Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1855

West-Indië. Bijdragen tot de bevordering van de kennis der Nederlandsche West-Indische Koloniën. 1^e Aflevering. Te Haarlem, bij A.C. Kruseman. 1854. In roijaal 8vo. IV en 80 bl. ƒ 1-:

Dit Tijdschrift is gewijd aan ‘Taal, Oudheden, Zeden en Volksgebruiken; Wetgeving en Regtspleging; Geschiedenis en Levensbeschrijvingen; Aardrijkskunde, Natuurkundige, Natuur-Historische en Geneeskundige Wetenschappen, Landbouw, Nijverheid, Fabriekwezen; - kortom: niets, van welken aard ook, dat strekken kan om de West-Indische Koloniën grondiger en vollediger te leeren kennen, zal voorbijgezien worden’; zoo leest men in het ‘Berigt van Uitgave’. - ‘Indien’ - heet het daar verder - ‘een genoegzaam debiet ons en den Uitgever in staat stelt, om dit werk voort te zetten, zal er viermaal 's jaars eene Aflevering verschijnen.’ Als leden van de Redactie maken zich, bij eene Inleiding, geteekend Paramaribo 1 Maart 1854, bekend de Heeren c. van schaick, h.c. focke, ch. landré, c.a. van sijpestein en f.a.c. dumontier.

Deze Aflevering was ons zeer welkom; zij doet ons hopen dat de Natie, door dit Tijdschrift, meer van nabij, met onze zoo belangrijke West-Indische Koloniën zal worden bekend gemaakt, en wij wenschen daartoe dat de loffelijke pogingen van de Redactie, in een ruim debiet, aanmoediging mogen vinden, en zij de vruchten harer nasporingen verder zal mededeelen. De belangstelling zal buiten twijfel aanmerkelijk be-

[p. 256]

vorderd worden door de groote verscheidenheid van stukken, die men van het personeel der Redactie mag verwachten. Van die verscheidenheid getuigt ook reeds deze Eerste Aflevering.

Van Ds. van schaick ontvangt de lezer ‘eene Proeve van of Bijdrage tot de Geschiedenis vooral der Hervormde Kerk in Suriname’. Dit stuk, vooral waar het den tegenwoordigen toestand der Hervormde Kerk in de Kolonie doet kennen, geeft inzage in eenen hoogst betreurenswaardigen staat van verval. Reeds op zich-zelf is het geenszins een verblijdend teeken, dat eerst in deze eeuw de Hervormde Gemeente te Paramaribo een eigen kerkgebouw heeft gekregen. Er waren echter te voren nog andere Gemeenten met afzonderlijken Predikant aan de Kommewyne en aan de Perika; en hoezeer de eerste herderloos bleef, nu bereids eene eeuw geleden, behield de Gemeente te Kottika en Perika een eigen herder tot op het einde der vorige eeuw. Het is derhalve op deze eeuw vooral dat de verlatenheid der Hervormde Christenen in de Kolonie Suriname drukt. Ofschoon thans sedert kort de Gemeente ter hoofdplaats in het bezit is van twee Predikanten, zoo zijn nogtans de Plantage-bewoners (over de Nikerie spreken wij niet) door de geheele Kolonie, voor zoo verre zij tot de Hervormde Kerk behooren, zonder Godsdienstig onderwijs. Dit is niet alles. Wij lezen op bl. 25: ‘Het meerendeel onzer Gemeente bestaat uit de inlandsche bevolking, wier dagelijksche, wier volkstaal het Neger-Engelsch is. Trouwens in die taal wordt niet gecatechiseerd of gepredikt. Menigeen uiterst gebrekkig, anderen, vooral onder de vrouwen, spreken het Hollandsch in 't geheel niet. Dit zelfde geldt van het lezen. En toch gaan zij ter kerke! en toch komen zij ter catechisatie! Bij 't Godsdienstig onderwijs maakt men gebruik van een zeer beknopt Hollandsch boeksken, in vragen en antwoorden, den hoofdinhoud des Christendoms bevattende, die hun door den een of ander bereidwillig en zoo lang wordt voorgezegd, dat zij de opgegeven les van buiten kennen. - Hoe weinig voordeel de zoodanigen van een en ander trekken, valt dadelijk in 't oog.

Men zegge niet: zij moesten overgaan tot de Moravische Broedergemeente, waar in die taal gecatechiseerd en gepredikt wordt. Dit toch zou al zeer onverantwoordelijk, ja

[p. 257]

uiterst laakbaar zijn. Immers, zij zijn in onze Gemeente door den H. Doop ingelijfd en staan daardoor in de naauwste betrekking tot ons Kerkgenootschap. - Overgaan tot de Moravische Gemeente, zou zoo goed zijn, in hunne schatting, als of men hen tot eene daad van heiligschennis aanspoorde. Evenzeer zou men den Protestant in een Roomsch land kunnen toeroepen: “Welnu, word Roomsch als gij ter kerke wilt gaan! Er is hier immers geen Protestantsche kerk!”’

