Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1855

Proeve om door Waterbesproeijing woeste gronden in cultuur te brengen, door A. Kommers, Pz.,Ridder der Orde van den Nederlandschen Leeuw, Oud-Hoofd-Ingenieur van den Waterstaat. Met kaart en plaat. Te Zutphen, bij A.E.C. van Someren. 1854. In gr. 8vo. 30 bl. ƒ :-75.

Opgewekt door eene van wege de Hollandsche Maatschappij van Nijverheid uitgeschreven prijsvraag, geeft hier een Oud-Hoofd-Ingenieur van den Waterstaat eene uitvoerige beschrijving en berekening van kosten van een plan, om een gedeelte der heidegronden van Drenthe door waterbesproeijing meer vruchtbaar te maken. De Schrijver wijst op de groote voordeelen elders, en bepaaldelijk in de Belgische Kempen door deze handelwijze verkregen, en meent dat ook in Nederland daardoor vele heidegronden in welige graslanden kunnen herschapen worden. Hij wenscht daartoe mede te werken, door in het voorbeeld van de landen, tusschen Oosterhesselen, Gees en Wachtum gelegen (in de Prov. Drenthe), aan te toonen, welke werken men te verrigten hebbe, ten einde eene oppervlakte van ruim 800 bunders voor besproeijing geschikt te maken.

Met belangstelling zijn wij den S. in die uiteenzetting gevolgd, en wat de beschrijving en berekening van onkosten dier werken betreft, wij laten die geheel in hare waarde, en gelooven zelfs, dat hij, die voornemens is zijne landen te bevloeijen, uit die opgaven nut kan trekken; maar toch aarzelen wij om het werkje onvoorwaardelijk aan te bevelen, daar de zaak der bevloeijing hier, naar het oordeel van Ref., zeer eenzijdig behandeld is.

Immers, de S. spreekt alleen van de mogelijkheid om water

[p. 188]

op het land te brengen, en schijnt te meenen dat altijd het opbrengen van water voldoende is, om heide en andere woeste gronden in vruchtbare groengronden te herscheppen. Bij de berekening der voordeelen worden zij ook onmiddellijk als zoodanig in rekening gebragt, doch daartegenover is niet eens een post voor bewerken, bemesten en bezaaijen van het land uitgetrokken, waardoor het schijnt als of de bevloeijing veel meer dan eenige andere onderneming, groote voordeelen zal aanbrengen.

Hoe groote voorstanders van het bevloeijen wij nu ook zijn, dit achten wij overdreven, en door de uitkomsten in de Belgische Kempen verkregen, ook genoegzaam gelogenstraft. Bovendien is het niet waar, dat alle soorten van water even geschikt zijn om het land in vruchtbaar grasland te veranderen. Het water toch kan alleen voordeelig zijn: 1^o. door de bemestende kracht der stoffen, die het met zich voert, hetzij in opgelosten, hetzij in fijn verdeelden toestand; 2^o. door de noodige hoeveelheid vocht, die het in den zomer aan het gras geeft. - Waar men nu schraal water heeft, dat weinig zouten opgelost houdt en geen slib aanvoert (en zulks is bij het water van vele beken in ons Vaderland het geval), daar kan het bevloeijen nagenoeg alleen van nut zijn om het ontbrekende water des hemels aan te vullen, en eene voortdurende vochtigheid van den grond te onderhouden, die voor het gras noodig is, en de ontleding der stoffen in den grond in zekere mate kan begunstigen. - In dit geval kan de bevloeijing alleen voordeel aanbrengen wanneer zij met zeer weinig kosten kan geschieden, en wanneer men steeds in tijden van droogte genoegzaam water daartoe heeft.

Dit alles nu is door den Schrijver niet in het oog gehouden. - Immers, men leest op bl. 12: ‘Zeldzaam, soms enkele dagen in den zomer, wanneer geene behoefte is aan water voor de besproeijing, zijn die beekjes (welke het water leveren moeten) droog.’ Wanneer echter de beekjens droog zijn, zullen de landen die anders water noodig hebben, althans wel water behoeven, en eene bevloeijing zal dus meer dan anders een vereischte zijn.

Doch in het geheele werkje is van den aard en van de bestanddeelen van het water, dat ter bevloeijing dienen moet, geen sprake, en het schijnt als of de bekende sprenk van

[p. 189]

thaer: ‘Wasser macht Gras, hier letterlijk opgevat is. - Wij moeten dus het geschrift van den Heer kommers onvolledig noemen, en terwijl wij het als eene beschrijving en begrooting der aan te leggen werken aanbevelen aan hen die hunne landerijen bevloeijen willen, moeten wij daarbij den uitdrukkelijken raad voegen: dat men zich vooraf door een scheikundig onderzoek van de waarde van het bevloeijingswater overtuige. Op die wijze heeft men het ook in België begrepen, alwaar het water voor de Kempen, op last van het Bestuur, door den Hoogleeraar chandelon te Luik onderzocht is. Op die wijze kan ook in ons Vaderland de bevloeijing die voordeelen geven, welke zij in België heeft geschonken, want er zullen ook in Nederland wel streken worden gevonden, waar de ligging der gronden daartoe geschikt is, en waar water gevonden wordt, in aard en hoeveelheid voldoende om het vruchtbaar maken der landerijen krachtig te bevorderen.