Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1854

Zes Jaren in Suriname. Schetsen en Tafereelen uit het Maatschappelijke en Militaire leven in deze Kolonie, door A. Kappler, vroeger in Nederlandsche dienst. Tweede Deel. Te Utrecht, bij W.F. Dannenfelser. 1854. Met een gezigt op het Paleis van den Gouverneur-Generaal te Paramaribo, van de rivierzijde gezien. In gr. 8vo. 137 bl. f 3-80 de Twee Deelen.

Was het eerste gedeelte der ‘Schetsen en Tafereelen’ (zie de Vaderl. Letteroefeningen van 1854, Boekbesch., bl. 172, enz.) onderhoudend geschreven, en deelde 't vele bijzonderheden mede omtrent de Kolonie Suriname, niet minder is dat het geval met het vervolg van dit verhaal. Bij het begin van het Tweede Deel wordt de Schrijver, die reeds op de Westelijke grenzen der Kolonie was geweest, naar de Oostelijke grenzen gedetacheerd. Hij gaat naar de Marowyne, welke rivier de grensscheiding is tegen de Fransche Kolonie Cayenne. Hier wordt kappler Kommandant op den post Prins Willem Frederik, bezoekt Armina, hooger-op aan de Marowyne, waar een officier het bevel voerde, onder wiens bevelen hij stond. Hij legt ook een bezoek af te Mana, in de Fransche Kolonie, waar een vrouwenklooster en een établissement voor den landbouw gevonden worden. Het verblijf als korporaal op dien post werd ongelukkig verlevendigd door het stranden van een koop-

[p. 653]

vaardijschip aan den mond der rivier, waardoor echter de kleine bezetting vnn Prins Willem Frederik goede dagen kreeg, en de Kommandant van den post eenige honderden gulden rijker te Paramaribo terug kon komen, toen hij werd afgelost en als fourier naar de hoofdplaats vertrok. Hij bezocht later, met verlof, de Boven-Suriname, Mauritsburg, de Blaauwe Berg, en Victoria, zoodat hij beter dan menig ander zeggen kan, de Kolonie in verschillende rigtingen te hebben leeren kennen. Na een zesjarigen diensttijd keerde kappler terug naar Europa, alwaar hij in den aanvang van 1842 aankwam. Daarmede eindigt het reisverhaal; doch de Schrijver had een zoo groot behagen gevonden in het Tropische Gewest, en vooral in zijn verblijf aan de oevers van de Marowyne, dat hij eerlang terugkeerde, en, vergissen wij ons niet, in de Kolonie Suriname zich gevestigd heeft. - Wij zullen eenige trekken uit het verhaal overnemen.

De post Prins Willem Frederik, aan de monding der Marowyne was, zoo lezen wij (bl. 5), ‘nog oneindig slechter dan hij, van het strand af gezien, ons had toegeschenen, want hij bestond slechts uit drie hutten, waarvan de eerste, aan de rivier staande, den grootschen naam van kommandantswoning droeg. Eene andere heette kazerne; deze leunde onder eenen hoek van nagenoeg 40^o tegen de bakkerij, die eene tegenovergestelde rigting had aangenomen. Alle waren van palissaden gebouwd, met bladeren der pina-palm gedekt, en zoo volmaakt tegen den regen en de moskieten beschut, dat, wanneer deuren en vensters gesloten waren, de geiten door de openingen tusschen de palissaden vrijelijk in huis konden komen. Wanneer het regende, bleef er ter naauwernood een plaatsje overig om de geweren droog te houden, en wanneer het hevig woei, nam men, om gegronde redenen, de wijk in de opene lucht.’ Deze verblijven voor de verdedigers des vaderlands lieten, zoo als men ziet, veel te wenschen over. Aan wien lag de schuld?

