Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1855

Rome veroordeeld door de Heilige Schrift, de Geschiedenis en zijne jongste daden, door Dr. James Begg.Met een aanhangsel van bewijsplaatsen. Uit het Engelsch. Te Utrecht, bij Kemink en Zoon. 1853. In kl. form. 304 bl. ƒ 1-50.

De Schrijver heeft zich voorgesteld: vooreerst, in een kort bestek de voornaamste punten te behandelen van den grootsten van alle strijden in de Christenkerk. Al de bijzonderheden van dien strijd te behandelen, zou 't geheele leven eens menschen vereischen; maar er zijn hoofdpunten, waarop het voornamelijk aankomt, en hij achtte het van hoog belang, dat deze wierden aangewezen, nu de worsteling met Rome op nieuw is aangevangen. Bij het behandelen dier punten zijn de bewijsgronden der Pausgezinden, zoo ver zij dat verdienen,

[p. 220]

mede aangewezen en naar des Schrijvers meening wederlegd. Het werk kan aldus nuttig zijn voor hen die aan het hoofd staan van zendingen tot bekeering der niet-Protestanten, en met dat doel zijn ook enkele stukken in het Aanhangsel opgenomen.

Ten tweede heeft hij getracht de bewijsgronden der Protestanten in eene meer logische orde te schikken, dan somtijds geschiedt. Men zal bevinden dat in nieuwere Verhandelingen over dit onderwerp soms eene orde van bewijsvoering heerscht, die niet alleen in het gemoed geen helderen indruk achterlaat van de eenheid der Protestantsche waarheid, maar ook volstrekt niet datgene in het licht stelt, waarop de Hervormers boven alles aandrongen, namelijk: dat Rome de Wet en het Evangelie verkracht. Bijzondere punten en blijkbare dwalingen worden dan ter sprake gebragt; maar het verband van die dwalingen valt zelden in het oog.

Ten derde heeft hij het geheel in eenen duidelijken, voor het volk bevattelijken vorm willen gieten, opdat ieder het kunne verstaan, met verwijzing, daarbij, naar bronnen tot dieper onderzoek, voor hen die lust en tijd tot grondiger studie hebben.

In de vierde plaats poogde hij de voorbeelden zoo veel mogelijk te putten uit nieuwere gezaghebbende bronnen, meestal van de laatste jaren.

Dr. begg vangt aan met te betoogen: dat het Pausdom in de Heilige Schrift duidelijk voorzegd en beschreven is, en een tastbaar verschil oplevert met het oorspronkelijk Christendom. In het derde Hoofdstuk geeft hij den regel des geloofs op als regtbank van beroep. De nietigheid der Overlevering wordt, naar 't ons voorkomt, onwederlegbaar door hem bewezen; de verkeerdheid van het verbod des Bijbels als volksboek stelt hij in helder licht, en doet, met de geschiedenis in de hand, overtuigend zien, dat Rome handelt zelfs tegen zijne eigene besluiten.

In het vierde Hoofdstuk beoordeelt hij de vermeende aanspraken van Rome op 't regt om eene, of liever, de Kerk te zijn, en het historisch licht dat hij er op werpt, is belangrijk. Tegenover Gods Woord verstuiven die aanspraken als kaf. Rome beroept zich op wonderen; maar dat beroep kon de Schrijver niet beter weêrleggen dan met de eigen woorden

[p. 221]

van Dr. newman (bl. 80), die den Bijbel heeft verruild voor zoutelooze legenden.

Vervolgens bewijst de S. hoe het Pausdom de hoofdleeringen des Evangelies, aangaande de zonde, de regtvaardiging en de heiligmaking, verdraait, en de heiligheid des levens tot eene nietige werktuigelijkheid verlaagt, die het ligchaam foltert, maar den geest niet veredelt. Treurige ontdekkingen maakt hij openbaar omtrent de zedelijkheid van Rome, wanneer hij hare zedeleer, in geschrifte nedergelegd en met feiten bekleed, tegen de Tien Geboden vergelijkt. Dan, inderdaad, verzinkt de zoogenaamde heiligheid van Rome in een poel van ongeregtigheid. Rome's zedeleer is de drogrede van het eigenbelang. Men zal hier, b.v., niet zonder verbazing lezen hoe liguori, de heilige van den dag, de vader der Redemptoristen, het zevende gebod verklaart.

