Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1856

Levensrichting, Familie-Roman door T. van Westhreene, W. Zn. Twee Deelen. Te Utrecht, bij N. de Zwaan. 1855. In gr. 8vo. 570 bl. f 6-:

Onder de Romanschrijvers van dezen tijd verdient de Heer van westrheene met onderscheiding genoemd te worden. Bij het talent der vinding bezit hij niet alleen een helderen blik, maar ook een warm hart en een diep gevoel. Zoo vereenigt hij

[p. 101]

veel in zich dat hem eene schoone toekomst als letterkundige kan verzekeren. Het welgevallen waarmede dan ook eenige vruchten van zijnen geest bij het meer beschaafde publiek zijn ontvangen geworden, kan onze meening bevestigen, en gelijk reeds zijn eersteling in vele opzigten lof verdiende, zoo is deze ‘Levensrichting’ allezins waardig met nadruk te worden aanbevolen.

Het werk getuigt - en dit is voor ons bovenal de grootste verdienste van dezen arbeid - van eene grondige kennis en levendige opvatting van het familie-leven in de middenklasse onzer zamenleving, met zijne bekrompen begrippen dikwerf, maar ook met al het goede dat dezen stand nog immer de kern van onze maatschappij doet wezen. Waar hij behoefte gevoelde om eenigerlei kwaal aan te wijzen, heeft de S. niet geaarzeld de wonde te peilen, en zelfs het ontleedmes te gebruiken; ware 't mogelijk velen ter genezing. Eenzijdigheid te bestrijden, de ware ‘levensrichting’, uit levenswijsheid voortspruitende, aan te bevelen - ziedaar zijn doel. En de middelen, die hij bezigt, zijn gelukkig gekozen; karel damstee en dora schuurling met hunne heldere begrippen en warme harten tegenover de stijve denkbeelden en bekrompen opvoeding der familie van der wiel te plaatsen, is eene gelukkige gedachte, en getuigt voor de naauwgezetheid waarmede de S. zijn onderwerp heeft bepeinsd. Het werk verdient aandachtig gelezen te worden; want wie het opvoedings-systeem dat w. aangeeft, opvolgen, kunnen niet anders dan goede vruchten daarvan plukken: zedelijke en verstandelijke ontwikkeling, als hand aan hand voortgaande, moet, dunkt ons, daarvan het gevolg wezen.

De karakters zijn goed volgehouden. De van der wiel's (vader en zoon) en dora en karel damstee zijn meesterlijk geschetst. Onder de schoone détails munten: dora's ziekbed en de schets van gerrit's positie uit, die eene belangstelling inboezemen, welke vooral aan de zorg waarmede de Auteur zijne tafereelen bewerkt heeft, is toe te schrijven.

Wij bevelen de ‘Levensrichting’ aan als een goed en degelijk werk, hoewel misschien wat te degelijk voor hen die lezen alleen om zich te ontspannen, of om nu en dan ledigen tijd aangenaam te dooden. Ter wille van dezen, die zeker 't groote gedeelte des publieks uitmaken, mogt de Auteur zich wel wat

[p. 102]

hebben bekort in zijne beschouwingen over abstracte onderwerpen, die, wij mogen 't niet verhelen, hier en daar langwijlig zijn. Dit is eene grieve die wij tegen den Auteur hebben. Bij wat meer kortheid, wat minder gedecideerds in zijnen toon, en wat minder uitweidingen over een thema, dikwerf geheel vreemd aan de intrigue, vooral waar de Schrijver zich op zijn stokpaardje ‘de kunst’ zet, zou hij gewis ook dát gedeelte van 't publiek herwinnen, 't welk voor het lezen van zijne romans is teruggedeinsd. Hij begrijpt niet genoeg dat hij niet alleen voor geheel ontwikkelde en gaarne bespiegelende lezers schrijft, maar dat velen, misschien wel de meesten alleen door de intrigue, en 't boeijende van contrasterende, levendig geschilderde situatiën en karakters te behagen zijn. Bij meer gloed, levendigheid en losheid in den stijl, bij een minder positief doordrijven en op den voorgrond stellen van eigen meeningen, zou de Schrijver oneindig veel winnen, en de beschuldiging logenstraffen, van welke wij hem zuiver achten, maar niet een groot gedeelte van 't publiek, dat hem beschouwt als gedreven door starre ingenomenheid met zekere denkbeelden, en steeds belust om daarover uit te weiden.

Een groot talent is den Heer w. aanvertrouwd, en wij wenschen dat hij er winste meê doe, ten nutte en genoegen van geheel ons publiek. Hij heeft er de kracht toe in ruime mate, indien hij eenigermate toe wil geven in 't geen men van hem wenscht.

De uitvoering is goed, alléén is er wat veel wit papier; de druk is zuiver, maar had compresser kunnen zijn. Het lieve vignet wordt ontsierd door de houterige figuur van karel damstee, die meer op een boerenknaap dan op een student gelijkt.

Hiermede zij het werk aanbevolen.