Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1855

De Krim en Odessa. Herinneringen uit het Reisdagboek van Professor Dr. Karl Koch.Uit het Hoogduitsch vertaald door J.J.A. Goeverneur.Met een kaartje van de Krim. Te Groningen, bij J.B. Wolters. 1855. In 8vo. VIII en 175 bl. ƒ 1-70.

Het zal dit werkjen aan geene belangstellende lezers ontbreken, vooreerst om den titel, die wèl geschikt is om 't in vele handen te brengen, maar ten anderen ook om den wèlverdienden roem dien de Auteur, karl heinrich emanuël koch, zich heeft verworven, door zijne onderzoekingen juist in die Gewesten waarheen zich tegenwoordig zoo vele blikken wenden, en waarvan hij in zijne Reise durch Russland nach dem Kaukasischen Isthmus, en zijne Wanderungen im

[p. 490]

Oriente, zoo veel merkwaardigs heeft medegedeeld. Het hier geleverde over de Krim en Odessa heeft zijnen oorsprong te danken aan een bezoek door den S., in 1844, aan die streken gebragt, toen hij van zijne tweede reis in het Oosten terugkwam. Het bevat geene volledige beschrijving van het Taurische schierëiland, ook niet van Zuid-Rusland, en zal dus hen die, bij de tegenwoordige berigten uit het Oosten, alleen naar de opgave der juiste ligging van plaatsen, rivieren, enz. verlangen, niet geheel voldoen; maar het bevat, daarentegen, voor anderen, die meer dan statistieke opgaven of naamsvermeldingen zoeken, een schat van opmerkingen, waardoor zij in staat worden gesteld om over de waarde des Lands, vooral van het schierëiland te oordeelen. Men kan met des te meer vertrouwen het verhaal lezen, omdat de S. niets vermeldt, dan hetgeen hij-zelf gezien heeft, en het zal vooral den geologen eene welkome bijdrage zijn tot de kennis van een tot nu toe weinig doorzocht gewest.

Dr. koch vertrekt van het schierëiland Taman, om zich naar de Krim te begeven; dit Taman wordt slechts genoemd; wij voegen er bij: dat het tegenover de Krim ligt, en, met het meest Oostelijke gedeelte van dit schierëiland, de boorden van de zeeëngte vormt, die de Zwarte Zee met de Zee van Azof vereenigt. Alvorens zijne lezers tot de overzijde der Straat van Yenikaleh te voeren, geeft hij terugziende nog eenige bijzonderheden over het Kaukasische land, nu door hem gedurende twee jaren doorreisd, en vereenigt aldus op eene gepaste wijze zijne vorige met zijne tegenwoordige reis. De eerste merkwaardige plaats welke Dr. koch bezoekt, is Kertsch. Wij hooren daaromtrent veel wetenswaardigs; maar moeten hier, zoo wel als bij volgende opgaven, den lezer onder het oog brengen, dat er reeds tien jaren en meer verloopen zijn sedert deze reis gedaan is. Tien jaren zijn in het Z. van Rusland voldoende om belangrijke veranderingen te veroorzaken. Dr. koch zette zijnen togt van Kertsch tot Theodosia of Kaffa voort; over Karassu-Basar ging de reis op Simpheropol aan, verder op Baktschi-Saraï en van daar op Sebastopol. Van Sebastopol gaat de S. op Balaklava en het Kusten-gebergte; het Zuidelijkste gedeelte van de Krim wordt bijzonder bezocht, en daarna trekt hij weder, over Simpheropol, het schierëiland bijna van het Z. naar het N. door tot

[p. 491]

Perekop; door Z. Rusland tot aan den Dnieper (hier Dnjeper geheeten); bij Aleschki en Cherson, het eerste op den linker-, het andere op den regter-oever, naar Nicolajeff en Odessa. Wij hebben den Schrijver met belangstelling op deze merkwaardige reis gevolgd, maar meenen het volgende te mogen aanmerken. Op bl. 8 geeft hij het aantal inwoners van Kertsch op 10,000 te bedragen; dit komt ons overdreven voor; onze bronnen spreken te naauwernood van de helft. Hetgeen hij op bl. 22 en 23 zegt van de belangrijkheid van Theodosia tegenover Sebastopol, herinnert ons met regt den tijd waarin deze reis volbragt werd; hij zegt aldaar dat ‘het bezit van Theodosia voor de Engelschen uiterst begeerlijk moet zijn, te meer wijl Theodosia wegens de naburige hoogten veel gemakkelijker tegen een landleger te verdedigen zou zijn, dan Sebastopol’. Hebben de feiten deze uitspraak niet volkomen weêrsproken? - Bl. 27 wordt Karassu-Basar op 15,000 en bl. 33 Simpheropol op 8,000 inwoners geschat; ook deze opgaven zijn tamelijk groot; wij hebben, in statistieke opgaven, het eerste met 11,000, het tweede met 4 à 5,000 gevonden. - Het vijfde Hoofdstuk (bl. 57), handelende over Sebastopol (volgens de Russische uitspraak Sewastopol, zegt Dr. k.), is vooral merkwaardig omdat het de gesteldheid van den grond zoo juist opgeeft. Het geleverde over de vestingwerken en verdedigingsmiddelen, zoo als die kort vóór de landing der gealliëerden waren, zal den weetgierigen lezer nu niet meer bevredigen. Dr. k. schreef, of liever reisde, in 1844, en sedert is de vesting aanmerkelijk versterkt geworden. Als 't hier daartoe de plaats ware, zouden wij het gegevene over Sebastopol met vele bijzonderheden kunnen aanvullen; maar wij achten 't ook, bij de veelvuldige beschrijvingen dier plaats, in de laatste maanden tot ons gekomen, volstrekt niet noodig er nog eene bij te voegen. Wat de S. levert is voor zijn plan voldoende; hij wijst op het belangrijke van Sebastopol als krijgshaven; maar zoekt nog meer zijne lezers bekend te maken met de natuurlijke gesteldheid des Lands, en daarin is hij uitmuntend geslaagd. De Zuidkust vooral is naauwkeurig opgenomen. De afstanden zijn zeer bepaald aangeteekend; dit is voor de tegenwoordige oogenblikken merkwaardig. - Het tiende Hoofdstuk is bijna uitsluitend aan Odessa gewijd; de lezer zal met genoegen vele bijzonderheden betreffende deze

[p. 492]

vermaarde handelplaats vernemen. Meer statistieke opgaven aangaande Odessa zijn te vinden in N^o. II van den tegenwoordigen Jaargang van ons Tijdschrift. Het aantal inwoners wordt welligt ook hier door den S. te hoog geschat. Allerbelangrijkst is het Aanhangsel, handelende over het klimaat, den bodem en plantengroei der bezochte landen, en daaromtrent mag men Dr. koch, gelijk omtrent al wat hij van de geologie geleverd heeft, vol vertrouwen schenken.

De vertaling is doorgaande vloeijend; slechts enkele malen stuitten wij op minder duidelijke voorstellingen. Wij danken den Heer goeverneur voor de mededeeling van een stuk dat voor de land- en volkenkunde van blijvende waarde zal zijn. De uitvoering is loffelijk; het bijgevoegde kaartje van de Krim kan echter tot niet veel meer dienen, dan alleen tot aanwijzing van de plaatsen door den S. bezocht.