De Schrijver wijst voorts aan: welk onkruid de Roomsche Kerk met de biecht en de absolutie, met den aflaat en het vagevuur, op den akker der bekeering heeft uitgestrooid. Hij toont dat aan met stukken. Trouwens, de ervaring heeft geleerd dat de biechtstoel dikwerf zonden uitlokte, waaraan de biechtganger zich nooit schuldig zou gemaakt hebben, indien de biechtvader niet, door er naar te vragen, de gedachte er aan had opgewekt. Wij zouden hier stalen kunnen leveren van vragen door Kerkelijke besluiten aan biechtvaderen voorgeschreven; maar 't ontzag voor de eerbaarheid weêrhoudt onze pen.

Verder toont hij aan: de onhoudbaarheid der Roomsche Sacramenten, en dat het Pausdom het Evangelie verdraait, het leeraarambt en de aanbidding Gods ontwijdt en de Sacramenten ontheiligt.

In het negende Hoofdstuk geeft hij nog andere met de H.S. strijdige kenmerken van Rome op, allen bestemd om het volk te verblinden, en wijst op de praktijken des Pausdoms, dat overal dezelfde karaktertrekken vertoont van onschriftmatigheid, onzedelijkheid, onverdraagzaamheid en vijandschap tegen de maatschappij.

In het tiende Hoofdstuk stelt hij den Bijbel tegenover de bijzonderheden van het Pausdom. In het volgende handelt hij over den voorspoed, waarop het Pausdom dezer dagen te

[p. 222]

roemen heeft, met opgave van zijne veroveringen in Engeland, Nederland, en elders. Daar geeft hij de innerlijke oorzaken bij op, die het bijgeloof aankweeken; doch hier hadden wij gewenscht dat de Schrijver wat dieper ware ingedrongen; want in de oorzaak ligt het gevolg, en wie over de eerste vlugtig henenloopt, verliest het laatste ligtelijk uit het oog.

Ten slotte verheugt zich de S. over de herleving van den geest der Hervorming, ontwikkelt de pligten der Protestanten in onze dagen, en toont de wijze aan, die 't meest geschikt is om het Pausdom te bestrijden. Er zal wel geen ijverig Protestant zijn, die hem op dit punt geen bijval schenkt. Mogte die bijval praktisch en dan algemeen worden! De strijd tusschen Protestantisme en Romanisme is geen schoolsche twist afhankelijk van eene sluitreden, maar een vraagstuk des levens.

In het Aanhangsel vindt de lezer een beknopt, zeer nuttig overzigt van de voornaamste bronnen waaruit de leer der Roomsche Kerk te kennen is.

Dr. begg toont in alles, dat hij in de behandelde zaak als te huis is, en heeft hij hier of daar, in het opgeven van den oorsprong van begrippen en gebruiken, in zijne voorstelling van den oorsprong der Apokryphe Boeken en van den aflaat, misgetast, dit doet niets ter zake bij de bepaling van 't misbruik er van gemaakt.

Zijne voorstelling is over 't algemeen bezadigd, maar somwijlen ook zeer scherp en snijdend; doch hoe zou dit anders kunnen zijn, wanneer men grove dwalingen en verkeerdheden zonder omwegen aanwijst en noemt, uit overtuiging, dat een gevreesde vijand veroveringen maakt, terwijl zij nog slapen die dat moesten en konden verhinderen.

Het werk is waardig door alle Protestanten, maar vooral door hen gelezen te worden, die zich tegen Rome ten strijde aangorden. Men zal er zich door versterkt gevoelen in de overtuiging: dat Rome overwonnen wordt door het Woord. Geen ander wapen had luther, en het Vatikaan beefde, en is op den huidigen dag van den schok dien 't toen ontving, nog niet bekomen.