Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1855

1. Nieuwe Leerwijze der Hoogduitsche Taal, door E. Gerdes.Tweede Cursus. Te Amsterdam, bij P.N. van Kampen. 1854. In kl. 8vo. 148 bl. ƒ :-75.
2. Duitsche Spraakleer voor Nederlanders, door d.j. stahl de boer. Te Groningen, bij P. van Zweeden. 1855. In kl. 8vo. XII en 258 bl. ƒ 1-70.
3. Beknopte Hoogduitsche Spraakkunst, ten gebruike op Scholen en bij Privaat-onderwijs, met de noodige Oefeningen, door d. bomhoff, h.zn. Te Zutphen, bij A.E.C. van Someren. 1854. In gr. 8vo. II en 276 bl. ƒ 1-60.
4. Hoogduitsche Spraakleer, naar de vijfde uitgave van heyse's Uitvoerig Leerboek, met de Opstellen van h.a. hamelberg, door Dr. w.g. brill. Te Zutphen, bij W.J. Thieme. 1855. In gr. 8vo. IV en 430 bl. ƒ 2-:

De Hoogduitsche taal schijnt in de laatste jaren de aandacht en de belangstelling onzer landgenooten bijzonder te hebben opgewekt, want voortdurend komen ons nieuwe leerboeken in allerlei vormen voor het aanleeren dier taal onder de oogen. Is dit veelvuldig leveren van Hoogduitsche Spraakleeren, Spraakkunsten. Leerwijzen, enz. het gevolg van die belangstelling? Of heeft die verschijning hare oorzaak in het onvoldoende van vroeger gedrukte werken van dien aard? Of wordt zij alleen veroorzaakt door den lust tot schrijven, waaraan ieder leeraar in een bijzonder vak tegenwoordig maar al te schielijk toegeeft? Wij willen dat niet beslissen, maar slechts er op wijzen, tot eene waarschuwing voor de Uitgevers: te véél van dien aard kan niet anders dan nadeelig zijn voor het debiet zoo wel als voor eene grondige studie.

N^o. 1 is een tweede cursus. Wij kunnen over de waarde van dit stuk niet volkomen oordeelen, daar wij aan den eersten cursus geene kennis hebben. De gang van gerdes' leerwijze is ons dus geheel vreemd; wij kunnen voor het oogenblik van deze ‘Nieuwe Leerwijze’ niets anders zeggen, dan dat de verzamelde Nederlandsche en Hoogduitsche opstellen geschikt zijn voor de vertaling, en eene opklimmende reeks van oefeningen bevatten. Als de Schrijver den derden cursus, en ook den eersten, aan ons gezonden zal hebben, zullen wij in staat zijn méér over deze Leerwijze te zeggen.

[p. 660]

N^o. 2. Duitsche Spraakleer; waarom niet liever Hoogduitsche Spraakleer? - Dit boek komt ons voor met bijzonder veel studie bewerkt te zijn; het heeft over het geheel een geleerd voorkomen, en toont dat de Schrijver met vlijt gebruik heeft gemaakt van de nieuwste werken die over de Hoogduitsche taal handelen. Voor jonge, beginnende leerlingen is het daarom welligt minder geschikt; maar des te meer voor de zoodanigen die aan gymnasiën en andere hoogere leer-inrigtingen dan de gewone lagere school, onderrigt ontvangen. Als zoodanig bevelen wij het denzulken volgaarne aan; vooral ook aan jeugdige onderwijzers, die, na vertrouwd te zijn geworden met de eerste gronden der Hoogduitsche taal, zich meer wetenschappelijke denkbeelden van die taal willen eigen maken. Het volledige dat deze Spraakleer bijzonder onderscheidt, en de vele juist gekozene voorbeelden en oefeningen maken haar tot een werk van hooge waarde.

N^o. 3. Het werk van den Heer b. is in aard en strekking meer geschikt voor het eerste onderwijs in de Hoogduitsche taal. De verschillende taaldeelen worden er op eene bevattelijke en regelmatige wijze in afgehandeld, en telkens gevolgd door een aantal opstellen ter vertaling. De meerdere gemakkelijkheid komt vooral uit in de behandeling der regels van de verbuigingen, vervoegingen, enz. Zij zijn doorgaande ligter te bevatten dan die van het werk van den Heer stahl de boer. De Heer b. heeft voor het overige een gepast gebruik gemaakt van de nieuwste uitbreidingen welke de studie der Hoogduitsche taal in Duitschland zelf verkregen heeft.

N^o. 4. Houdt, als ware het, den middelweg tusschen N^o. 2 en 3. Wij vinden hier de regels der Hoogduitsche taal volgens heyse's leerboek uitvoerig genoeg behandeld, maar de uitdrukkingen zijn meer ingerigt voor het begrip van weinig gevorderden dan bij N^o. 3. Wij doen daarbij opmerken dat het stelsel der sterkere en zwakkere verbuiging hier in zijne volle kracht is toegepast; echter erkennen wij dat deze leerwijze, hoezeer wij die anders voor het elementair onderwijs niet de verkieselijkste achten, door Dr. brill op eene buitengewoon duidelijke wijze is ontwikkeld; zóó zelfs, dat wij er geene zwarigheid in zouden vinden, ze voor de lagere scholen aan te bevelen. De reeds lang bekende opstellen van hamelberg maken het praktisch gedeelte van dit werk uit, dat met regt eene veel verbeterde en omgewerkte uitgave van hamelberg's spraakkunst mag heeten.

Wij hebben getracht in weinige woorden het kenmerkende van elk dezer werken over de Hoogduitsche taal mede te deelen, - zonder in eene meer opzettelijke beoordeeling te treden. Wij wenschen aan allen eene goede ontvangst bij het publiek, en hopen voor langen tijd bevrijd te blijven van de aankondiging van nieuwe Hoogduitsche leerboeken van denzelfden aard.