Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1855

De Regtspraak van den Hoogen Raad, gebragt op de Artikelen der Staats- en Burgerlijke Wetten, Besluiten en Verordeningen, alles met ophelderingen en geschiedkundige toelichtingen, verwijzingen, enz., door Mr. d. léon, Advokaat bij den Hoogen Raad en Lid der Provinciale Staten van Zuid-Holland. Tweede Deel. Vijfde Aflevering. (Wetboek van Burgerlijke Regtsvordering.) Te 's Gravenhage, bij Gebroeders Belinfante. 1855. (Voor rekening des Schrijvers.) In gr. 8vo., van bl. 737 -1174.

De geachte S. heeft door de uitgave van de hier aangekondigde Aflevering een gewigtigen stap gedaan tot de voltooijing van zijnen reuzen-arbeid. Lang heeft de Regtsgeleerde wereld naar dit gedeelte uitgezien; maar reeds het uitwendig volumen wettigt het uitstel: hoe veel te meer wordt dit gercgtvaardigd wanneer men bij nadere inzage overal een schat ontwaart van Juridische praktikale vlijt en wetenschap.

Het ligt in den aard der zaak dat de Jurisprudentie ten aanzien van regtsvordering zich sneller ontwikkelt dan ten opzigte van het burgerlijk regt zelf. La forme emporte le fond, zegt de Fransche regts-regel; en zeker heeft menig gedingvoerende het tot zijne schade moeten ondervinden, hoe de spitsvindigheden der praktijk aan de toepassing van het regt in den weg staan.

Een goede gids door die praktikale kronkelwegen is dus van onschatbare waarde; men volgt hem gaarne, in de hoop daardoor het doel te zullen bereiken; men wenscht niets liever dan het reeds betreden spoor te begaan, in goed vertrouwen dat men daardoor tegen misstappen best zal beveiligd zijn. Intusschen valt het niet te ontkennen dat het zelfs met een goeden gids en op een betreden pad den wandelaar nog slecht kan bekomen; immers, de gids kan slechts wijzen op hetgeen

[p. 534]

hem bekend is, en het betreden pad kan later blijken een dwaalspoor te zijn geweest. Men vergeve ons de beeldspraak. Wij bedoelen dat de Heer léon ons de Jurisprudentie slechts kan mededeelen tot op den dag dat elk artikel is afgedrukt; maar daaruit volgt, dat, bij de uitgave eener zoo lijvige Aflevering als deze, ettelijke arresten weder gewezen zijn, die in dit werk nog niet konden worden opgenomen. Zoo wordt, b.v., op Art. 339, N^o. 14, een arrest van het Provinciaal Hof van Noord-Holland van 18 Mei 1854 aangehaald, hetwelk sedert, door den Hoogen Raad, bij arrest van 11 Mei 1855, is vernietigd. - Doch, gelijk bekend is, ook aan dit bezwaar, hetwelk meer of min elke Pancrisie of verzameling van Jurisprudentie aankleeft, zal de Heer léon te gemoet komen door van tijd tot tijd zijne toevoegsels uit te geven.

Overigens heeft de uitgave van een zoo volledig werk als dat van den geachten S. nog dit voordeel, dat men ook op de onzekerheid van alle menschelijke regtvaardigheid en op het betwistbare van alle menschelijke wijsheid en redeneerkunde wordt gewezen. Schier overal vindt men uitspraken in verschillenden geest, of regtskundige vertoogen die tegen elkander indruischen. Bij voorbeeld bij art. 6, 1^o., over de vraag: of bij ons de Fransche regtsregel nog geldt: nul ne plaide par procureur, excepté le Roi: daar vindt men den Hoogen Raad in strijd met een aantal Regtscollegiën, en de Schrijvers verdeeld; op art. 237, 3^o., over de vraag: of de gedaagde reeds bij zijn eerste dingtaal een verhoor op vraagpunten kan verzoeken: daar staan de regterlijke uitspraken even scherp tegen elkander over, enz.

Niet zelden geeft de S. ook zijn eigen gevoelen of eenige andere toelichting van bijzonderen aard, bij afzonderlijke aanteekeningen in kleiner letter onder aan de bladzijde gedrukt. Soms zijn die aanteekeningen zeer uitvoerig, b.v. op art. 31, 8^o., waar hij de kracht van eene bij verstek bevolen interlocutie, in geval van verzet bespreekt; bij art. 334, 3^o. en 11^o., over al dan niet-berusting; bij art. 375, waar hij opgeeft welke zaken door den Hoogen Raad in revisie zijn behandeld; bij art. 409, 5^o., over het juist begrip van middelen van cassatie, enz.

Het is ons niet gebleken dat de S. bij dit werk reeds

[p. 535]

gebruik heeft gemaakt van de nieuwe uitgave van van den honert's Formulierboek, door Mr. j. heemskerk, az.: althans de door hem aangehaalde bladzijden (waarom niet liever altijd de paragrafen geciteerd?) zijn die van de eerste uitgave.

Opmerkelijk is het, hoe veel minder het executoriale gedeelte van het Wetboek van Burgerlijke Regtsvordering tot regtsgedingen en vertoogen geleid heeft dan al het overige: hier vindt men soms een tiental artikels waarop de S. niets had aan te teekenen, terwijl men elders tien bladzijden aanteekeningen op één artikel heeft. Voorzeker, de executiën vooral op onroerend goed en schepen zijn schaarsch; en de procureurs volgen, vreesachtig, meestal de letter van de Wet; maar zou toch misschien dit deel van het Wetboek niet met meer zorg bewerkt zijn, en daardoor minder aanleiding geven tot verschil van meening? Het is toch van algemeene bekendheid, hoe in de praktijk bij verschillende Regts-collegiën de voorschriften der Wet verschillend worden opgevat (al is het ook dat zulks niet door vonnissen uitgemaakt zij); wanneer het eindelijk eens aan de meermalen besproken herziening van dit Wetboek zal komen, mag dit werk daarbij ook ten leiddraad verstrekken.

Overigens belooft de S. ons nu weder dat het Wetboek van Strafvordering zoodra mogelijk in het licht zal verschijnen: het laat zich aanzien, dat de aanteekening op sommige artikels, bij voorbeeld art. 206 en 211, schier een boekdeel op zich-zelf zal beslaan. Moge het den S. niet aan lust en kracht ontbreken, om zijn werk, in het belang van de wetenschap en van de praktijk, onverdroten voort te zetten. Voor elken Jurist zal zijne Aanteekening meer en meer een vade mecum, een non possum carere worden: ofschoon het volkomen juist zij, dat men niet met autoriteiten, maar met argumenten strijden moet, en dat bovendien parva circumstantia variat jus; - het is toch evenzeer waar, dat een goed Jurist, welk fonds van kennis en redeneerkunde hij in zich-zelf moge bezitten, achter de balie staande, niet mag ignoreren wat de Doctrine en de Jurisprudentie leeren en uitwijzen over onderwerpen welke met de behandelde zaak meer of min overeenkomen. Waarom zou de verzameling van léon niet de Nederlandsche paillet (zonder tekst) zijn?