Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1855

Bijbeltaal, of onderrigt in de Geschiedenissen des Ouden en Nieuwen Verbonds, en in de leer der zaligheid. Te Amsterdam, bij C.M. van Gogh. 1854. In 8vo. 88 bl. ƒ :-25.

De ongenoemde en ons onbekende Opsteller van dit Vraagboekje wenschte zijnen leerlingen het voornaamste dat den Christen noodig is te weten ter zaligheid, in Bijbeltaal te

[p. 515]

doen kennen, en heeft daartoe eene poging aangewend, om de antwoorden op alle vragen in dit boekjen enkel in Bijbelteksten te geven. In dit opzigt onderscheidt het zich van alle andere vraagboekjes, die, ook bij een gepast gebruik van Bijbelteksten, in de antwoorden toch meestal de eigene woorden des Opstellers bevatten. De vraag is nu: of het, op grond daarvan, aanbeveling verdient?

Wij beginnen, bij de beantwoording dier vraag, met de poging toe te juichen, maar moeten haar tevens in éénen adem voor mislukt verklaren. Goedkeuring verdient het in ons oog, dat men bij voorkeur de eigene woorden des Bijbels zoekt te prenten in het geheugen der leerlingen. Ook bij het onderwijs in de Bijbelsche Geschiedenis kan dit veel meer geschieden, dan de gewoonte medebrengt. Men bevordert er Bijbelkennis door, gewent de jeugd allengs aan de eigenaardigheden des Bijbels, en maakt haar het van buiten leeren gemakkelijk. De ondervinding leert dat van al het van buiten geleerde juist zulke Bijbelspreuken het minst gevaar loopen om vergeten te worden. Daarom prijzen wij het, dat men ten dezen opzigte doe wat men kan, en houden het er voor, dat de proeve, hier geleverd, allezins opmerking verdient. Op meer dan ééne plaats is men hier vrij gelukkig geslaagd, en, voor zoo veel de Bijbelsche Geschiedenis betreft, is hier, naar wij meenen, een eerste voorbeeld gegeven. Maar aan overdrijving maakt men zich schuldig en het gevaar van mislukken is nabij, zoodra men in dit opzigt te véél wil en onoordeelkundig te werk gaat. Geheel het onderrigt in Bijbeltaal te willen mededeelen gaat nu eenmaal niet aan; deels omdat zij-zelve niet zelden verklaring behoeft, deels omdat zij arm is aan velerlei dat bij het onderwijs niet ontbreken mag. In de Bijbelsche Geschiedenis lijdt er de voorstelling onder van den zamenhang der gebeurtenissen; en, komt het in de geloofs- en zedeleer op heldere en juiste begrippen aan, deze moeten waar men zich enkel van Bijbeltaal bedient, noodwendig ontbreken. Reeds moest de Opsteller aan zijn voornemen ontrouw worden, als hij, in de 15^de les, de geschiedenis der Joden na hunne terugkomst uit de Babylonische ballingschap tot de komst van den Verlosser, en in de 27^ste les de geschiedenis der Christelijke Kerk na de tijden der Apostelen, en in de 38^ste de verschilpunten tusschen de Hervormden

[p. 516]

en Roomschgezinden behandelt. Maar bovendien hebben wij, bij het doorbladeren, vrij wat aanmerkingen gemaakt, waarvan wij hier enkelen mededeelen. Dat elk antwoord met de opgave begint van het cijfer der Bijbelplaats die volgen zal, geeft aan het boekjen een voor de leerlingen onbehagelijk voorkomen; het cijfer ware beter achteraan geplaatst. Ook had de vorm der Bijbelteksten hier en daar, zonder schade, eene kleine wijziging kunnen en moeten ondergaan, waardoor zij gepaster zouden zijn geweest tot het antwoorden op de voorgestelde vragen. Op de vraag, b.v.: ‘Hoe hoog klom toen de leeftijd der menschen?’ had niet geantwoord moeten zijn: ‘Gen. v: 27. Zoo waren al de dagen van methusalach 969 jaar, en hij stierf’; maar eenvoudig: Al de dagen van methusalach waren, enz. En als in de geloofs- en zedeleer nu eens eene uitspraak van jezus aangaande zich-zelven, dan eens eene Apostolische uitspraak over Hem, dan weder eene geloofsbetuiging van petrus of paulus wordt medegedeeld en den leerling in den mond gelegd, dan moest doorgaans onderscheidenlijk zijn aangewezen wie het is die spreekt. Dit is ten eenenmale verzuimd, en dat verzuim moet noodwendig tot verwarring leiden. Voorts had de keuze der teksten dikwijls gepaster kunnen zijn. Op de vraag: ‘Is God heilig?’ ware beter met hab. i: 13^a, dan, gelijk geschied is, met 1 petr. i: 15 geantwoord. Ook de stelselmatige orde laat nog al iets te wenschen over. In de geloofs- en zedeleer had alles wat tot de Bijbelsche Geschiedenis behoort, zorgvuldig moeten vermeden worden; zelfs de voorspellingen des O.T. behooren daarin niet te huis, maar hadden voegzaam kunnen zijn opgenomen in de Eerste Afdeeling. In de 29^ste les zijn vs. 5 en 10 volkomen eensluidend. Waartoe meer? Dit boekjen aanbevelen kunnen wij niet, van wege de gebreken waaraan het lijdt; maar het heeft in ons toch de overtuiging verlevendigd, dat er bij het Godsdienstig onderwijs meer gebruik kan gemaakt worden van Bijbeltaal, dan gewoonlijk geschiedt. En in zóó verre is het dan niet te vergeefs geschreven.