geliefd is. 't Is hooge humor, diepte en rijkdom van

[p. 401]

gedachte, in eenvoudigen vorm, dikwerf in een kleed dat de meesten al te eenvoudig zullen noemen; denkbeelden over 't hoogste, meest edele, meest ingrijpende, dat in onze menschelijke natuur ligt, en die zoo maar vlugtig weg medegedeeld; diamanten langs den weg gestrooid, die zoo maar ieder niet herkennen kan. Daarom zullen velen ze als onoogelijke steenen, die 't oprapen niet waard zijn, verwerpen; de vrijgeest zal 't der Schrijfster euvel duiden, dat ze hare regt Christelijke, gevoelvolle en verheven beginselen aanbood, in een vorm, zoo eenvoudig, zoo dagelijksch, als deed zij 't om die binnen te smokkelen tot in 't hart, zelfs van hen die haar boek ter hand nemen zoo als zij een ‘sprookjesboek’ lezen zouden; de streng geloovige, de steil regtzinnige zal haar verketteren, omdat zij de gedachten over 't meest heilige, over 't hoogste, omsluijerde - al is de sluijer dan ook doorzigtig - met een gewaad, dat niet zou doen vermoeden wat er achter schuilde. Deze ‘Fantasmagoriën’ zijn de vruchten van elise's verbeelding, maar tevens ook de vruchten harer diepe kennis, de kinderen van haar vroom, en rein, en nadenkend verstand. Veel in dit boek herinnert jean paul; de eerste vijf schetsen doen aan den scherpen swift denken; wie 't gegund is tot de kern door te dringen, zal dit boek lief krijgen, en 't eene plaats geven in hoofd en hart. Wie te weinig geestelijk ontwikkeld is om den vorm van 't wezen te scheiden, zal ‘dien schat in aarden vaten’ verwerpen. Zoo zal 't succes voor de Schrijfster afhangen van 't individuëel gevoelen, maar boven alles van de meerdere of mindere ontwikkeling harer lezers, en 't hoogere of lagere standpunt van kennis, waarop deze zich bevinden.

Referent loopt er hoog meê; en hoopt van harte, dat deze arbeid vele denkende lezers zal vinden. Deze zullen 't boek niet uit de handen leggen zonder er goede vruchten van te hebben geplukt; vruchten die winst mogen heeten voor hoofd en hart.

Der begaafde Schrijfster zij onze dank; de Uitgever zij geprezen om zijne keurige en nette uitvoering.

Het degelijk boek vinde zijnen weg door de wereld, en ga niet verloren, als zoo veel goeds, dat door de middelmatigheid wordt verketterd, en zoo doende spoedig aan de vergetelheid prijs gegeven!