Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1856

Volks-Almanak voor Nederlandsche Protestanten, voor het Jaar onzes Heeren 1856, uitgegeven door Mr. J.I.D. Nepveu en Ds. Alb. van Toorenenbergen. Te Utrecht, bij N. de Zwaan. In 12mo. 166 bl. f :-70.

Wanneer naast den zoo goedkoop gestelden, hoogst voortreffelijken ‘Evangelischen Volks-Almanak’, ook nog deze ‘Volks-Almanak voor Protestanten’ genoegzaam debiet kan vinden, zullen wij tegen het bestaan van een tweetal Jaarboekjes, in denzelfden geest geschreven, niets inbrengen. De twee mannen die zich met de redactie van den laatstgenoemden Almanak hebben belast, zijn gewis voor hunne taak berekend, en indien zij geholpen worden door Prozaschrijvers als j.j. van vollenhove, carpentier alting, soetbroodt piccardt, en door een zoo begaafden Dichter als ten kate, dan kan men zich van iets goeds reeds vooraf verzekerd houden. De versjes van erica, h. van berkum en carpentier alting hebben geene de minste dichterlijke waarde, maar worden door ons toch liever gelezen dan het proza van g.c. van balen blanken, getiteld: ‘Het verloofde elsje, of eene echt Protestantsche huwelijksvoorbereiding’, dat, hoe stichtelijk het zij, en welke nuttige wenken het bevatte voor verloofden en gehuwden, toch hoogst waarschijnlijk niet voor dezen Almanak is geschreven, en daar dan ook niet te huis behoort. In den Kalender vinden wij, behalve den Protestantschen dagwijzer,

[p. 350]

die ons zoo veel mogelijk op gedenkdagen voor het Protestantisme opmerkzaam maakt, ook een Protestantschen Bijbelwijzer, die voor elken dag een tekst geeft, welke in verband staat met de eene of andere hoofdzaak des zuiveren Christendoms, die aan het hoofd van elke maand opgegeven wordt.

Wij gelooven dat zij die voor het Protestantisme schrijven, niet te zeer het denkbeeld, dat men met de geschiedenis der Hervorming vóór drie eeuwen het volk heeft bekend te maken, moeten overdrijven. Men doe inzonderheid zien wat het tegenwoordige Rome wil; men late de geschiedenis van onze dagen spreken, tot bewijs, dat Rome nog het eeuwige Rome wil zijn; - men stelle in het licht wat eigenlijk Rome's Kerkleer wil, en toone uit de handelingen en besluiten der Trentsche Kerkvergadering het aan, hoe Rome het woord der vervloeking daar uitspreekt over alle vrijzinnigheid bij Roomsch en Protestantsch. De Almanak voor dit jaar moet dan ook zóó in waarheid een Almanak voor dit jaar, voor dezen tijd zijn. Noch redeneringen en verhandelingen, hoe goed op zichzelve, - noch martelaars-geschiedenissen uit een vroegeren tijd, zijn in staat om hen die nog te veel onderscheid maken tusschen het Middeleeuwsche en het tegenwoordige Rome, tot eene juiste voorstelling der zaken te brengen. Onze tijd levert bewijzen genoeg, dat Rome in 1856 en in 1556 en in 856 hetzelfde wil en bedoelt, en deze bewijzen bijeen te brengen, en te toetsen aan het Evangelie: ziedaar wat onzes inziens behoefte is. Indien aan den Protestantschen dag- en Bijbelwijzer meer de stof ontleend ware van het mengelwerk; indien de Redacteurs en verschillende medewerkers in hunne stukken het aantoonden wat de Roomsche en de Hervormde Kerk zijn tegenover den Bijbel - wij meenen dat Roomsch en Protestant hierdoor het best zouden leeren hunnen tijd regt te begrijpen.