Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1855

Preken, uitgegeven om Evangelisch licht te verspreiden en Christelijk leven aan te kweeken. Negende Jaar. Te Koevorden, bij D.H. van der Scheer. 1854. In 8vo. 208 bl. ƒ 1-20.

Deze bundel bevat leerredenen van Dr. j.a. anspach te Deventer, over joh. iii: 20^a; van Dr. c. boon te Zuidwolde, over matth. v: 45^b; van g.d. steringa kuyper te IJsselstein, over matth. xix: 14; van t. van duinen te Mantgum, over Ps. l: 14^b; van u.p. goudschaal te Scheemda, over 1 Kor. vii: 29-31; van h.m.c. van oosterzee te Oirschot, over 2 sam. xi: 14-17; van a.h. pareau te Assen, over joh. xx: 19^c; van g.j. brandt wijsmuller te IJsselstein, over Gen. xiii: 5-11; van Dr. e.j. diest lorgion te Groningen, over joh. viii: 12; van w. verwey te Winschoten, over Hebr. xiii: 14; van b. braams te Nieuwe Schans, over matth. xi: 12; van j.j. swiers te Havelte, over Ps. lxv: 12^a. Wij vinden hier bijna alle dezelfde namen die wij ook in de vroegere jaargangen vonden, met uitzondering van die van Dr. c. boon, van Ds. steringa kuyper, in zoo jeugdigen leeftijd, onlangs aan zijne Gemeente ontrukt, van t. van duinen, den verdienstelijken Schrijver van ‘de Bijbelgids’, en van

[p. 320]

b. braams. Wat van een vroegeren bundel in dit Tijdschrift gezegd is, is ook op dezen toepasselijk. Wie van meening is, dat de preken die in onze dagen in het licht worden gegeven, zich door iets buitengewoons moeten onderscheiden; wie ook deze verzameling toetsen wil aan de verschillende bundels leerredenen, die in den laatsten tijd bij ons werden uitgegeven, zal zeer ligt een minder gunstig oordeel over dit kanselwerk kunnen uitspreken. Maar dit zou onregtvaardig zijn. Voor het grootste gedeelte zijn zij in kleine stads- of dorpsgemeenten gehouden. En bespeuren wij dat er belangrijke waarheden op eene duidelijke en eenvoudige wijze worden in het licht gesteld of herinnerd; ontdekken wij dat er met hartelijken ernst op godzaligheid, regtvaardigheid en matigheid als vrucht des Christelijken geloofs wordt aangedrongen, dan zijn wij geneigd de Predikers te prijzen, die bovenal de behoeften hunner hoorders toonen te kennen en te willen vervullen. Door de hier aangebodene stukken maken de Eerwaarde Schrijvers op geene schitterende plaats in het gebied der kanselwelsprekendheid aanspraak; wat zij hier geven is zeker met stichting gehoord en met stichting zal het ongetwijfeld worden gelezen. Wij stellen ons voor dat het debiet van deze dubbeltjes-preken zich vooral tot dorpsgemeenten in de Provincie Drenthe, waar zij uitgegeven worden, zal uitstrekken. Wij maken dit onder anderen ook op uit de vele preken, die hier gegeven worden op den dankdag voor het gewas, die in Drenthe even als in Overijssel jaarlijks gehouden wordt, en waarop men daar, naar het schijnt, een buitengewoon hoogen prijs toont te stellen. Althans als men hier onder een twaalftal preken twee dankdags-preken vindt, waarvan de eerste door Dr. boon in Februarij, de andere door Ds. j.j. swiers in December wordt uitgegeven - dan kunnen wij dat alleen verklaren uit de groote begeerte naar, en behoefte aan dergelijke preken, die men bij de landlieden zich heeft voor te stellen. Hoe zeer toch ingenomen met de gewoonte om voor het gewas bid- en dankdags-preken te houden, meenen wij dat de lezers der preken na de reeds gegevene, van swiers (1849 December) en van lesturgeon (1852 Januarij), deze twee wel hadden kunnen missen. Vooral de preek van swiers heeft al zeer weinig dat haar aanbeveelt. Hij wil, naar aanleiding van het Psalmwoord: Gij kroont het jaar Uwer goedheid, de beweldadigde

[p. 321]

landlieden opwekken om de zegeningen blijmoedig te erkennen, naar waarde te schatten, regt te gebruiken, en als een pand van hooger gunst te beschouwen. Hij zegt in de eerste plaats: dat het jaar gekroond is, en opmerkende dat, behalve koningen, dichters, edele burgers, wijzen, ‘ook levenlooze dingen meermalen worden gekroond ten teeken hunner voortreffelijkheid’ - verklaart hij het jaar 1854, met betrekking tot den landman, een jaar gekroond - door God - met Zijnen zegen. En nu in de tweede plaats, waar hij de zegeningen naar waarde wil geschat hebben, noemt hij ze: 1^o. stoffelijke goederen, 2^o. voorbijgaande en kortstondig, en 3^o. uitsluitende(!) (eene zeer ongepaste uitdrukking om er mede te kennen te geven, dat zij slechts aan sommigen te beurte vallen, terwijl anderen daarvan zijn uitgesloten). In dit laatste stuk zegt hij: dat ‘voor den landman het jaar gekroond is met zegeningen, maar voor vele anderen gekroond (!) met gebrek en kommer en smarte’. - ‘Wenden wij’ - zegt hij - ‘het oog naar de gewesten waar de schrikkelijke oorlog woedt, o, hoe is dáár voor honderd duizenden het jaar gekroond met de schrikkelijkste ellende.’ Hierop volgt een gebed voor dezen, dat bij wijze van sprong midden in de preek den hoorders vrij vreemd moet zijn voorgekomen.

De Heer braams heeft zich gewaagd aan de behandeling van de moeijelijke plaats: Van de dagen van johannes den Dooper tot nu toe wordt het koninkrijk der hemelen geweld aangedaan en de geweldigers nemen hetzelve met geweld. Hij meent te moeten vertalen: het koninkrijk doet geweld, leest nu in den tekst de twee bijzonderheden: dat het koninkrijk met kracht komt en dat het met kracht wil veroverd zijn, en bouwt hierop zijn thema: de redelijke kracht des Christendoms. Wij weten dat er voor deze opvatting iets gezegd kan worden, maar hadden liever voor het onderwerp een anderen, duidelijker tekst ter behandeling zien kiezen, daar tegen de hier gegevene verklaring van den tekst te veel gronden kunnen worden aangevoerd, die wij hier wel niet kunnen en mogen opsommen. Mannen als broes en vinet hebben dan ook de behandeling van dergelijke moeijelijke en altijd zeer betwistbare teksten voor de gemeente den prediker ontraden. Er blijven altijd vele over, ook veelzins misverstane en misbruikte, wier zin de prediker met meer zekerheid en

[p. 322]

duidelijkheid kan ophelderen, en die voor het Christelijke leven vruchtbaar kunnen en moeten worden aangewend. Er is echter ook in deze preek, en behoudens enkele aanmerkingen, in den geheelen bundel waarlijk te veel goeds, dan dat wij de lezing daarvan, aan eenvoudigen vooral, niet ruimschoots zouden aanbevelen.

††.