Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1855

Tafereelen, Gedachten en Beelden. Impressions de Voyage. Verzameld langs den Rijn en in Zwitserland. Door B.T. Lublink Weddik.Te Arnhem, bij D.A. Thieme. 1854. In gr. 8vo. 259 bl. ƒ 2-40.

Deze tafereelen, gedachten en beelden werden reeds vroeger, welligt wat minder uitvoerig, in den Tijdspiegel aan het lezend publiek aangeboden. Wij kunnen het niet anders dan

[p. 195]

goedkeuren dat zij die gereisd hebben en hunne ontmoetingen en waarnemingen in tijdschriften plaatsten, later het medegedeelde afzonderlijk verkrijgbaar stellen. Van oosterzee, van herwerden, thoden van velzen, en nu ook lublink weddik zorgden daardoor dat hun werk langer zal leven dan een maand of jaar, en stellen hen die 't met genoegen lazen en de tijdschriften niet in eigendom hebben, voor een betrekkelijk geringen prijs in 't bezit van 't geen hen boeide. De afzonderlijke uitgave van dit werk van den Eerwaarden lublink weddik is ook óns zeer welkom. Hoe het komt weten wij niet, maar met meer genot dan vroeger hebben wij ons nu door hem laten rondstoomen, leiden en rijden langs en door de oorden die hij bezocht. Het ligt misschien daaraan, dat men nu bij het einde van den eenen brief niet veroordeeld is eene maand lang op den volgenden te wachten.

In zijne Voorrede wenscht de Schrijver: dat zijne lezers geene te groote en te hooge eischen doen. Hij geeft niet anders dan indrukken, korte tafereelen - een dadelijke weerklank van 't geen hij zag en hoorde; geene geleerde, wetenschappelijke aanteekeningen; geene breede uittreksels uit andere reizen; geene historische noten; even zoo min de opgave van de hoogte, lengte en breedte van kerken en gebouwen, of de juiste voetmaat van bergen, enz. Het variis modis bene fit kwam ons bij deze mededeeling in de gedachte. - Wat men elders vindt, zoekt men welligt hier te vergeefs, en zoo omgekeerd. De eerste reis waarvan ons de indrukken worden medegedeeld, is van Elberfeld naar Baden-Baden. Uit Elberfeld wordt de eerste brief geschreven. Onmogelijk is het daaruit het een of ander mede te deelen. Uit den tweeden, ook van daar gezonden, zou dat beter gelukken, wanneer wij het bezoek wilden afschrijven dat de reizigers aflegden in het Missionshaus te Barmen. Laat het genoeg zijn te zeggen, dat elk die Elberfeld bezoekt, even zoo doe als de Schrijver, en eenigen tijd van zijne reis afzondere om deze inrigting te bezoeken. Het is werkelijk wat de Schrijver zelf hem noemt, een ernstige brief, waarin dat bezoek wordt medegedeeld; maar ernstige zaken behooren steeds op eene ernstige wijze behandeld te worden. - Uit Keulen wordt weder geschreven. De Dom, het graf der drie Koningen, die Schätze worden bezigtigd, en de beschouwing van alle deze dingen besloten met

[p. 196]

een uittreksel uit victor hugo over de drie Koningen, dat waardig is hier een plaatsje te beslaan, en met eene Dom-bespiegeling van den Schrijver, die velen met nut kunnen lezen; inzonderheid de Heeren alberdingk thijm en Consorten, zoo Roomsch als Onroomsch. Een brief uit Wiesbaden maakt den lezer bekend met het badplaats-leven. De Schrijver bevond er zich juist toen den volgenden dag de Hertog de chambord er verwacht werd. Hij wandelt met ons rond onder de legitimistische Heeren, die den Hertog verwachtten. Hij zag er berryer, montalembert, laroche jacquelin - ten minste dat maken wij op uit de vrees om ze aan de roulettetafel op de voorname teenen te trappen. Wie weet of ze dat wel zouden gevoeld hebben, en zoo ja, of zij er zich wel aan gestoord zouden hebben, dat een burgerman dit deed. De groote gevoeligheid van den Hertog de chambord zelven is toch niet gebleken, toen men ook hem vroeg om eene gift tot den opbouw van de afgebrande Protestantsche kerk te Wiesbaden, waar Zijne K.H. zelfs geen centime voor heeft willen geven. Sommigen dier Heeren wilden den reiziger maar niet bevallen, en van een hunner geeft hij een inderdaad zeer leelijk portret. Van de roulette zelve is de Schrijver geen vriend, en het is hem zoo wel als ons onbegrijpelijk: ‘dat verstandige, aanzienlijke, beschaafde, ook geleerde, hoog geplaatste menschen, daar, juist daar aan die lange tafel als vastgeketend blijven’. Vervolgens wordt de Kurgarten en meer merkwaardigs in oogenschouw genomen, en de volgende brief komt uit Frankfort a/M. Hier voert de Schrijver ons naar de Römerzaal, en leidt er ons rond aan de hand van victor hugo. Vervolgens naar de Paulus-kerk; de Jodenbuurt, naar 't stamhuis van rothschild; naar göthe's woning en standbeeld, en, eindelijk, naar de Ariadne in Bethmanns-Garten. Jammer dat we daar vonden: dat de zoldering van vuurrood doorschijnend doek is, om het witte beeld de natuurlijke vleeschkleur te geven; dat is niet juist. Men ziet eerst het beeld zoo als het is, en dan laat de bediende een vuurrood gordijn, dat zich voor het raam bevindt, neder, om het de vleeschkleur te geven. Dit beviel den Schrijver zoo min als ons en anderen die het vroeger en later met ons zagen. Uit Heidelberg geeft de Schrijver eene schets van het spoorwegrijden tusschen deze stad en Frankfort, en roemt den stillen gang

