Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1856

[p. 292]

Van Druten en Bleeker's goedkoope Bibliotheek. - Veertig Jaren. Geschiedenis van den laatsten tijd. Vrij bewerkt naar het Hoogduitsch van K. von Rotteck, en anderen, door P. van Os. Eerste Deel. Te Sneek, bij van Druten en Bleeker. 1855. In kl. form. VIII en 272 bl. f 1-20.

Wij hebben de onderneming van de Heeren van druten en bleeker niet te beoordeelen, noch te onderzoeken welken invloed zij op den boekhandel kan hebben; maar willen niet ontveinzen, met genoegen te zien dat het groote publiek in staat gesteld wordt voor een matigen prijs zich degelijke boeken aan te schaffen, die meer en duurzamer nut stichten, dan de romans en novellen, waarmeê de bellettrie onze drukpers als overstroomt.

Voor ons ligt uit die goedkoope bibliotheek het Eerste Deel van een belangrijk werk, dat in drie Deelen compleet zal zijn. De Heer van os is bij de bearbeiding zóó te werk gegaan, dat de inhoud grootendeels gevolgd is naar het onlangs te Brunswijk in 't licht verschenen Tiende Deel (Ergänzungsband) van k. von rotteck's Allgemeine Geschichte; doch hij heeft zich die verschikkingen, nadere indeelingen, uitlatingen en bijvoegingen veroorloofd, welke zijn voorgesteld doel - het leveren van een beknopt en duidelijk verhaal der merkwaardigste gebeurtenissen sedert napoleon's val - hem toescheen te vereischen. Hij heeft daarbij steeds de beste hem bekende werken, met name die van alison, hagen, hermes, menzel, wilks, geisler en steger, geraadpleegd; terwijl voor het bijwerken van die gedeelten waarover bovengenoemd vervolgdeel van von rotteck het stilzwijgen bewaart, vooral de drie laatstgemelden hem van dienst zijn geweest. Het wordt daardoor moeijelijk te zeggen wat in het werk aan von rotteck toebehoort, of aan anderen te danken is. Het werk is dus geene autoriteit. Het is waarlijk te betreuren dat wij, Nederlanders, ons zoo dikwijls met vertalingen, bewerkingen en omwerkingen van vreemden moeten behelpen. Zou er dan niemand in ons Vaderland zijn die iets oorspronkelijks kan leveren? Doch dit zij zoo 't wil; de vraag blijft over: of 't geen hier geleverd wordt, verdient gekocht en gelezen te worden?

[p. 293]

Reeds de titel trekt de aandacht en belangstelling. Zij leven nog, die de kluisters der Fransche heerschappij gedragen hebben, die den wereldveroveraar der negentiende eeuw in hunne verbeelding nog zien zoo als hij ons Vaderland bezocht, en in dat majestueus gebouw der hoofdstad vernachtte, waar, vóór twee eeuwen, Amstels burgervaderen vergaderden om het benarde vaderland uit de hand van eenen anderen Franschen overweldiger te redden, dien de ijdelheid insgelijks den Groote noemde.

Meerderen heugt het tijdperk van 1815-1830, Europa's politiek interim; en dat van 1830-1848, dat wij den tijd van voorbereiding zouden kunnen noemen. Welken titel zal het tegenwoordige dragen? Er is eene beweging begonnen, wier eindpaal ver buiten 't bereik van het menschelijk oog ligt. Niemand zal de omwenteling van 1789 niet beschouwen als een uitvloeisel van de politieke ontwikkeling in 't volksleven. Het was de trein des tijds; maar de dweepers en fortuinzoekers wierpen hunne belangen op de rails, en de trein raakte uit het spoor, en verongelukte. Napoleon kwam, en ook napoleon ging voorbij. Maar wat had zijn val ten gevolge? De volksontwikkeling, die alom de harten had aangegrepen, werd niet geleid, maar verstikt. En waar zij levende bleef, was 't heimelijk in 't brein en de borst van woelgeesten, welke zich eenen Staat dachten die praktisch eene ongerijmdheid is. Deze toestand wordt in het eerste Hoofdstuk beschreven. De Auteur loopt daar de geschiedenis van alle Europesche volken door, steekt over naar Zuid-Amerika, en brengt zijne lezers tot de overtuiging, dat dit vijftiental jaren veilig kan genoemd worden een tijdperk van tusschenstand; een interim, dat niemand behaagde, maar iedereen ongerustheid inboezemde.

Het tweede Hoofdstuk loopt over de volgende tien jaren, en wij zien volken in opstand, troonen omvergehaald, nationaliteiten vernietigd, den algemeenen vrede door behoefte en kunst bewaard. Wij hebben geene ruimte om het verhaal op den voet te volgen, en den meesten onzer lezers zijn de gebeurtenissen bekend. Niemand zal den Schrijver of Compilator betrappen op eenzijdige en daaruit voortgevloeide scheve voorstellingen. Elke politieke rigting wedervaart haar eigen regt, en zoo worden wij verschoond van hatelijkheden, die

[p. 294]

de geschiedenis ontsieren, en waaraan de bezadigde lezer zich ergert.

In de twee volgende Deelen wachten wij de beschrijving der gebeurtenissen sedert 1840. Het werk beveelt zich aan door alle kenteekenen van een historisch geweten, dat waarheid zoekt. Het is beknopt, maar zoo veel men 't eischen mag, volledig. Zoo 't geene historische bron is voor de wetenschap, het is dan een uitvloeisel van grondige wetenschap tot algemeen gebruik. De stijl is eenvoudig, deftig en vloeijend. Als al de boeken welke de Uitgevers op dien voet zullen verkrijgbaar stellen, deze Geschiedenis evenaren, zal men voor weinig geld in 't bezit komen van eene kostbare bibliotheek.