Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1855

De vestiging van Nederlanders te Suriname aanbevolen door den Generaal-Majoor r.f. Baron van raders. Te 's Gravenhage, bij de Erven Doorman. 1854. In gr. 8vo. 12 bl. ƒ :-25.

Het doet ons leed niet reeds vroeger te hebben gesproken van deze brochure, die, hoewel maar weinige bladzijden groot, nogtans hoogst belangrijk is. - Het is bekend dat de Baron

[p. 339]

van raders, na een aantal jaren in verschillende betrekkingen op Curaçao te hebben doorgebragt, Gouverneur der Curaçaosche Eilanden geworden, in die hoedanigheid veel goeds heeft tot stand gebragt, en voor de ontwikkeling van den landbouw de deur geopend en den weg gebaand heeft. Van daar is de Heer v.r. in 1845 als Gouverneur naar Suriname verplaatst, alwaar hij insgelijks aan 't hoofd des Gouvernements loffelijk is werkzaam geweest, tot dat hij in 1852 is teruggeroepen naar Nederland. - Had de Schrijver der brochure op Curaçao op eene kleinere schaal gelegenheid gehad zich bekend te maken met het karakter der zwarten en kleurlingen, zoo vrijen als slaven, dat kwam hem in de Kolonie Suriname bijzonder te stade. Door die kennis slaagde hij er in, de vrije bevolking te doen begrijpen dat veld-arbeid in geenen deele onteerend is, maar den vrijen man een geschikt middel aanbiedt om in zijne behoeften te voorzien. De Baron v.r. zou er ongetwijfeld gelijkerwijze in geslaagd zijn, de vrije bevolking algemeen te doen beseffen dat arbeid, welke ook, eervol, maar de armoede als een gevolg van ledigheid, onteerend is. Bevelen uit het moederland echter noodzaakten hem, zijne proeve - de arbeid aan het Kwatta-Kanaal - te staken. De ontwikkeling van zijn ontwerp kon, van toen af, evenmin als de geheele toepassing verwezenlijkt worden.

De Gouverneur van Suriname meende, door het denkbeeld ingang te doen vinden, dat vrije kleurlingen en Negers den veld-arbeid niet beneden zich achtten, die gemengde bevolking tevens dienstbaar te maken aan het toebereiden van gronden voor eene Europesche en wel bepaaldelijk voor eene Nederlandsche kolonisatie. Dat een zoo schoon denkbeeld, eenmaal tot rijpheid gekomen in het hoofd van een man die bekwaamheden aan geestkracht paart, in hem op den duur een ijverig voorstander vindt, zal niemand bevreemden. Maar het geldt niet enkel het uitroeijen van het Surinaamsche vooroordeel: dat de vrije man geen veld-arbeid moet verrigten, - het geldt tevens het uitroeijen van het vooroordeel: dat de blanke, de Nederlander, in de Kolonie Suriname tot geen veld-arbeid geschikt is; dat onder de keerkringen zijne gezondheid zoodanigen arbeid niet weêrstaan kan - een vooroordeel dat zoo wel in Suriname als in Nederland wortel geschoten heeft. - Tegen dat vooroordeel kan, zoo als met juistheid

[p. 340]

de Heer v.r. herinnert, in het midden worden gebragt, dat de Zeeuwen in de zeventiende eeuw ‘het woeste land van Suriname’ hebben durven ‘aantasten en ontginnen’. Dit was niet enkel het geval met Suriname, maar met de geheele kust van Guiana, van den Amazone-stroom tot aan de Oronoke. Het was niet te wijten aan de ongeschiktheid van den Nederlander om op die kust, onder dat klimaat, zich aan veldarbeid over te geven, dat weinige van die volkplantingen slaagden, maar aan vijandige overvallen van de Karaïben en andere wilde stammen, bewoners dier kusten; aan de even vijandige aanvallen of overrompelingen van Engelschen, Franschen, enz.; aan de plundertogten der Flibustiërs, of ook wel aan onderlinge oneenigheden.

De voormalige Gouverneur van Suriname achtte het niet alleen pligt, aan te dringen op het hooge gewigt eener kolonisatie van Nederlanders, maar ook om het betoog te leveren: dat die Kolonie een grooten overvloed van voortbrengselen kan opleveren, tot welvaart van de kolonisten en van het moederland. ‘Ik moet wijzen’ - lezen wij - ‘op de aardrijkskundige ligging van Suriname. Is die ligging niet schoon en uitgelezen, inzonderheid met opzigt tot het drijven van den overzeeschen handel met de meeste der bloeijende rijken van den aardbol?

De kust van Suriname is geheel vrij van klippen of gevaarlijke banken; stormen zijn daar volstrekt onbekend.

Het lage land is daar kwistig doorsneden met breede en diepe rivieren voor zeeschepen bevaarbaar, op welke groote waterwegen vloed en ebbe zich geregeld afwisselen, zoodat er naar welgevallen op- en afgevaren kan worden, zonder aanwending van bijkomende kracht.

Langs de zee van Oost tot West, beslaat de Kolonie Suriname drie graden en eenige minuten lengte, op de Noorderbreedte van circa 6^o, derhalve zestig uren gaans. Het alluviaal terrein van Suriname is gemiddeld tien uren breed, en het kan gemakkelijk door inpoldering en doorsnijding met sloten worden droog gelegd, vermits het hemelwater geregeld tweemalen daags kan wegloopen in de rivieren, welker verval van water negen voet bedraagt.

Dat lage gedeelte van Suriname is inzonderheid voor de kolonisatie met Nederlanders geschikt. Men vindt er Holland,

[p. 341]

of liever gezegd Zeeland terug, maar met eenen altoos durenden zomer. Het klimaat is er koesterend; op de middag-uren warm, maar overigens frisch en aangenaam; de graslanden zijn er voortdurend groen; de oogsten volgen elkander te Suriname steeds op; voor winterbehoeften valt daar niet te zorgen.’

Wij kunnen den Schrijver niet volgen in zijne aanhalingen uit malouet, wiens ‘Mémoires et Correspondances’ voor de Nederlandsche volharding en bekwaamheid tot ontginning van dergelijke gronden allezins gunstig luiden. Evenzeer moeten wij naar de brochure verwijzen, waar de productie van Suriname met die van Java wordt vergeleken, en daaruit de gevolgtrekking gemaakt, dat Suriname de belangstelling van Nederland bij uitstek verdient. - Wie prijs stelt op de welvaart van het vaderland en zijne koloniën, zal in de brochure van den Baron van raders zeer veel vinden dat ernstige behartiging verdient.

Als een bewijs dat het klimaat van Suriname geenszins ongeschikt is voor den Europeër die veld-arbeid te verrigten heeft, zullen wij niet gewagen van de Portugezen van Madera, die, volgens de berigten van sommigen, zwaarder of meer werk verrigten dan de Negers; maar wij wijzen eenvoudig op de kolonisatie van den Heer kappler aan de Marowyne, waar Wurtembergers zich met den houtkap bezig houden. Zijn de Nederlanders tot zoodanigen arbeid minder geschikt dan die menschen? - Een gerucht wil: dat de Heer van raders zich in persoon aan het hoofd eener kolonisatie naar eene streek van Suriname zou gaan plaatsen. Of het waarheid is weten wij niet, doch ware het zoo, dan houden wij ons overtuigd, dat de Nederlanders die er, onder zijne leiding, heen trekken, er beter zullen slagen dan die landgenooten welke naar Noord-Amerika verhuizen. Wij rekenen daarbij de voldoening niet om te blijven onder landgenooten, en onder de regering waaraan men altijd heeft gehoorzaamd.