Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1855

[p. 159]

Zweedsche Spraakkunst, met Opstellen, Lees- en Vertaal-oefeningen benevens eene Bloemlezing uit de werken der beste Zweedsche Schrijvers en Dichters; voor Nederlanders bewerkt, door J. Vriend.Te Kampen, bij K. van Hulst. 1854. In gr. 8vo. 310 bl. ƒ 3-:

Ref. kent de in Duitschland verschenen Grammatica, naar welke deze, volgens het Voorberigt, is bewerkt, slechts bij name, en dat spijt hem in zoo verre, wijl hij nu geene vergelijking met het oorspronkelijke kan maken. Immers, het maakt nog al eenig verschil of men voor Duitschers of Nederlanders schrijft. Dit laatste hadden wij van tijd tot tijd wel meer bepaald willen zien doorstralen, waardoor de verdienste van den Heer vriend met de bewerking van dit boek voor Nederlanders nog zou zijn vermeerderd. Wij kunnen intusschen verzekeren dat het werk maar zéér zelden zijn Duitschen oorsprong verraadt, als, b.v., in de uitdrukkingen: ‘het wederkeerend voornaamwoord betrekt zich op’, in plaats van: heeft betrekking op; en: ‘ja bejaat eene vraag’, in plaats van: antwoordt bevestigend op of beaamt eene vraag.

Wij moeten ons dus tot het werk zelf bepalen, en dan verklaren wij: dat we met genoegen het geheele boek doorlezen hebben, en tot de slotsom gekomen zijn, dat het alle aanbeveling verdient. Om den beoefenaar der Zweedsche taal eenigzins op de hoogte te brengen van hetgeen hij hier vinden zal, laten wij den inhoud volgen.

Het grammaticale gedeelte handelt: 1^o. over de klankleer (bl. 1-8); 2^o. over de woordgronding (bl. 9-58); 3^o. over de spelling (bl. 58-67); 4^o. over de woordvoeging (bl. 68-106); 5^o. over de woordvorming (bl. 107-129). Daarop volgen opstellen over de regelen der woordgronding (bl. 130-144), en opstellen ter oefening in de regelen der woordvoeging (bl. 145-158). Vervolgens vinden wij (bl. 158-201) eenige fragmenten uit voorname Schrijvers, en (bl. 202-241) proeven van dichtkunst, terwijl eene Woordenlijst het geheel besluit.

Eenige aan- en opmerkingen mogen hier hare plaats vinden.

De uitspraakleer eener vreemde taal eindigt gewoonlijk met de niet bemoedigende opmerking, dat men wèl zal doen zich

[p. 160]

verder door mondeling onderrigt te doen bekwamen. De Heer vriend maakt deze opmerking niet, doch zoo ergens, dan ware zij hier op hare plaats geweest. Ieder toch die een Zweed heeft hooren spreken, weet hoe moeijelijk het is, zich eene juiste uitspraak, vooral wat de Italiaansch-zangerige accentuatie (zie bl. 7) betreft, eigen te maken. Als de leerling ál de gegeven regels in het hoofd heeft, en ze op zijne manier weet toe te passen, zal 't nog tien tegen één zijn, dat hij bijkans geen woord zal verstaan wanneer hij een Zweed hoort spreken.

Aanm. 2. Bl. 12, onderaan, had nog wel eenigzins uitgebreid mogen worden.

Op bl. 32, r. 4, staat: ‘De tweede (vervoeging gaat in het supinum uit) op t met eenen voorafgaanden medeklinker’. Hierbij had dienen gevoegd te worden: en vormt dan slechts ééne lettergreep.

Van veel nut achten wij de Opstellen ter vertaling, zoodat wij die met nog eenige vermeerderd hadden gewenscht.

Het werk munt overigens uit door beknoptheid en volledigheid. Dit neemt evenwel niet weg, dat wij ongaarne eenige eigenheden der Zweedsche taal daarin missen. Wij maken den Bewerker daar aandachtig op, om er bij een herdruk aan te denken.

Zoo hadden wij aan het slot van het Hoofdstuk over de afleiding gaarne de aanmerking gevonden: dat de Zweedsche taal geene eigenlijke dimunitiven heeft, maar daarin voorziet door bijvoeging bij het substantief van de woordjes: lille, lilla, liten, litet, smo, enz.

Bij de verklaring der woordjes: ja, jo, ju, had gevoegd kunnen worden: dat er, vooral in de conversatie-taal, woorden zijn die eene ontkennende of bevestigende beteekenis hebben, naar mate ze vóór- of achteraan in den volzin geplaatst worden, b.v.: Verkligen jag känner honom = Jag känner honom verkligen icke; sannerligen jag vet det = jag vet det sannerligen ej.

En meer dergelijken, die wij den Heer vriend niet behoeven aan te wijzen.