Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1855

[p. 217]

Boekbeschouwing.

‘Er is geschreven.’ Rede uitgesproken bij gelegenheid van het Openbaar Verslag omtrent den toestand van het Nederlandsche Bijbelgenootschap, in de Groote Kerk te Alkmaar, den 5^den November 1854. Door M. Cohen Stuart,Predikant bij de Remonstrantsch-Gereformeerde Gemeente te Alkmaar. Ten voordeele van het Bijbelgenootschap. Te Alkmaar, bij Johannes Roem. 1854. In gr. 8vo. 30 bl. ƒ :-30.

Redevoeringen als deze worden er jaarlijks in grooten getale gehouden. Ook is het hier besproken onderwerp meermalen voor de Gemeente behandeld. Wij twijfelen ook niet, of menigeen zal er niet minder gelukkig over gesproken hebben dan de Heer cohen stuart te Alkmaar, zonder dat daarom het gesprokene door den druk algemeen werd gemaakt. Toch is 't verre van ons, om het in eenig opzigt ten kwade te duiden, dat hij, ‘uit hartelijk verlangen, om iets, hoe weinig dan ook, te doen voor de groote zaak der Bijbelverspreiding’, tot de uitgave zijner gehouden Rede is overgegaan, en daarin ‘een offer van eigenliefde’ gebragt heeft aan het Bijbelgenootschap. Zelfs keuren wij het goed, dat hij niet geschroomd heeft voor zijne heiligste overtuiging uit te komen, en kunnen hem, ziende op het vele goede, in zijne Rede vervat, onzen bijval zonder aarzeling schenken. Zoo schijnt ook het lezend publiek er over gedacht te hebben, daar binnen weinige weken een tweede druk van het opstel noodzakelijk is geworden. Het onderscheidt zich door gepastheid van inhoud, sierlijkheid van vorm, nuttigheid van strekking, keurigheid van taal en stijl, hier en daar zelfs door welsprekendheid van voordragt en innemende zeggenskracht. Er wordt in gesproken over ‘de zekerheid, het gezag, de kracht en het regt van Gods Openbaring in de H. Schrift’, door den Heiland zelven gestaafd. En 't zou ons niet moeijelijk vallen, meer dan één gedeelte uit deze lezenswaardige Rede mede te deelen, dat, vooral in onze dagen, algemeene behartiging verdient. Toch mogen wij niet onvoorwaardelijk prijzen wat ons

[p. 218]

hier gegeven wordt. In een tijd als de onze, waarin over het gezag der H. Schrift zóó verschillend gedacht wordt, had de Redenaar, waar hij gereed stond ‘eene waarheid’ ter sprake te brengen, ‘te gelijk’, zoo als hij haar noemt, ‘een hoeksteen voor het Christelijk geloof en een steen des aanstoots voor de Godgeleerde wetenschap’, zich vooraf scherper rekenschap moeten geven van zijne theologische overtuiging te dezen opzigte, dan hij, blijkens den inhoud, gedaan heeft. Met enkele declamatiën toch, gelijk er hier vele worden aangetroffen, is dit gewigtig punt niet afgehandeld, en het denkend verstand heeft evenzeer zijne regten als het geloovig hart. Het had althans, naar onze bescheidene meening, moeten blijken, dat het hem gelukt was, tot eene opvatting van het onbetwistbaar Schriftgezag te geraken, genoeg verheven boven het vulgaire standpunt der inspiratie, dat sedert lang verklaard is onhoudbaar te zijn. Sprak hij, bij de opgave van zijn onderwerp, met juistheid van ‘Gods openbaring in de H. Schrift’, men mogt verwachten dat deze uitdrukking genomen werd in de éénig ware beteekenis, dat Gods Openbaring vervat is in de Schrift, en dat alzoo het wezenlijk onderscheid tusschen Openbaring en Schrift gestreng zou zijn in het oog gehouden. Maar, wel verre dat dit geschied zou zijn, wordt het reeds op bl. 9 openbaar, dat beide begrippen doorgaande verward worden. Gods openbaring toch is ouder dan de Schrift, en kan althans niet gezegd worden eerst ‘door het Schriftwoord’ ons ‘gegeven’ te zijn. Nog veel minder kan men, zonder de Schrift zelve in het aangezigt te wederspreken, beweren: dat wij in den Bijbel een ‘vleeschgeworden Woord’ van God bezitten zouden. Dit leidt, consequent doorgevoerd, tot vergoding der letter en tot miskenning van de verschijning van den Zone Gods in het vleesch. Zoo is het ook onjuist, als er gezegd wordt, dat ons in den Bijbel een ‘toetssteen’ geschonken is, ‘waaraan al wat waarheid heet in de wereld, veilig kan worden beproefd’. Er zal hier toch wel uitsluitend aan de Godsdienstige, en meer bepaaldelijk aan de Christelijke waarheid gedacht moeten worden. Of werkelijk reeds in de eerste eeuwen de Schriften der Apostelen ‘met bijna blinden eerbied’ als de orakelen beschouwd werden van den H. Geest, zoo als wij hier lezen, betwijfelen wij zeer. In allen gevalle ware dat alles behalve navolgingwaardig voor onze dagen. En

[p. 219]

of de scherpe invective tegen Alkmaar, die bl. 28 voorkomt, niet tot op zekere hoogte onverdiend moet heeten, laten wij liefst aan anderen ter beoordeeling over, die met ons gunstiger zouden denken over eene Gemeente wier naam, in weerwil van hare gebreken, met eere genoemd wordt onder de Afdeelingen van het Bijbelgenootschap, gelijk stuart in eene aanteekening, aan den voet der bladzijde, berigt, dat er zich, naar aanleiding der rede, binnen twee dagen niet minder dan vier nieuwe leden en twee begunstigers hebben aangemeld. Maar wij voegen aan de gemaakte aanmerkingen geene nieuwe toe, ook omdat wij ongaarne den schijn op ons zouden laden, als of wij het vele goede voorbijzagen, dat hier gevonden wordt. Liever eindigen wij met de overname van dit behartigingwaardig woord, dat ons als uit de ziel gesproken is: ‘Wat anders zal tegen ongebreidelde vrijzinnigheid en bekrompen formulierdwang beide de kracht der opregte Christenen zijn; wat beter de strijdende partijen kunnen verzoenen en voor weêrkeerig misverstand en onderlinge miskenning beveiligen; wat eer de harten vereenigen, ook waar de meeningen zijn gescheiden, dan een onbevangen, ernstig, geloovig onderzoek der Schrift, dan eene grondige Bijbelstudie, onmisbaar voor de gezondheid van alle kerkelijk leven?’ Och, of dit woord, van de eene zoo wel als van de andere zijde, meer ter harte genomen en in beoefening gebragt wierd!