[p. 197]

die het heeft, in tegenstelling met het hortende en stootende dat op onze spoorwegen zoo zeer vermoeit. Wat in Heidelberg 't meest merkwaardig is, wordt genoemd. In de derde reis vertoeft de Schrijver nog eens in deze wereldberoemde stad, en wat hier en daar te lezen is, kan den lezer indrukken geven zoo aangenaam als verrassend.

De laatste brief van deze eerste reis draagt ‘Baden-Baden’ aan het hoofd. 't Was juist Zondag-avond toen hij er aankwam en de badwereld vergaderd vond in de ruime zalen van het Kurhaus. Men schatte het getal vreemdelingen op omstreeks 16000. Ons is voorgekomen dat die schatting in Baden-Baden bij enkele gelegenheden wel wat overdreven kan zijn. Toen wij er waren stoelde eene Hollandsche familie van vijf personen op de Kur-lijst tot elf uit. Hoe is dat mogelijk? vraagt gij welligt. Eerst werd Herr n.n. met Frau Gemahlin und Familie genoemd 5 personen, toen een ander die tot dat vijftal behoorde, met drie personen, en toen twee jongeheeren elk voor zich-zelven. Door zulke middelen kan men spoedig eenige duizenden op het papier brengen. Het doet ons leed, ook hier den Schrijver op eene kleine vergissing te betrappen; deze namelijk, dat niet in de breede en kostbare gaanderijen die de Kurzaal omgeven (?), een twintigtal tafereelen uit de Germaansche (Badensche) Geschiedenis in levensgrootte u doen stilstaan, maar in de gaanderij van de Trinkhalle. Een togtje naar Neu-Eberstein en in het Murgthal wordt beschreven, waarbij de waterval van Giroldsau is bezocht, en de reizigers en wij keeren uit Baden-Baden, dat met Natuurschoon zoo mild bedeeld paradijs, terug naar het vlakke, maar vrije Nederland, hetwelk wij zelfs tegen een Baden-Baden niet zouden willen ruilen.

Wij komen tot de tweede reis; maar terugziende op ons verslag van de eerste, vreezen wij langwijlig te zullen worden wanneer we voortgingen zoo als we begonnen. - Zij heeft tot opschrift: van Arnhem tot Interlaken. Uit Straatsburg, Augustus 1852, is de eerste brief. De Dom, guttenberg, kleber, de Thomas-kirche zijn bezocht, zoo als de tweede brief uit dezelfde stad ons meldt. De derde is uit Solothurn; de vierde uit Bern; de vijfde uit Interlaken; de zesde uit dezelfde plaats twee dagen later, de zevende uit Straatsburg op de terugreize.

De derde reis draagt aan het hoofd: ‘Van Heidelberg naar den Mont-blane’. Uit Heidelberg, Freiburg in Baden, Metteray,

[p. 198]

Lausanne, Genève, nog eens uit Genève, en Chamouny, in Julij en Augustus 1853 worden de brieven verzonden die wij hier vinden. Even onderhoudend als die der eerste reize zijn ook deze geschreven. Met klimmend genoegen vergezelt men den Schrijver, naar mate de streken die hij bezocht, toenamen in schoonheid en pracht. Met gloeijende kleuren schetst hij ons meermalen de hem omringende Natuur. Onder anderen verdienen vooral opmerking: de beschrijving van het Munsterdal (waarbij een Hoogduitsch gedicht van a. höber, met den naam van het dal tot opschrift), en die van het Meer van Genève of Leman. Nevens een paar coupletten uit byron's Childe Harold, met betrekking op het meer, vinden wij hier eene vertaling van een gedicht van lamartine, ten opschrift hebbende: Herinnering aan het Meer Leman, toegezongen aan den Heer huber saladin. Onze s.j. van den bergh, daartoe door den Schrijver uitgenoodigd, heeft de goedheid gehad de vertaling op zich te nemen, en wij zeggen hem daarvoor vriendelijk dank. Dat hij dien dank verdient, zal ieder lezer getuigen die de moeijelijkheid beseft om poëzij als deze, in eene andere taal over te brengen.

Wij besluiten deze aankondiging met den wensch: dat de Schrijver nog dikwerf zijne zomer-uitspanningen op gelijke wijze moge kunnen nemen als in de jaren 1850, 1852 en 1853; en als deze wensch vervuld wordt, dat hij ons ook dan weder op tafereelen, gedachten en beelden als deze vergaste.

t.t.