Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1855

[p. 661]

Boekbeschouwing.

De Tubingsche School. Open Brief van Dr. Karl Haseaan Dr. F.C. von Baur.Uit het Hoogduitsch vertaald door Christiaan Sepp,Predikant bij de Doopsgezinde Gemeente te Leyden. Te Haarlem, bij C. Zwaardemaker. 1855. In 8vo. 84 bl. ƒ 1-:

Deze Open Brief, wij erkennen het gaarne, is merkwaardig, omdat men er uit ziet wat de beroemde Jenasche Hoogleeraar op zijn eigenaardig standpunt heeft in te brengen tegen de Tubingsche School, wier ontwikkeling niet zonder zorg wordt gadeslagen door elk die prijs stelt op Christendom en Evangelie. De inhoud is te belangrijker, omdat hij dienen moet en ook werkelijk dient om op enkele punten de zwakke zijden dier School aan het licht te brengen, en in zóó verre eene krachtige en kernvolle wederlegging harer wetenschappelijke resultaten behelst. De polemiek die hier gevoerd wordt, is daarbij zóó beschaafd en bescheiden, als de man die tegenspraak vindt slechts wenschen kan. Evenwel zien wij volstrekt niet in, waartoe deze vertaling en afzonderlijke uitgave is bezorgd geworden. De vaderlandsche Godgeleerden, voor zoo verre zij op de hoogte staan om dit geschrift te waardeeren, hebben er zeker in het oorspronkelijke reeds kennis mede gemaakt. Voor andere lezers, die verreweg de meerderheid uitmaken, veronderstelt het eene zóó grondige bekendheid met de geschriften van hase en von baur, dat zij die deze niet bezitten, van de lezing slechts weinig vrucht zullen hebben. Wie alzoo meenen mogt, alleen door dezen brief in de gelegenheid gesteld te worden om de Tubingsche School eens goed van nabij te leeren kennen, zou zich jammerlijk bedrogen vinden. Alleen de vraagstukken betreffende de schriften van johannes, de verhouding van het Ebionitisme en de rigting van paulus, en de juiste verdeeling der Kerkelijke Geschiedenis in tijdvakken, worden hier besproken, en wel op den meest wetenschappelijken voet; zoodat het sepp moeite gekost moet hebben om hase's denkbeelden in onze taal

[p. 662]

verstaanbaar weêr te geven en tevens, zoo veel mogelijk, het gebruik van woorden te vermijden die onder ons nog geen burgerregt verkregen hebben. Al geven wij hem ook de wèl verdiende getuigenis, dat hem dit, behoudens de eigenaardigheden zijner bekende schrijfwijze, goed is gelukt, wij kunnen daarom toch zijnen wensch niet herhalen: dat dit geschrift in veler handen komen moge. Zelfs de beginselen van hase, hoe deugdelijk ook in menig opzigt, kunnen wij niet wenschen algemeen onder ons verspreid te zien. Kome zijne polemiek nu slechts in de handen dergenen voor wie zij bestemd is; en worde ons de uitgave bespaard van het antwoord door von baur daarop gegeven!

De Vertaler heeft zich (bl. 31) ééne enkele verwijzing veroorloofd naar de grondige Verhandeling van Prof. kuenen, over joh. xix: 36, onlangs geplaatst in de Godgeleerde Bijdragen. Het heeft ons bevreemd, dat hij niet evenzeer, op bl. 24, verwezen heeft naar de bekroonde Prijsverhandeling van den, helaas! reeds ontslapen, niermeijer over de schriften van den Apostel johannes. Het verdient toch opmerking, dat, terwijl in Duitschland doorgaans òf, gelijk door lücke, de Johanneïsche oorsprong der Apokalypse, òf, zoo als de Tubingers doen, de echtheid van het vierde Evangelie worden ontkend, hase t.a.p. de vraag van een ouden Godgeleerde herhaalt: waarom niet één en dezelfde schrijver, in onderscheidene tijdperken van zijn leven, bij klimmende jaren een hooger standpunt kan innemen? Bekend is het dat niermeijer die vraag, met opzigt tot johannes, beantwoord heeft op eene wijze die het wenschelijk maakt dat zijn Prijsschrift bekend werde onder de Duitsche Godgeleerden. Zijn daartoe geene pogingen aan te wenden? Duitschland ware er zeker meer mede gebaat, dan ons Vaderland gebaat is met de uitgave van dezen Open Brief, hoe veel belangrijks daarin ook moge gevonden worden.