Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1856

Choulant's Handboek der bijzondere Ziektekunde en Genezingsleer van den Mensch. Naar den vijfden druk nogmaals op nieuw bewerkt door Prof. Dr. H.E. Richter, in het Nederduitsch overgebragt door Dr. L. Ali Cohen. Tweede Deel. Te Groningen, bij J.B. Wolters. 1855. In gr. 8vo. IV en 673 bl.

Van den lof, aan het Eerste Deel toegekend (December 1854, bl. 697), behoeft de berigtgever, bij de aankondiging van dit Tweede en laatste Deel, niets terug te nemen. Integendeel is de inhoud er van even belangrijk, en blijkt aan de onderwerpen, die er den inhoud van uitmaken, dezelfde vlijt en zorgvuldigheid besteed te zijn. Nadat, namelijk, de ziekten van het vaaten zenuwstelsel (de Angio-pathieën en Neuro-pathieën) in het

[p. 131]

Eerste Deel waren afgehandeld, bleven voor dit Tweede de Splanchno-pathieën ter behandeling over. Deze laatste worden als ziekten van het huid- en slijmvlies-stelsel omschreven, dewijl de uitdrukking ingewands-ziekten ligt tot misverstand had kunnen leiden en ook te beperkt zou geweest zijn. Daar, namelijk, alle in de borst-, buik- en bekken-holte besloten organen als zoo vele verlengsels en uitstulpingen der slijmvliesplaat beschouwd worden, zoo omvat de eerste Afdeeling der Splanchno-pathieën bijna alle ziekten die aan het slijmvliesstelsel in het algemeen (als Katarrhen, Croupen en Aphthen), of in het bijzonder aan het ademhalings-stelsel, aan dat der spijsvertering en aan het stelsel der pis-afscheidende en der geslachtsorganen eigen zijn. Zoo blijkt derhalve, dat de benaming ziekten van het slijmvlies-stelsel in de allerruimste beteekenis wordt opgevat, en dat dien ten gevolge onder de ziekten der ademhalings-organen niet slechts de bronchitis, de haemorrhagia pulmonum en andere ziekten van het slijmvlies, maar ook de pneumonie, de pleuritis en de pleuritische exsudaten worden afgehandeld. Of het echter wel consequent zij, dat de Schrijver tot die zelfde Afdeeling ook den kramp der stemspleet, den kinkhoest en het asthma, en tot het slijmvlies-stelsel der spijsverterings-organen de cardialgie gebragt heeft, moeten wij betwijfelen, daar het ons voorkomt, dat het redematiger geweest zoude zijn, die laatstgenoemde ziekten onder de Neuropathieën te rangschikken, zoo als insgelijks de longtering onder de dyskrasieën eene meer natuurlijke plaats zou gevonden hebben. Een noodzakelijk gevolg toch van de tegenwoordige oekonomie van het boek is, dat de Schrijver meer dan ééns op hetzelfde onderwerp moet terugkomen en zich somtijds aan herhalingen schuldig maken. Zoo worden, b.v., onder de dyskrasieën, die den inhoud van het vierde Hoofdstuk der eerste Afdeeling (over de Angio-pathieën) uitmaken, zoo wel de tuberkel en skrofelziekten als de teringen in het algemeen behandeld, terwijl de longtering, gelijk wij zoo even opmerkten, onder de ziekten van het ademhalings-stelsel besproken wordt. Hieruit blijkt op nieuw de groote moeijelijkheid die in het ontwerpen van eene geschikte nosologische rangschikking gelegen is. Ook de Tweede Onderafdeeling, die het uitgestrekt gebied der huidziekten omvat, kan daarvoor ten bewijze dienen. De vijf groepen toch, waaronder al de huid-

[p. 132]

ziekten gerangschikt worden, steunen op zeer verschillende grondslagen, en kunnen daarom niet wel voor streng systematisch gehouden worden. Reeds de benamingen dier groepen (‘miliaria-achtige huidziekten, roosachtige huidziekten, besmettelijke uitslagkoortsen, herpes-achtige huidziekten, ziekten van het behaarde gedeelte van het hoofd’) toonen aan, dat de Schrijver beurtelings den vorm en het algemeene voorkomen, de natuur of geaardheid, de wijze van uitbreiding of verspreiding over de oppervlakte en de zitplaats op een bepaald ligchaamsdeel, tot den grondslag zijner verdeeling gemaakt heeft. Een noodzakelijk gevolg dier handelwijze was, dat, b.v., tot de derde groep uitslagkoortsen van den meest verschillenden vorm gebragt worden, en dat onder deze (besmettelijke, met koorts gepaard gaande huidziekten) ook de varicellen of valsche pokken gerangschikt worden. Bij deze en andere aanmerkingen, die op het verdienstelijk werk van den Hoogleeraar r. gemaakt kunnen worden, moet men echter in het oog houden dat de Schrijver er steeds naar gestreefd heeft, om het overzigt over den rijken inhoud der ‘Bijzondere Ziektekunde en Genezingsleer van den Mensch’ zoo gemakkelijk mogelijk te maken, en dat hij gaarne van de streng logische consequentie het een en ander heeft willen opofferen, als dit, bij de behandeling van zijn onderwerp, voor eene duidelijke en geleidelijke ontwikkeling zijner denkbeelden gevorderd werd.