Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1855

Hoogduitsche Spraakleer voor Nederlanders, met eene Bloemlezing van stukken uit de werken der voornaamste Hoogduitsche Dichters(,) van Klopstocktot op onzen tijd, door M.R. Bruck,Leeraar in de Hoogduitsche Taal en Letterkunde aan het Gymnasium te Gouda. Te Gouda, bij R. Vogelensanck. 1854. In kl. 8vo. VIII en 316 bl. ƒ 2-25.

Door middel van deze Spraakleer kan men voor een gedeelte kennis maken met het stelsel van den Duitschen Litterator Dr. karl ferdinand becker, die in zijn vaderland te regt als groot taalgeleerde gewaardeerd wordt. Als leerboek voor de Hoogduitsche taal voldoet het werk, bij al het veelvuldig goede en leerrijke dat er in voorkomt, naar ons gevoelen, niet geheel aan de vereischten. Waarschijnlijk heeft de Schrijver meer bijzonder het oog gehad op jongelieden die reeds vrij groote vorderingen in 't Hoogduitsch gemaakt hebben, en voor de zoodanigen kan het werk ongetwijfeld van groot nut zijn. Het wijkt van den vorm en den gang der gewone Duitsche Spraakkunsten veelzijdig af. B.v.: in de Etymologie, vormleer, gaat hier het werkwoord vóór het zelfst. naamw., en is de leer der vervoeging verschillend van die

[p. 272]

in andere werken. Veel echter is hier bondig geredeneerd en gelukkig uitgedrukt; de verdeeling in Einfache Zeitformen en Zusammengesetzte Zeitformen en de benaming der Zeitformen is zeer gepast. De behandeling van de geslachten der zelfst. naamw. is door den S. geregeld naar de verdeeling der Sachnamen volgens den Ablautsform, of den Mittelform, of den Sprossform, enz., die in het begin der Etymologie zijn opgehelderd. Deze regels, voor den gevorderden leerling zeker aangenaam om te bestuderen, leveren voor den jongeren tamelijk vele zwarigheden op, zoodat wij aan 't, hier te Lande nog veel gevolgd wordende, weinig zamengestelde leerboek van heyze de voorkeur blijven geven. De opgave der woorden die, één in spelling, doch verschillend in geslacht zijn, is zeer onvolledig; er ontbreken daar zoo veel woorden aan, dat wij dit niet onopgemerkt mogen laten.

Wat ons gevoelen over deze Spraakleer nog meer bevestigt, is de ontwikkeling van de leer der regering van de werkw., bijv. naamw. en voorzetsels; deze toch moeten wij hier leeren kennen in het tweede gedeelte, de Syntaxis, en zal, zonder dadelijke teregtwijzing van den onderwijzer, door geenen leerling, die ze niet reeds elders geleerd heeft, gevonden worden. Men geloove niet dat wij het werk van den Heer bruck daarom afkeuren; wij willen slechts een denkbeeld geven van het bijzondere standpunt waarop de Schrijver zijne leerlingen wenscht geplaatst te zien. - De keuze der stukken in de Bloemlezing komt ons, hoe poëtisch zij zijn mogen, niet altijd zeer gelukkig voor. In Nederland geeft men, op Instituten of Gymnasiën, der jeugd geene stukken in handen als hier zijn: Hermann und Thusnelda, van klopstock; Amor und Bacchus, van gleim; Pygmalion, van ramler. Andere, zoo als: hölty's Elegie auf ein Landmädchen, en schiller's Lied von der Glocke en Der Taucher, zijn zoo menigmalen in bloemlezingen gedrukt, dat wij liever daarvoor iets anders gekozen hadden gezien; het is nu als of die beide groote mannen niets anders te geven hadden, dat even zoo schoon is. Met de voortbrengselen van sommige der latere dichters maakten wij met genoegen kennis. De uitvoering - behalve de correctie, getuige de lange lijst van drukfouten, die nog niet allen bevat - is loffelijk.

s-d.