Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1854

Beatrice, of de hedendaagsche Jezuïten in Engeland; door Catharina Sinclair. Naar het Engelsch door C.M. Mensing.

[p. 727]

Twee Deelen. Te Sneek, bij van Druten en Bleeker. 1853. In gr. 8vo. 636 bl. f 6-:

Men zegt, en wij gelooven het gaarne, dat deze roman in Engeland evenveel indruk en opgang gemaakt heeft als ‘De Negerhut’. Beide roeren zij de teederste snaren des levens aan, en zijn door vrouwen geschreven, die van nature reeds bekend zijn met de wegen naar het binnenste des gemoeds. Beecher stowe ijvert voor de vrijheid van een ongelukkig menschenras, dat voor velen geene waarde heeft dan als handels-artikel. Catharina sinclair ijvert voor de vrijheid van haar volk, dat door vijanden belaagd wordt, die het geweten kluisteren, den geest blinden, en den geheelen mensch maken als tot een lijk. Zij heeft den handschoen van het Jezuïtisme opgenomen, en verheft hare stem tegen zijne listige handelingen om de oude Protestantsche veste te verzwakken. Ook speelt zij niet met drogbeelden, maar gebruikt de verdichting alleen om overbekende historische feiten aangenaam te bekleeden. Haar doel is: de oogen te openen van haar volk, dat door Rome bestemd is om boetvaardig den pantoffel des Heiligen Vaders te kussen.

Het boek beantwoordt volkomen aan den titel. Geen enkelen stap doet de S. zijwaarts. De Jezuïten worden beschreven zoo als zij, dunkt ons, uitwendig en inwendig zijn. Als velen hunner het boek in handen krijgen, zal menigeen wel verbaasd opzien van het getrouwe der afbeelding. Jufvrouw lorraine, ambrose en vooral vader eustace zijn Jezuïten, die tot meerdere eere van God, die hunne Kerk is, een wreedaardig spel drijven met de rust en 't geluk en zelfs met het leven hunner werktuigen. Lord eaglescairn, Jufvrouw turton en de gade van den Lord zijn marionetten, door de draden welke vader eustace in de hand houdt in beweging gebragt. Mac allan alpine, Lady anna, bessie mac ronald en de argelooze Predikant clinton zijn de voorwerpen der verleiding. Zij raken allen in den strik verward, doch worden er later weder aan onttrokken. Sir evan, Lady edith, en vooral beatrice, de heldin van 't stuk, toonen getrouwe, moedige en edelmoedige Protestanten te zijn, en tusschen die allen beweegt zich de gulle Lord jona, die Roomsch is, maar het Jezuïtisme in zijne duistere gangen heeft bespied.

Wij zullen het beloop des verhaals niet mededeelen, maar

[p. 728]

gelooven te kunnen zeggen, dat het meesterlijk is verwikkeld en ingekleed. De Schrijfster heeft alle aanspraak op lof. Misschien vindt men de gesprekken der verliefden en verloofden wat gerekt; maar de Schrijfster heeft daar denkelijk adem bij geschept, en na zoo menig lagen aanslag tegen de zielerust van belangwekkende slagtoffers, die gelegenheid tot verademing ook aan de lezers willen gunnen. Of de vertaling getrouw zij, kunnen wij niet beoordeelen; maar de correctie is slordig.

Wij vroegen na de lezing ons af: of het met de wetten der zedelijkheid overeenkomt, zulke misdrijven, in het kleed der verdichting, eenig Genootschap aan te wrijven? Meermalen hebben wij ons verklaard tegen de romantische afschildering van zedelijke gebreken, die men als de vruchten eener Kerkelijke rigting beschouwd wil hebben; maar is 't hier geene andere zaak? De ware Jezuït zal in de gedragingen van eustace, lorraine en ambrose geene misdaden zien, maar, integendeel, loffelijke werken. Bovendien heeft de S. niets verhaald of gezegd dat niet allerwaarschijnlijkst tot het gebied der feiten behoort. Dit wordt begrijpelijk door hetgeen tot uitbreiding van het Pauselijk gezag te Edinburg gebeurt, dat met Roomsche Zendelingen van beiderlei kunne als overstroomd is. Daar nam, b.v., een wèlgezeten man twee meiden in dienst, die zich Protestantsch noemden; maar allengs merkte hij, dat zijne kinderen den neus optrokken voor john knox en al wat de Hervorming betreft. Nu ging hij aan 't onderzoeken en ontdekte dat de meiden Zendelingen waren, die zijne kinderen op haren trant onderwezen in de Kerkelijke Geschiedenis. - Een Protestantsch meisje diende bij niet-Protestanten, die haar Pausgezinde boeken te lezen gaven, en zij werd Roomsch, maar, op aanmaning van den geestelijke, zonder dat te openbaren; zoodat zij onder de Protestanten vertrouwd bleef, tot dat een toeval hare verandering deed blijken.

Zulke berigten omtrent de middelen die daar gebezigd worden, niet in twijfel trekkende, kan men aannemen dat de S. van overdrijving niet is te beschuldigen. Intusschen doen die berigten ook vermoeden, dat 't, zelfs onder de hoogere standen, in Engeland met de Godsdienstkennis en overtuiging armelijk moet zijn gesteld. Dit toch is wel zeker, dat de Protestant tegen alle verleiding bestand is, wanneer hij geen vreemdeling is maar vast staat in het Woord van God.