het antwoord op deze vraag kan veel afhangen. Het Gouvernement rigt wijselijk scholen op, doch de Maleische onderwijzers onderrigten de kinderen niet alleen in den Koran, maar vergen ook dat zij de vasten houden. Zoo wordt de Islam hun ingeprent en 't gebied voor Mekka vergroot. Daar komt bij, dat de Arabier, die zich op Java of elders nederzet, niet zoo zeer als de Europeër, door persoonlijkheid of gedrag, tegen de waarheid of althans den invloed zijner Godsdienstleer getuigt. De Muzelman is ook krachtens zijne Godsdienst de natuurlijke vijand van den Christen. Men heeft zelfs kunnen opmerken dat, waar de Islam zijne kracht uitoefent, het vuur des oproers ligtelijk ontbrandt. Dat de Javanen zich niet vijandiger tegen Nederland betoonen, ligt voor het grootste gedeelte daarin, dat zij slechte Mahomedanen zijn. Er rust alzoo op de Indische regering een dure pligt, namelijk, om door krachtdadige ondersteuning de Christelijke zendingen een voldoend tegenwigt tegen de zendingen van den Islam te doen worden, en te waken, dat de scholen niet in kweekerijen ontaarden van verzet en oproer in lateren tijd. Wat daarvan zij, dit Deel is zeer geschikt om de bekendheid met onze Oostersche bezittingen nog te vermeerderen, en de Verzamelaar heeft er wèl aan gedaan zoo veel lezenswaardigs over die gewesten mede te deelen.
Wij wenschen het werk een steeds toenemend debiet, en den Verzamelaar voortdurend een helderen blik, om niets anders op te nemen dan 't geen blijvende waarde heeft.
s.
Auteursrechtvrij