Het stranden van het schip gaf aanleiding tot menig grappig tooneel. Men hoore. ‘Toen ik toevallig’ (in het schip) ‘eenige groote doozen met zijden dames-hoeden, bloemen en linten vond, stormden allen’ (de Indianen en hunne vrouwen, die met k. naar boord waren gegaan) ‘op mij los en verzochten er om. Ik gaf hun den geheelen rommel, die toch

[p. 654]

weinig waarde had; en nu vielen zij als hongerige wolven er op aan, en de voorsten, die het geluk hadden, er meerdere van magtig te worden, zetteden deze boven elkander op, terwijl zij, die er geene kregen, zich geenszins tevreden betoonden.

Onderscheidene blikken trommels met zoogenaamd sinterklaasgoed, allerlei figuren, zoo als stoombooten, dieren enz. voorstellende, en met stukjes bladgoud beplakt, trokken evenzeer hunne aandacht, en wel niet uit hoofde van den aangenamen smaak, want geen hunner wilde zelfs eens de proef nemen om er van te eten, maar wegens de figuren, die zij zoo koddig vonden. Zij regen ze aan koorden en droegen ze zoo lang om den hals, tot dat de koek, van zweet en water doorweekt, als brij langs hun ligchaam afdroop. Men verbeelde zich nu een paar dozijn roode, naakte menschen in laarzen en schoenen, met stapelsgewijs den een op den ander geplaatste en met bloemen opgetooide dameshoeden, behangen met halssnoeren van sinter-klaasgoed, bezig de masten en touwladders op en af te klimmen.’

Omtrent de Karaïben en Arrauwaken kan men (bl. 25 en volgg.) eenige bijzonderheden vinden, ook aangaande het verschil tusschen die beide volkstammen. (Daar staat Arnotta, in plaats van Anotta; de overige drukfouten, die wij ontmoet hebben, zijn te onbeduidend om er melding van te maken). Over de levenswijze dier wilden ontvangt de lezer menig belangrijken wenk. Met de visschen, dieren en gewassen der Marowyne en naburige bosschen, in zoo ver die tot voedsel dienen, wordt men almede bekend gemaakt. - Bij de wilden speelt de sterke drank, hun door de Europeërs bekend geworden, helaas! eene groote rol. - De S. zegt (bl. 53): ‘Wanneer men hunne geneigdheid tot den drank uitzondert, zijn hunne hartstogten veel minder hevig dan die der Indianen van Noord-Amerika. Daarom twijfel ik ook, of de beschaving wel ooit groote vorderingen onder hen maken zal. Van onzen kant wordt echter ook volstrekt niets gedaan om hen tot eenen hoogeren trap van beschaving te brengen; doch ook bij onze naburen de Franschen, die deze zaak zeer ter harte nemen, en de Indianen in scholen laten onderwijzen, bespeurt men geenen grooteren vooruitgang. De eenigste magneet waardoor zij aangetrokken worden, is, helaas! de brandewijn,

[p. 655]

en de borrelflesch mag nooit leêg worden, wanneer zij eenige dienst zullen bewijzen. Wie hun te drinken geeft, is hun vriend. Voor andere diensten en weldaden zijn zij gevoelloos; dankbaarheid is hun vreemd. Ook beleedigingen worden vergeten, en nooit heb ik bespeurd dat twisten en gewelddadigheden voorvielen, indien de algemeene rustverstoorder, de brandewijn, de gemoederen niet verhit had.’

Hoe kappler van het gesloopte wrak van het koopvaardijschip eigenaar werd, en welke daarvan de gevolgen waren voor hem en voor de verdere manschappen op den post, kan men op bl. 68 en volgg. vernemen. Dát, alsmede 't verhaal van zijn bezoek op Mana, bij de Fransche Abdis van de Orde des Soeurs de St. Joseph de Chiny, is zeer belangwekkend. Men leest de ‘Schetsen en Tafereelen’ niet alleen met veel genoegen, maar verneemt er ook veel wetenswaardigs uit omtrent Suriname. Het werk verdient ruimschoots aanbeveling.