Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1854

[p. 42]

Mosaïk.

Joan basilowitz, Grootvorst van Moscovië, deed een Italiaansch gezant, die zich in zijne tegenwoordigheid durfde dekken, den hoed op 't hoofd vastspijkeren. Jeronimus roze echter, afgezant van Koningin elisabeth van Engeland, volgde koelbloedig den Italiaan in stoutheid na. De Grootvorst vroeg hem onverwijld: of hij niet wist wat een ander daarvoor was wedervaren? - ‘Ik weet dat’ - sprak de gezant - ‘maar ik weet ook dat mijne Koningin hare eer zou weten te handhaven, indien men haren afgezant durfde krenken.’ - Dat stoute antwoord verraste en verrukte den wreedaard; hij keerde zich om naar zijne hovelingen, en zeide: ‘Wie uwer zou aldus durven handelen, om de eer van zijnen gebieder te handhaven!’

Er is geen leger ter wereld, bij hetwelk de soldaat aan eene zoo stipte gehoorzaamheid gewoon is, als bij het Russische. De Russische soldaat voert elk bevel uit, zonder zich eenig beraad of oordeel te veroorloven. Vraagt men hem: waarom hij dit of dat doet, dan is het vaste antwoord van den krijgsman: het is bevolen. Er worden allerlei anekdoten verhaald, welke doen zien hoe die stipte en onoordeelkundige gehoorzaamheid menigmaal den geest met de letter van het bevel verwart. Het paradeplein te St. Petersburg moest vóór het houden eener groote wapenschouwing met water besproeid worden, om het hinderlijke stuiven te beletten. Er viel een plasregen; maar de tot dat werk gekommandeerde soldaten gingen evenwel met begieten voort, want: - het was hun bevolen. Vreemdelingen lagchen over zulk eene domme gehoorzaamheid. Maar als men hoort dat een Russisch soldaat bij eene overstrooming zijnen post niet verliet, maar voor zijn schilderhuis verdronk, dan begrijpt men welk eene kracht die gehoorzaamheid aan het Russische leger geeft. Toen vóór eenige jaren het Winterpaleis te St. Petersburg eene prooi der vlammen werd, drong een priester door de brandende gedeelten van het paleis tot in de kapel door, om de monstrans te redden. Het gelukt hem en hij keert terug. Daar ziet hij te midden van den rook eenen soldaat op zijnen post staan.

[p. 43]

‘Volg mij haastig’ - roept hij hem toe - ‘of gij zijt verloren!’ - ‘Neen’ - antwoordt de soldaat - ‘ik sta op post; maar geef mij uwen zegen.’ Hij bleef onverzettelijk; de priester gaf hem den zegen, en redde zich met moeite. Van den soldaat heeft men niets verder vernomen.

In het Gouvernement Moskau bezat een jong mensch een landgoed. Een nabuur wist dat hij in zaken niet bedreven was, en wilde daar partij van trekken, om een verzonnen regt van eigendom op een tot dat goed behoorend bosch te doen gelden. De jongeling ging bij zijnen oom, die president van de regtbank was, voor welke de zaak behandeld moest worden, gaf hem alle inlichtingen, en vroeg hem, wat hij moest doen: schikken of procederen. De president raadde hem een proces aan, met verzekering dat hij 't onfeilbaar moest winnen, daar zijne partij niet het minste regt had. De jongeling volgde den raad. Eenige maanden later verloor hij zijn proces, en vernam dat zijn oom zich voor 10,000 roebels had laten omkoopen. Terstond nam hij postpaarden en snelde naar zijnen oom. Deze hoorde de verwijtingen, waarmede hij overladen werd, met kalmte aan, en zeide, toen de neef hem eindelijk aan het woord liet komen: ‘Gij hebt gehoord dat gij uw proces verloren hebt, en dat ik mij door uwe tegenpartij met 10,000 roebels heb laten omkoopen; dat is alles waar; doch de zaak is deze: - de man wilde volstrekt het proces winnen; ik wist van zeer nabij dat hij niet meer dan 10,000 roebels bijeen kon brengen, maar die ook wilde opofferen om zijn doel te bereiken. Als ik 't proces nu ten uwen voordeele had uitgewezen, gelijk naar regt had behoord, dan was hij met het geld naar Petersburg gegaan, en zou in appèl gezegevierd hebben. Neem gij nu het geld, appelleer gij aan den Senaat, besteed uwe 10,000 roebels dáár, dan trinmfeert gij, en de bedrieger is bedrogen.