Tot dit treurige onderwerp betrekkelijk, lezen wij nog op bl. 37: ‘Zoo lang men er niet toe kan komen, om Neger-Engelsche Volksscholen te stichten, waar men in de volkstaal onderwijst, wat in 't Hollandsch onderrigt wordt; zoodat die volkstaal het vehikel is, om den inlander mede te deelen wat hij in 't maatschappelijk leven behoeft; zoo lang men er niet toe besluit te catechiseren en te prediken in die taal, die, al leert het kind op school Hollandsch, zijn huis-, zijn straat-, zijn alledaagsche taal is, zoo lang zal de bevolking wel uiterlijke, niets beteekenende vormen van den Europeër, of meer beschaafden man aannemen, maar voor het grootste deel verre, zeer verre, in echte humaniteit, Christelijke kennis en Christelijk leven bij hem blijven achterstaan.’

Uit het aangevoerde blijkt dat deze Bijdrage tot de Geschiedenis der Hervormde Kerk in Suriname diep ingrijpt in den treurigen toestand dier Kerk. Welke daarvan de rampzalige gevolgen zijn geweest, sedert de laatste dertig jaren, kan men lezen op bl. 39 en 40.

‘Iets over de Arrowakken en hunne taal’, van den Heer Mr. h.c. focke, vangt aan op bl. 42. Het getuigt van vlijtige nasporingen over een der drie Indiaansche volkstammen in Nederlandsch Guyana. De Akoeries, een vierde stam, naar het schijnt op de grenzen aan de zijde van Brazilië, schijnen hoogst zeldzaam met de kolonisten in aanraking te komen.

Het ingezonden stuk: ‘Albina en de Marowyne’ (bl. 54), is, wat den stijl aangaat, wel wat winderig, doch daar het handelt over eene kolonisatie aan de boorden van de Marowyne, verdient het allezins de aandacht. De Heer kappler, van wien gesproken wordt, is dezelfde die vroeger als korporaal aldaar bevelhebber van den militairen post is geweest, en destijds deze landstreek heeft leeren kennen, en haar voor kolonisatie geschikt heeft geoordeeld. Hij zelf, Wurtemberger,

[p. 258]

heeft er eenige weinige gezinnen van landslieden heen gebragt, en, zoo als uit het ingezonden stuk blijkt, is de kolonisatie met houtvelling aangevangen. Het behakken, zagen, of splijten van timmer- en meubelhout maakt den dagelijkschen arbeid uit. ‘Mogt’ - leest men op bl. 58 - ‘al met der tijd het nuttigste en meest gevraagde hout zeldzamer worden, zoo is er nog een rijke voorraad van andere bruikbare houtsoorten voor singels, houtskool, potasch, enz., producten die deels in Europa, deels op verscheidene West-Indische eilanden, die gebrek aan hout hebben, goeden aftrek zouden vinden. Later, wanneer het woud, onder de bijl van den kolonist, meer en meer opgedund ware, zoude welligt ook rijst en maïs, dat, zoo als schier overal in onze kolonie, zeker ook daar zoude gedijen, worden aangebouwd, en een dankbaar artikel van uitvoer uitmaken.’ - Herinneren wij ons de Reize van kappler (vroeger door ons aangekondigd) wèl, dan gelooven wij in de aangevoerde woorden de denkbeelden van dien Heer te ontmoeten. - Na kennis van het land opgedaan te hebben, houdt hij de kolonisatie van Europeanen voor mogelijk, doch vangt aan met houtvelling, om te eindigen met landbouw en veeteelt.

Jhr. c.a. van sijpestein geeft (bl. 61) ‘Over Surinaamsche Houtsoorten’ zeer gewigtige wenken, zoo veel te gewigtiger wanneer men kan aannemen dat 199/200ste gedeelten van Nederlandsch Guyana met zwaar bosch zijn bedekt. In Suriname brengt men de soorten wel tot drie honderd, onder welke voorzeker kostbare soorten gevonden worden. Evenwel werd in 1852 aan houtwerken naar Nederland maar uitgevoerd voor de waarde van ƒ 3,746,50, en van daar ingevoerd voor de waarde van ƒ 11,276,82. De geheele invoer overtrof dat jaar den uitvoer met ƒ 36,556,19. ‘Dit vreemde verschijnsel’ - lezen wij op bl. 64 - ‘moet worden toegeschreven aan de hooge prijzen van het dagloon en van de transportmiddelen in Suriname, zoodat het beste hout, ten gevolge van het gebrek aan werkbare handen, zonder eenige waarde, en veelal niemand toebehoorende, in overvloed in de bosschen wordt aangetroffen.’ Hieruit blijkt, dat de onderneming van den Heer kappler aan de Marowyne met te meer belangstelling behoort te worden gadegeslagen, en eene gelukkige uitkomst daaraan moet worden toegewenscht.

[p. 259]

Verder ontvangt de lezer eenige kleine stukken, waaronder berigten, die wij hopen, dat in de kolonie, of hier, tot nasporingen en onderzoekingen rijk in uitkomsten, zullen leiden.

De eerste Aflevering der Bijdragen over West-Indië is van dien aard, dat de voortzetting van dit Tijdschrift elk als gewenscht moet voorkomen, die de welvaart des Vaderlands ter harte neemt, en gaarne de zoo rijke, doch deerlijk verachterde kolonie Suriname tot hernieuwden bloei zou zien opgevoerd.