Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1855

De Kweekschool. Handleiding voor Moeders, en aankomende Onderwijzers en Onderwijzeressen, bij de opvoeding en het onderwijs van jonge Kinderen in de Huisgezinnen en in de Scholen; door M. Gouka,Onderwijzer te Rotterdam. Te Rotterdam, bij W. Wenk. In gr. 8vo. XVI en 348 bl. ƒ 2-60.

Er zijn velerlei redenen die ons met eenige ingenomenheid over deze Handleiding doen spreken. Vooreerst doet het ons genoegen, over het hoogst aangelegen onderwerp van opvoeding en onderwijs eens een geheel oorspronkelijk werk te ontvangen. Wij zijn toch reeds lang overvoldaan van het uitheemsche, hetwelk nimmer geheel in overeenstemming met ons volkseigen zijn kan. Volgaarne erkennen wij dat onze Hoogduitsche naburen daaromtrent veel schoons geleverd hebben, en blijven leveren; maar hunne geschriften zijn, over het algemeen, meer theoretisch dan praktisch, en reeds dit is niet in harmonie met het Nederlandsche karakter, dat vooral ten opzigte van het onderwijs meer naar het daadwerkelijke dan naar het bespiegelende overhelt. Wij hebben dan ook in het boek van den Heer g. minder theorie en meer praktijk gevonden, en meenen juist dáárom zijn werk te mogen aanbevelen aan allen wier taak of lust het is om zich met de opvoeding van kinderen onledig te houden. Het lezenswaardige Voorberigt zal hier onze uitspraak terstond bevestigen, en

[p. 657]

nog meer de Inleiding tot het werk, waarin de S., in korte, duidelijke trekken, de gronden opgeeft, waarop hij zijn stelsel van opvoeding wil bouwen. Zij zijn, onder anderen, dezen: ‘Voed het kind op tot een regt bruikbaar en nuttig lid van de Maatschappij waarin het leeft; maar verlies hierbij nimmer uit het oog dat het in en door dit leven moet gevormd worden voor den hemel.’ - ‘Vang de opvoeding van het kind zinnelijk aan, en tracht langs den weg der aanschouwing zijnen redelijken en zedelijken aanleg in harmonische ontwikkeling te brengen met zijne zinnelijke natuur.’ - ‘Geef bij de opvoeding behoorlijk acht op de eigenaardige natuur en de uiterlijke omstandigheden van het kind.’ - Alles na te gaan wat er over opvoeding en onderwijs gezegd wordt, komt met den aard en de strekking van ons tijdschrift niet overeen; maar wij willen toch met ééne aanhaling en een paar aanwijzingen doen zien dat ons gunstig oordeel het gevolg is van eene meer dan vlugtige inzage. Onder het vele goede dat over de gehoorzaamheid wordt gezegd, troffen ons de zoo duidelijke als bondige grondregelen, op bl. 31, waarvan wij er enkelen laten volgen: ‘Het is der kinderen pligt u te gehoorzamen.’ - ‘Zijt spaarzaam met uwe bevelen.’ - ‘Sta er streng op dat het bevolene stipt gedaan worde.’ - ‘Men bevele altijd met verstand en bedachtzaamheid.’ - ‘Men gebiede steeds met ernst en liefde, en nimmer in luim en drift.’ - Het begin van Hoofdstuk III, Opvoeding tot Vroomheid, pag. 51 en volg., zouden wij gaarne willen afschrijven; moge het vele lezers vinden! De vierde § van hetzelfde Hoofdstuk, handelende over Straf en Belooning, is even helder gedacht als voorgedragen. Wij houden deze Kweekschool voor een werk dat allezins verdient om niet alleen door moeders en hoofden van bewaarscholen, maar door allen die belang in de opvoeding stellen, onderzocht en gewaardeerd te worden; immers van de eerste opleiding hangt de gelukkige uitslag der volgende grootendeels af. Een paar aanmerkingen willen wij ons veroorloven. Op bl. 4, reg. 15 v.b., heeft de S., naar het ons voorkomt, het godsdienstig gevoel met het begeer- of wilvermogen verward; en in de aanbeveling der spelen zijn N^o. 11 en 12, op bl. 117, dunkt ons, niet onvoorwaardelijk goed te keuren: de ondervinding heeft het gevaarlijke dier spelen meermalen aangetoond.