Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1856

Nederlandsche Volks-Almanak, voor 1856. Uitgegeven door H.J. Schimmel. Te Amsterdam, bij H.J. van Kesteren. 199 en 16 bl. f :-90.

Dit volksboekje prijkt met vier platen, naar teekeningen van pochussen, en anderen, en het wordt geopend met een Kalender, waaraan men dadelijk ziet dat het doel méér is een behagelijk leesboek dan een goeden Almanak te leveren. Ongelukkig zijn ditmaal eenigen der spreuken, die 't voornaamste bestanddeel er van uitmaken, zeer oppervlakkig en onjuist. Het boekje viel bij Februarij open, en daar lazen we: ‘Waar één man den Staat redden kan, is de Staat naauwelijks de redding waard’. Dat is niet vereerend voor onze vaderen, van 1672 b.v.; maar wie durft beweren dat het Gemeenebest de redding toen niet waard is geweest? - Nog zonderlinger staat daar: ‘Wij leven in een tijd die daden noch woorden heeft’. Krijgt het volk dan in 't Bijblad en in honderd-vijftig couranten nog geene woorden genoeg? En wat noemt de S. daden, als hij van speyk vergeet, wiens zelfopoffering op den 5^den dier maand pas vijf-en-twintig jaren zal zijn geleden? Zulke onbekookte spreuken doen zien dat het water (bl. 191) niet altijd op de Dichters alleen geheime tooverkracht uitoefent. Over die kracht levert de Heer beeloo, in zijn ‘Watersnood’, een half ernstig, half knorrig opstel, om 't volk af te schrikken van verzen die voor slagtoffers van watervloeden worden uitgevent, wijl die, zegt hij, zoo waterig zijn. Nuttiger zal men vinden de leerzame bijdrage van een ongenoemde: over de ‘Voedingsmiddelen’. In dichtmaat roept dercksen voorziening in voor 't lot der weduwen en weezen van behoeftige

[p. 100]

schoolmeesters; tracht de visser in zijne ‘Polderjongens’ den lezer te bewegen om liever aan de beschaving en bekeering van inlandsche dan van buitenlandsche heidenen te werken, en dringt van beers - door de nieuwe berijming van eene oude anekdote - de kinderen tot eene waardige behandeling en verzorging hunner behoeftige ouders. Ook van de novellen schijnen een paar opzettelijk voor het volk te zijn geschreven. Dr. sels raadt in zijne: ‘Eene heel orthodoxe Grondwet’, ieder aan om zich buiten politieke clubs te houden; en in: ‘Zal het dan altijd zoo blijven?’ beproeft donker het vooroordeel des werkvolks te bestrijden tegen ongelukkigen die eene onteerende straf hebben ondergaan. Ook nog een paar andere stukjes, b.v. het: ‘Bid en Werk’, en 't fraai ‘Gelukkig Ongeluk’, van didymus, zijn zeer geschikt om het volk op zijn belang te wijzen. ‘Het Liedeken van den Brand’, van binger, is aardig: als maar niemand ook dit als een raad of recept beschouwt. Bovendien vindt men in nog twaalf bijdragen in proza en poëzij verscheidenheid van ontspanningslectuur, en daaronder een kluchtigen brief van den ouden Heer smits; nog iets bijzonder liefs van didymus, in zijn ‘Doove Kwarteltjens’; iets gansch niet waterigs, maar vol gloeds, van bierman, jr., in ‘Van Heemstra’; iets heel schilderachtigs in den ‘Ooster-Avond’, van Mr. tollens, te Batavia; en twee stukken van den Redacteur: ‘De Geuzen-Sabbath’, in poëzij zoo als men die van hem, in losse stukken, gewoon is, en: ‘Lijden en Strijden’, een verhaal uit het dorpsleven, zóó objectief, zóó vol waarheid, eenvoudigheid, schilderachtige opmerkingen, vernuft en gevoel, dat wij er, als 't eene bekrooning gold, den lauwer aan zouden toekennen, en 't welk alleen den prijs van 't boekje wel waard is.