Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1855

[p. 672]

Geen goed ingerigte Staat kan de Roomsch-Katholieke Kerk vrij naar hare wetten laten leven! Uit honderd en zeven Pauselijke wetten tegen de regten der Vorsten en tegen het belang der Volken, aangetoond door J.S. Eichler,Kon. Opperintendent te Raudten in Silezië. Naar het Hoogduitsch bewerkt door J. Anspach,V.D. M. te Eck en Wiel. Te Tiel, bij H.C.A. Campagne. 1855. In gr. 8vo. VIII en 149 bl. ƒ 1-25.

Wat wil, wat eischt de Kerk van Rome? Waarover beklaagt zij zich? - Zij verlangt eene geheel vrije werking; zij eischt dat zij hare wetten onbelemmerd kunne opvolgen, en beklaagt zich wanneer zij daarin eenig beletsel ontmoet. Aldus ook hier te lande. Maar ligt dan die Kerk in Nederland aan banden? Worden Roomschgezinden onder ons, gelijk Protestanten in Toskane en andere Roomsche landen, verhinderd hunne Godsdienst uit te oefenen? Voorzeker niet. Zij hebben hunne kerken en kapellen, en stichten gedurig nieuwe; zij hebben hunne seminariën, en aan onderscheidene oorden kloosters, en worden bestuurd door Priesters, Aartspriesters, Dekens, Bisschoppen, en Aartsbisschop, en hunne Vicarissen. Zij kunnen, daar het regt van placet is opgeheven, ongehinderd met hun Opperhoofd te Rome onderhandelen, en de van daar ontvangene voorschriften afkondigen. Zij staan als burgers van den Staat met alle anderen gelijk, genieten dezelfde bescherming, en aanspraak op ambten en bedieningen. Zij hebben dus geene reden tot klagen. Zoo zou men meenen! Maar dit meenen de Ultramontanen niet; want onder de vrije werking der Kerk verstaan zij niets minder dan de geheele en volstrekte opperheerschappij van den Paus over alle Kerkelijk en wereldlijk gebied: de volkomen zegepraal der Roomsche alleen zaligmakende Kerk; met beteugeling of uitroeijing van alles wat hare instellingen niet erkent. Maar dat is in onze dagen niet uitvoerbaar. Wat gezien is in de eeuwen van gregorius VII, alexander III en innocentius III, voor wier voeten Duitschlands Keizers en Engelands Koning kwamen nederknielen, is in onze tijden, waarin de verlichting overal is doorgedrongen, en bij de in zoo vele landen aangenomen vrijheid van drukpers, niet meer mogelijk. De volvoering althans zal niet gemakkelijk gaan; de tegenstand zal

[p. 673]

zelfs in Roomsche landen, Sardinië en Spanje bewijzen 't, groot zijn. Daarom echter geeft Rome den moed niet op, en streeft, gerugsteund door hare hoogere en lagere geestelijken, door de monniken-orden, en door tal van lecken, vooral uit de mindere klasse, die haar blindelings toegedaan zijn, onvermoeid, en met inspanning van alle krachten, naar de bereiking van haar vurig verlangd doel. Maar, zegt men misschien: de denkbeelden zijn immers veranderd, de vroegere aanspraken zijn vervallen! - Dat de begrippen bij vele Roomschgezinden, in alle landen, zijn veranderd, is niet tegen te spreken, en dat de Paus menige aanspraak van vorige tijden laat rusten is waarheid; maar zulke aanspraken zijn daarom niet vervallen. Neen, niet uit overtuiging, maar omdat er geen kans is haar ingang te doen vinden, ziet men er voor een tijd van af, doch om ze weder te doen gelden zoodra de gelegenheid gunstig is. Waar zijn de bewijzen eener zinsverandering van het Roomsche hof? Wanneer heeft het, om maar iets te noemen, de wreede vervolgingen van andersdenkenden afgekeurd? Innocentius X verklaarde al die bepalingen van den Westphaalschen Vrede welke de regten en vrijheden der Kerk of van den Heiligen Stoel verkorteden, voor nietig, van onwaarde, en door geen verloop van tijd te wettigen; en dat protest is door den Kardinaal gonsalvi op het Congres van Weenen nog herhaald en vernieuwd. En hebben wij niet in onze dagen de Aartsbisschoppen van Posen en Keulen, met van bommel te Luik, laurent te Luxemburg, en görres te Munchen, voor de onveranderlijkheid der regten van den oppermagtigen Paus zien ijveren.

Hoe moet zich dan een wèl ingerigt Staatsbestuur jegens de Kerk van Rome gedragen? Het moet aan hare leden dezelfde burgerlijke en godsdienstige regten als aan de leden van andere Kerkgenootschappen toekennen; maar het kan die Kerk niet vrij naar hare wetten laten leven. Wil het zich-zelven niet vernietigen, het land niet aan de meest heillooze verwarring blootstellen, en den ingezetenen, Roomschen en Onroomschen te zamen, niet een onoverzienbaar heir van rampen berokkenen, dan is het verpligt, de alles overweldigende aanslagen van het Pauselijk hof te wederstaan. In het nu aangekondigde werk wordt dit overtuigend bewezen. Uit de bepalingen van het Kanonieke regt, uit Pauselijke bullen, allo-

[p. 674]

cutiën, brèves en brieven die kracht van wet behouden, worden honderd en zeven wetten aangehaald, die, tegen de regten der wereldlijke Vorsten en het welzijn der Staten gerigt, in strijd zijn met de regten en belangen der individu's, en de eer der Staatsburgers in gevaar brengen; terwijl nog in eene afzonderlijke Afdeeling wordt aangetoond: dat de Pausen en de Roomsche Kerk, ook uit hoofde van de tijdsomstandigheden (door de Ultramontanen ongelukkige, treurige genoemd), in onderscheidene opzigten tegen de bepalingen van het Kanonieke regt handelen, wier opvolging zij echter van anderen eischen.

Wie nog onzeker is wat de Roomsche Kerk bedoelt, zal door het hier geleverde uit zijnen twijfel geraken. Wie meent dat zij zich met de eene of andere vergunning zal tevreden stellen, zal van zijne dwaling overtuigd worden. Wie onder Protestanten en Katholieken, vooral onder hen die op den gang des Bestuurs invloed uitoefenen, duidelijk verlangen te zien welke gevaren hunne dierbaarste belangen bedreigen; welke gevolgen het geheel vrijlaten der Roomsche Kerk hebben zal; en hoe noodig het is aan hare ontwerpen een eenparigen en krachtigen tegenstand te bieden, schaffe zich dit wèl geschreven, uit het Hoogduitsch overgebragte werk aan, dat door de ophelderingen en toelichtingen van den Vertaler nog gewonnen heeft.