Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1854

[p. 741]

De Bijbel, volgens de overzetting van Dr. Martinus Lutherus, met Inleidingen en ophelderende Aanteekeningen voorzien door Otto von gerlach, Licentiaat, Consistoriaalraad, Super-Intendent, en eerste Prediker aan de St. Elisabeths-Kerk te Berlijn. Naar het Hoogduitsch door W.F. Barbiers, Predikant bij de Evang.-Luth. Gemeente te Gouda. Opgedragen aan H.M. de Koningin der Nederlanden. O.T. 8 Aft. N.T. 5 Afl. Te Amsterdam, bij Allart en van der Made. 1853, 1854. In gr. 4to., elke Aflevering 3 vellen. f :-30 op gewoon en f :-60 op best papier.

Beide de Eerw. Vertaler en de Uitgevers hebben een groot maar ook een loffelijk werk ondernomen. Dit laatste blijkt eenigzins aan het ruim getal inteekenaren. Wij ontvingen acht Afleveringen van het Oude Testament, die niet verder gaan dan tot Exodus xxvii, en vijf Afleveringen van het Nieuwe Testament, die ons nog maar brengen tot mattheus xxvi. Welk een uitvoerig werk zal dus het geheel worden! De bijval er aan geschonken, bewijst op nieuw dat de Bijbel in onzen tijd, en ook onder de Lutherschen in Nederland een dierbaar boek is. Wij verblijden ons over dit verschijnsel; want de Bijbel is een geschenk des Hemels, wiens heilig woord licht ontsteekt in de duisternis, wapenen schept tegen de aanmatigingen van bijgeloof en gewetensdwang, en vrede kweekt in de harten. De Bijbel is het groote volksboek voor alle eeuwen, dat te vergeefs door het ongeloof bespot en door het bijgeloof verdonkerd wordt. Te regt mogt erasmus zeggen: ‘Ik houde het geheel niet met hen die de Heilige Schriften door ongeleerden in hunne landtaal volstrekt niet willen gelezen hebben; als of christus zulke verborgen leeringen had voorgedragen, die naauwelijks van eenige weinige Godgeleerden verstaan kunnen worden, en als of het een steun ware voor de Christelijke Godsdienst, dat men den Bijbel niet kent. De geheimen der Koningen moet men welligt verbergen; maar christus wil zijne verborgenheden volstrekt bekend gemaakt hebben. Ik wenschte dat alle vromen het Evangelie, en de Brieven van paulus lazen. Waren zij toch in alle talen overgezet, opdat zij niet slechts door Schotten en Ierlanders, maar ook door Turken en Saracenen gelezen konden worden! Verondersteld dat

[p. 742]

velen over haar lachten, anderen zouden met die Heilige Schriften ingenomen worden. Mogt de landbouwer daaruit zingen bij den ploeg, de wever in zijnen weefstoel, en de wandelaar de onaangenaamheden zijner reis door hare verhalen verzachten!’

Terwijl in de Hervormde Kerk van ons Vaderland eene nieuwe Bijbelvertaling wordt voorbereid, verschijnt deze overzetting van de reeds drie eeuwen oude vertaling van Dr. maarten luther, met Inleidingen en Aanteekeningen van een bekwamen Berlijner Godgeleerde.

De Lutherschen in Nederland hebben zich van den beginne af van eene vertaling van luthers overzetting bediend, en het was zeker de scherpe afscheiding tusschen de hoofd-afdeelingen van het Protestantismus in ons Vaderland, en de hooge eerbied voor den beroemden Duitschen Bijbeltolk, die hen - ook meestal Duitschers of van Duitschen oorsprong - weêrhield, om de vertaling bij de Hervormden, en ook bij de Remonstrantsche en Doopsgezinde Broederschap ingevoerd, aan te nemen.

Toen de Evangelisch-Luthersche Kerk zich gereglementeerd had, behoorde het tot hare eerste werkzaamheden, eene nieuwe en verbeterde uitgave van den bestaanden Lutherschen Bijbel te geven. Die uitgave is bewerkstelligd, en over het algemeen met goedkeuring ontvangen. Het spreekt van zelf, dat von gerlach den tekst van luther opgenomen heeft, en deze is door den Heer barbiers getrouw teruggegeven, zonder daarin op te nemen de veranderingen of verbeteringen, waardoor zich de Nederlandsche uitgave van 1823 onderscheidt. Wij zijn ook van meening, dat de Vertaler van dit werk daartoe geen regt heeft gehad. Hij moest teruggeven wat hij in den Hoogduitschen tekst vond. De Heer von gerlach heeft in de Aanteekeningen verbeterd wat in luthers vertaling gebrekkigs voorkomt.

Voor de Vijf Boeken van mozes is eene beknopte, maar zaakrijke Inleiding geplaatst. Uitvoeriger is die tot de Boeken des Nieuwen Testaments. Zij is doorweven met vele leerrijke opmerkingen; geeft den inhoud der Boeken op, en handhaaft zoo wel hunnen Goddelijken als menschelijken oorsprong. Zij is wetenschappelijk genoeg om den denker te bevredigen, en tevens populair. De inhouds-opgave voor elke Afdeeling

[p. 743]

verduidelijkt wat men lezen zal. Met elkander vormen zij een volledig overzigt der Bijbelsche Geschiedenis, en bevatten eene heldere voorstelling van hetgeen in den tekst voorkomt. Om zich daarvan te overtuigen, leze men slechts de inhoudsopgave vóór Exodus xx, en die vóór de Bergrede. De noten aan den voet der bladzijden verklaren 't woord en den zin, verbeteren waar 't noodig is den tekst, en helderen dien op bij het licht, dat in onze dagen over de Natuur- en Aardrijkskunde, over de Geschiedenis en Oudheidkunde is opgegaan. Zij ademen tevens het doel der Openbaring: heiliging van hart en wandel. Waar 't te pas komt, worden de valsche of scheve gevolgtrekkingen verhoed, die uit eenig gezegde des Heeren (b.v. matth. xvi: 18 en xxii: 21) zijn afgeleid.

Wij moeten 't aan de Theologische Tijdschriften overlaten, de dogmatische waarde van sommige Aanteekeningen te toetsen, en gevoelen ons ook niet geroepen over het Godgeleerd standpunt waarop von gerlach zich geplaatst heeft, eene uitspraak te doen: het is die van het oude geloof, maar in de vormen van dezen tijd; vasthoudend aan de opvatting der Hervormers: geenszins ontkennend, afbrekend of betwijfelend. Wij kunnen alleen over de algemeene strekking van het werk spreken, maar dan durven wij ook beweren, dat zij den boeke waardig is, waaraan von gerlach zijne krachten besteedt. Alles ademt een echt Christelijken zin; helderheid gaat met eenvoudigheid gepaard. En inderdaad, als het geheel overeenstemt met het gedeelte dat wij gelezen hebben, zal het voor ieder, onverschillig van welk Kerkgenootschap, die den Bijbel wil verstaan, een huisboek zijn, dat met vrucht en zegen voor verstand en hart zal gebruikt kunnen worden.

S.