Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1855

Aan wien ligt de Schuld? Een Russisch Verhaal van Alexander Herzen.Te Haarlem, bij de Erven F. Bohn. 1853. In gr. 8vo. 344 bl. ƒ 3-20.

De worsteling om het overwigt in Europa, van welke de Krim tot nu toe het voornaamste schouwtooneel is, houdt de oogen meer dan anders gerigt naar Rusland, waar in de hooge kringen fijne beschaving heerscht, terwijl er de regeringsvorm, het zamenstel der maatschappij, de lucht en de bodem zamenwerken, om in de lagere standen ruwe barbaarschheid te doen voortduren. Een Verhaal waardoor op onderhoudende wijze onze kennis vermeerderd, ons inzigt verhelderd wordt aangaande de karakters, de zeden, de onderlinge betrekkingen der verschillende standen in Rusland, is dus wel

[p. 652]

waardig dat het door ieder gelezen worde, en zulk een roman is deze van herzen; voor de Nederduitsche uitgave van welken wij de erven bohn dankbaar zijn, al hebben bijzondere omstandigheden Ref. belet haar vroeger aan te kondigen.

In alexei abramowitsch, een gepensioneerd generaal, nog in de kracht der jaren, en evenzoo prachtziek als weelderig in levenswijs; en in zijne niets doende of enkel met beuzelingen bezige jonge echtgenoote, ziet men de zeden en gewoonten der hooge aristokratie afgespiegeld.

Een door overgroote zedigheid maagdelijk beschroomd jong mensch, crusiferski genaamd, wordt in 't huis des generaals als onderwijzer van diens zoon geplaatst. Daar leert hij lubinka, eene onechte dochter van den generaal, kennen, die ten gevolge van eene sentimentele luim van diens gade in de familie is opgenomen.

Deze lubinka, in welke de goede eigenschappen harer moeder, eene lijfeigene, aan de minder goede van haren vader, den voornamen man en rijken grondbezitter, gepaard gaan, is nevens crusiferski, hoofdpersone in het Verhaal.

Bij zekere gelegenheid wordt de woonplaats van deze twee, die nu gehuwd, maar slechts door eene soort van Platonische liefde aan elkander verbonden zijn, onder anderen bezocht door beltow: een jeugdig, ongehuwd man, aan wiens opvoeding, onder de leiding van een Zwitserschen paedagoog, alle rigting voor het praktische leven ontbroken heeft. Beltow leert lubinka kennen en zoekt haar te behagen; in lubinka ontwaken daardoor de minder goede eigenschappen, die zij van haren vader heeft, zoodat zij aan eene niet geoorloofde liefde voor beltow toegeeft, in wien zij een geheel ander en zeker aangenamer wezen aanschouwt dan haar echtgenoot is. Deze kennismaking en nieuwe liefde leiden wel niet tot ontrouw in den vollen zin des woords, maar vernietigen toch het huiselijk geluk der jeugdige echtelingen. Het Verhaal eindigt zeer treffend met eene laatste zamenkomst van beltow met lubinka, en daarmede wordt aan den lezer overgelaten, om zelf over beider schuld of onschuld uitspraak te doen.

De Schrijver geeft door dit Verhaal eenig inzigt in de betrekkingen tusschen de grondbezitters en hunne lijfeigenen; in de eigenaardigheden van het aristokratisch element; in de opvoeding en hare strekking, en bovendien ook nog in het

[p. 653]

politieke leven in Rusland, door eene schets van verkiezingen en 't geen daarbij voorvalt. Het geheel is vol afwisseling en leven. De karakterschildering getuigt van grondige menschenkennis, en de fabel, hoewel eenvoudig, boezemt belangstelling in; zoodat men het werk met aandacht en genoegen ten einde leest, en ten slotte zich bekender gevoelt met het bestaan en leven des volks in dat magtige rijk.

De Vertaling, niet naar het oorspronkelijke, maar naar eene Hoogduitsche overzetting bewerkt, is goed, doch daarom, even als de correctie, niet geheel onberispelijk. Wij vonden ‘ballen’ in plaats van ‘bals’, dat met de taal; ‘hair’ voor ‘haar’, dat met de gevolgde Siegenbeeksche spelling strijdt; ‘veertien maanden en zes jaren’, in stede van ‘veertien jaren en zes maanden’, enz.; doch de waarde van het werk lijdt er niet door, evenmin als door de niet gelukkige voorstelling van crusiferski op het titelvignet, of door het vlugtige en onvolledige van onze schets. Wat wij omtrent dezen roman gezegd hebben maakt overigens eene herhaalde aanbeveling hier overbodig.