Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1856

Het Woord der Waarheid. Populaire Inleiding in de Schriften van het Nieuwe Testament. Naar het Hoogduitsch van J.F. Wucherer, door Alb. van Toorenenbergen, Pred. te Hendrik-Ido-Ambacht. Een Boek voor het Volk. Te Utrecht, bij Kemink en Zoon. 1855. In kl. 8vo. IV en 190 bl. f :-90; bij de 12 ex. f :-75; bij de 25 ex. f :-60; bij de 50 ex. f :-50.

Tot eene populaire Inleiding in 't N.T. - geene gemakkelijke taak voorzeker! - worden, dunkt ons, onder meer, deze vier vereischten gevorderd: 1^o. een, zoo ver 't onderwerp toelaat, aangename en bevattelijke stijl; 2^o. eene beknoptheid, die niet alleen 't overtollige, maar zelfs 't minder noodige afsnijdt, ten einde den niet-wetenschappelijken lezer niet te verwarren of te vervelen; 3^o. eene volledigheid, die den leek niet verlegen laat, wanneer hij eene strijdvraag der Theologen, die zijne belangstelling wekt, opgehelderd, en, zoo mogelijk, opgelost wil zien; 4^o. eene waarheidsliefde, die op 't gebied van kritiek en exegese even wars is van behoudzucht als van roekeloosheid, en bij gevolg evenmin de orthodoxistische als liberalistische waanwijsheid, waaraan de half-geleerde leek niet zelden laboreert, in de hand werkt.

[p. 257]

Toetsen wij nu wucherer's boek aan deze immers niet onbillijke vorderingen, dan mogen wij hem den lof niet weigeren, dat zijn stijl ons voor 't volk ongemeen geschikt voorkomt. Doch tot het tweede door ons gestelde vereischte overgaande, voldoet hij ons reeds minder, en kunnen we de bedenking niet terughouden: of niet de inhouds-opgaven der Nieuw-Testamentische Schriften, en ook de chronologische berekeningen, zonder schade, merkelijk hadden kunnen worden ingekort.

Hoofdzakelijk echter heeft de Schrijver ons op 't derde en vierde punt onbevredigd gelaten. Volledigheid!! Men zou bij 't lezen van déze Inleiding bijkans vergeten wat verbazende opschudding en omwenteling de negatieve kritiek gedurende onzen leeftijd in de Bijbelsche Inleidings-wetenschap heeft aangerigt! Terwijl aan de berekening van 's Heeren geboortejaar ruim acht pagina's besteed zijn, wordt de grond waarop alles rusten moet, de oorsprong der Evangeliën, in minder dan anderhalve bladzijde met gieseler's vrij onwaarschijnlijke diegesen-hypothese afgedaan, en daarop later, zoo positief mogelijk, van ‘vier geheel onafhankelijke Schrijvers’ gesproken. Dat mattheüs in 't Hebreeuwsch geschreven hebbe, had de Schrijver niet eens aangeroerd, zoodat de Vertaler zich genoopt vond, het althans met drie regels aan te stippen. Of men de Handelingen met de Tubingers voor een partijschrift hebbe te houden; of die - naar Hand. xvi: 10 vg. 1-3, waartegen xx: 4, 5 - geheel of gedeeltelijk aan timotheüs, of aan lukas, en al dan niet eerder aan den eersten dan aan den laatsten moet toekennen - naar zulke vraagstukken behoeft men hier niet te zoeken. De Brief aan de Efeziërs wordt - niet als onbetwijfelbaar - maar, ten minste voor een argeloos lezer, als onbetwijfeld voorgesteld, en voorts al het raadselachtige van dit geschrift met de circulair-hypothese en de gelijktijdigheid van den Brief aan de Kolosseërs verholpen. Over de bezwaren tegen de pastoraal-brieven, tegen die van jakobus en petrus, geen woord! Over 't verschil omtrent den Schrijver der Openbaring een enkel zéér stellig, maar zeer weinig afdoend woord. En hierbij steekt nu weder op 't zonderlingst af de cordaatheid en uitvoerigheid, waarmeê hij te regt den Brief aan de Hebreën zijne Paulinische afkomst betwist.

Reeds op dit alles kleeft niet alléén de blaam van onvol-

[p. 258]

ledigheid, maar te gelijk ook van die behoudzucht, welke de waarheidsliefde ook van den welmeenendste weet te verschalken. Hiervan vinden wij nog sterker blijken, wanneer we w. van 't algemeene tot het bijzondere volgen. Dáár vinden wij bij Luk. ii: 2, op 't voetspoor van wieseler - uit wien een groot deel van wucherer's boek voetstoots gecompileerd is - al wederom de onverdedigbare vertaling aanbevolen: Deze beschrijving was de allereerste en geschiedde voor dat cyrenius stadhouder over Syrië was. Dáár vinden we verder nog altijd de tweevoudige tempelreiniging beweerd, en de tweede gevangenschap van paulus. En dáár óók - om niet méér te noemen - vinden we jakobus, den zoon van alfeüs, nog steeds tot neef van jezus verheven, en met jakobus, den broeder des Heeren, geïdentificeerd: eene combinatie waarvan het verkeerde door Dr. blom zóó onweêrlegbaar is bewezen, dat de Vertaler, wetenschappelijker dan zijn Auteur, dáártegen toch niet nalaten kan op te komen.

Onze slotsom is, dat, hoewel het volk door dit boek juist niet grootelijks geschaad zal worden, het er evenwel ook maar weinig door gebaat is. De uitnemende vertolking, de naauwkeurige correctie, de compresse en toch duidelijke druk waren beter aan iets beters besteed.

v.p.