In de XV^e eeuw was de regtsbedeeling te Rome allerellendigst. Een herbergier, onder anderen, die zijne twee dochters en zijn knecht vermoord had, kocht zich, voor ettelijke honderd dukaten, vrij van den strop tot welken hij verwezen was. Toen een der aanklagers, verontwaardigd, aan den Voorzitter van 't Heilige Hof vroeg; waarom het vonnis niet

[p. 44]

uitgevoerd, maar alles voor goud geschikt werd - parodiëerde deze gemoedelijke regter de H. Schrift, en antwoordde hem: ‘God wil den dood des zondaars niet; maar dat hij betale en leve.’

In den beruchten St. Bartholomeüs-nacht bevond zich de Protestantsche Officier resnier toevallig te Parijs. De Roomsche Officier vesins was zijn gezworen vijand. Hunne oneenigheid, reeds vóór jaren ontstaan, was door gestaâge nieuwe twisten grooter en grooter geworden.

Zoo ras de moord begon gordde vesins de wapens aan, steeg te paard, verzamelde eenige vrienden, rende met hen naar de woning van resnier, en drong er binnen met fonkelende blikken en het zwaard ontbloot. Resnier, die met gelatenheid den dood verbeidde, dacht er niet eens aan zich te verdedigen; maar bood met fierheid zijne borst aan het staal zijns vijands. Hoe groot echter was zijne verbazing toen vesins hem moed insprak, hem hielp wapenen, en te paard stijgen, en niet alleen buiten de muren der stad, maar zelfs naar Quercy geleidde, waar de gade en kinderen des geredden zich bevonden. Resnier en zijn gezin hadden geene woorden voor hunne dankbaarheid; in tranen boden zij den menschlievenden vesins het edelste en kostbaarste aan dat zij bezaten; maar hij wees elken dank van de hand; en achtte zich genoeg beloond door 't gelukken zijner poging om een man en vader, hoewel zijn vijand, aan den moord te onttrekken.

De Graaf st. genest was een der braafste en beminlijkste menschen. Tot zijn ongeluk had hij, gedurende zijne émigratie, in Duitschland het schaakspel geleerd, en er eene aanmerkelijke hoogte in bereikt. Het ging hem daarbij als den meesten schakers: hij werd een hartstogtelijk speler, en eene verloren partij kon hem dagen lang in een onaangenaam humeur brengen. Na de herstelling der bourbons te Parijs teruggekomen, leefde hij zeer huiselijk, en speelde elken avond eene partij schaak met zijne dochter. Allengs begonnen zijne geestvermogens af te nemen, en werd zijne leerlinge hem zoo zeer de meester, dat zij dikwijls hem opzettelijk moest laten winnen, om hem verdrietelijke dagen te sparen. Des Graven kleindochter, een vlug en geestig kind van omstreeks acht jaren, zat steeds bij het spel. Op zekeren avond, dat de dochter zich door eene hoogst belangrijke partij liet vervoeren, en haren vader minder ontzag, riep het kleine meisje eensklaps: ‘Grootvader! gij zijt mat!’ - Verschrikt zag de oude man scherper toe, liet zijne armen magteloos zinken, zeide: ‘Ja; 't is waar; ik ben mat!’ en bleef in dezelfde houding zitten. Het kind, dat zich te bed zou begeven, riep: ‘Grootvader! een kusje!’ maar het antwoord bleef uit: de hartstogtelijke speler had den adem uitgeblazen.