Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1856

Ernst en Luim. Bloemlezing uit de Werken van G.W. Rabener. Te Deventer, bij A. ter Gunne. 1855. In kl. 8vo. 185 bl. f 1-25.

Rabener behoort, even als zijn tijdgenoot gellert, onder die geestige Schrijvers welke in de voorgaande eeuw, ook ten onzent, veel opgang maakten. Sedert dien tijd is de Duitsche litteratuur, waarin hij eene niet onaanzienlijke plaats bekleedde, geheel van aard en geest veranderd, zoodat men rabener thans in zijn vaderland bijkans niet meer noemt, noch leest, maar hem en zijne geestige werken bijna geheel vergeten is. Wij hoorden ook onder ons weinig meer van hem gewagen, en waren eenigzins verwonderd, deze Bloemlezing uit zijne geschriften ter aankondiging te ontvangen.

Volgens de Voorrede, is dit werkje gedeeltelijk door een reeds vroegtijdig overleden geleerde bewerkt, die door zijn opvolger zeer geprezen wordt, en, even als deze, met de geschriften van rabener was ingenomen.

Eene aanbeveling van rabener, of eene verdediging van zijn letterkundig genre (satiren, hekelschriften), houdt de latere Vertaler voor geheel onnoodig. De eerste is genoeg bekend, en het vooroordeel tegen het laatste is, juist door hem, genoegzaam geweken, daar hij het onderscheid tusschen satire (hekel-

[p. 400]

schrift) en paskwil of schimpschrift heeft doen kennen. Immers zijne satire betreft den mensch in het algemeen, en is van het personele geheel vrij. Voorts was rabener zijne scherts volkomen meester, en hij gebruikte haar nimmer om zaken belagchelijk te maken die wezenlijk achtenswaardig zijn. Hij was bij uitnemendheid een voorstander en beoefenaar van Godsdienst en deugd. Zijn stelregel was: ‘dat hij die den naam van Hekelschrijver wil verdienen, een goed hart moet hebben’. De keus der onderwerpen waaruit deze Bloemlezing bestaat, vonden wij over het algemeen zeer gelukkig en onderhoudend. Wij gelooven dat het nieuwe bezoek hetwelk de geest van rabener ons komt brengen, hier goed opgenomen zal worden, daar toch onze landgenooten over het algemeen met den eenvoudigen zin, die in rabener even als in gellert heerscht, meer dan met hoogdravenden humor zijn ingenomen.

Gelijk de Schrijver van het Voorwoord, eindigen wij met den wensch, dat de lezer de waarheid moge ondervinden van hetgeen Prof. ortlepp voor eene nieuwe uitgave van rabener's Schriften in het Duitsch zegt: ‘Gij zult in hem duizendmaal meer waars, goeds, geestigs, schoons en voor uw geheele leven onvergetelijks vinden, dan in menig hoog geprezen voortbrengsel van den tegenwoordigen tijd.