Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1855

1. Leerrede over Ps. xxiii vs. 1: ‘De Heer is mijn Herder, mij zal niets ontbreken.’ Gehouden den 17^den December 1854 te Meppel, door H. Uden Masman, jr.Te Meppel, bij H. ten Brink. 1855. In 8vo. 22 bl. ƒ :-25.
2. Intreê-Rede bij de Gemeente van Groningen over joh. xx: 19^e: ‘Vrede zij ulieden.’ Gehouden den 15^den April 1855 te Groningen, door h. uden masman, jr. Te Groningen, bij M. Smit. 1855. In 8vo. 31 bl. ƒ :-25.

1. Waartoe deze leerrede in het licht verschenen is, begrijpen wij volstrekt niet. Zij werd gehouden toen de Meppelsche Leeraar aan zijne Gemeente bekend maakte dat hij de beroeping naar Groningen had aangenomen; maar haar inhoud staat met de gelegenheid waarbij hij sprak, slechts in zeer verwijderd verband, en laat bovendien, althans in ons

[p. 564]

oog, zeer veel te wenschen over. Vooral ontbreekt er de eenvoudigheid aan, waarop wij, zoo wel in taal en stijl, als in ontwikkeling en gedachtenleiding, hoogen prijs stellen. Ten gevolge van dat gemis, ligt er dan ook over het geheel eene duisterheid of onduidelijkheid van voorstelling verspreid, die den gewenschten indruk belemmert. Verbeeldt u: in de voorafspraak wordt het voorregt geroemd, ons geschonken in het bezit van het spraakvermogen. ‘Mij was het behoefte’ - zegt de Prediker - ‘u en mij zelven vooraf te bepalen bij dien teederen (!) band der gedachtewisseling, die nu eenige jaren lang u aan mij en mij aan u hield verbonden.’ De Inleiding handelt over de Bijbelsche voorstellingen en beelden omtrent de betrekking waarin God tot ons staat, en over de beeldspraak van den tekst. En dan wordt dat woord beschouwd, vooreerst: als een ‘vertrouwend aanvangswoord’ van een Godsdienstig beginsel; ten andere: als een ‘versterkend voortgangswoord’ op onzen Christelijken pelgrimstogt; eindelijk: als een ‘voegzaam stervenswoord’ in onze laatste stonden. Gaat het anderen als ons, dan is hun dit plan, in die bewoordingen aangekondigd, nog vrij raadselachtig. En de ontwikkeling, hoe veel goeds er ook in moge voorkomen, is even gekunsteld als de opgave, die voorafgaat. Wij veronderstellen dat eene levendige en krachtige voordragt die gebreken eenigermate vergoedt, en zijn er verre af, om den thans Groningschen Leeraar naar deze ééne proeve te willen beoordeelen. Maar dit wenschen wij toch, dat zijne doorgaande prediking meer den stempel der eenvoudigheid moge dragen, en meer door zaakrijkheid en Evangelische kracht zich moge aanbevelen aan de Gemeente.

2. Gunstiger is ons oordeel over deze Intreê-Rede uitgevallen. Wel lijdt ook zij eenigermate aan de gebreken, die wij in de boven aangekondigde leerrede hebben gegispt, en zouden wij haar in sommige opzigten anders hebben gewenscht; maar er is toch meer bestemdheid van uitdrukking, meer rijkdom van inhoud, meer verheffing des geestes in, en zij moet bij het hooren een gunstigen indruk gemaakt hebben. Niet slechts had de tekst de verdienste van wèl gekozen te zijn, kort na de viering van het Paaschfeest, en leende hij zich uitnemend tot het voorgestelde doel; maar ook het plan

[p. 565]

is duidelijker en de gedachtenleiding, ofschoon min gewoon, eenvoudiger. De heilbede van den tekst wordt voorgesteld in haren echt Christelijken geest, als door den Heer gewettigd in haar gebruik, door den Heer gewijzigd in hare beteekenis, door den Heer gewaarborgd in hare vervulling. De ontwikkeling dezer bijzonderheden gaf aanleiding tot menige nuttige en gepaste herinnering, en de toespraken aan het einde, die mede volledig zijn afgedrukt, getuigen van broederlijken zin en heiligen ijver. Toch komen hier soms vreemde passages en gekunstelde uitdrukkingen voor, die hadden kunnen en moeten vermeden zijn. Dat de Evangeliedienaar het leven in en door christus benaderen wil (bl. 10), is, b.v., geen Hollandsch. Wij zouden meer soortgelijks kunnen noemen, en hadden in eene intreê-rede meer openlegging van gevoelens en beginselen verwacht dan, b.v., vervat is in deze plegtige belijdenis, voor God en menschen gedaan (bl. 31): ‘Ik behoor geene school toe dan van christus. Ik verwerp geene rigting, dan die Hem verzaakt, Hem, in Wien ik de Goddelijke Openbaring zelve aanschouw. Ik stel het mij ten roem en zegen een getrouw zoon te zijn onzer Hervormde Kerk, die ik door geboorte en vrije keuze toebehoor, omdat ik in haar eene waardige kweekschool erken van Christelijke gezindheden.’ Zou eene Gemeente geen regt hebben om van haren nieuwen Leeraar, bij zijne intrede, nog iets meer te hooren? Wij antwoorden zonder aarzeling toestemmend op die vraag, en vertrouwen dat de Gemeente van Groningen nu reeds heel wat meer gehoord zal hebben uit den mond van den jongsten harer Predikanten - wiens dienstwerk in ruime mate gezegend zij in haar midden!

Julij 1855.

s.