Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1854

Hoe mogen de Belastingen zijn? Door Mr. J. van Kuyk. Te Amsterdam, bij J.H. Gebhard en Comp. 1854. In gr. 8vo. VI en 53 bl. f :-60.

De S., aan wiens brochure over de Broodzetting allerwege zoo veel bijval geschonken is, heeft zich welligt ook daardoor laten overhalen om deze Verhandeling, in een wetenschappelijk gezelschap voorgedragen, maar oorspronkelijk niet voor openbaarmaking bestemd, in het licht te geven. Aan dien oorsprong van het werkje mogen wij het veilig toeschrijven dat hier geen eigenlijk gezegd wetenschappelijk vertoog, maar veeleer een oppervlakkig résumé van oordeelvelling wordt aangetroffen.

Op bl. 2 heeft de S. vastgesteld, dat de belastingen moeten berusten op de vijf navolgende grondslagen: 1^o. de belastingen moeten gematigd zijn; 2^o. de schatkist moet er werkelijk door gebaat zijn; 3^o. de belastingschuldigen moeten naar hun vermogen betalen, dat is naar mate zij van hun vermogen genieten, naar mate van hunne verteringen: de belasting moet aan allen dezelfde regten geven; 4^o. de belastingen mogen niet van de Industrie, van de productie geheven worden, en moeten zoo min mogelijk de Industrie belemmeren of benadeelen; en 5^o. de belastingen mogen niet strijden tegen de moraliteit, noch tegen de nationaliteit van een volk.

Het schijnt dat de S. zijne hoorders, en later zijne lezers, heeft willen verrassen; want niemand zoude ligt uit die vijf

[p. 554]

stellingen met zekerheid durven afleiden dat men hier niet veel meer of minder vinden zal dan eene diatribe ten voordeele der accijnsen en eene philippica tegen de income-tax.

En toch, zoo is het. Gaan wij kortelijk na hoe de S. zijne vijf stellingen heeft uitgewerkt.

1^o. (bl. 4-8). Deze stelling zal ieder gereedelijk toegeven; in de uitwerking vonden wij niets aanstootelijks, maar ook niets nieuws.

2^o. (bl. 9-18). De stelling zelve is weder onbetwistbaar; maar de uitbreiding geeft stof tot bedenking: de S. toch komt hier reeds voor den dag als een voorstander der accijnsen; maar, de bezwaren erkennende eener heffing van Gemeentelijken accijns, stelt hij voor (doch dit voorstel is alles behalve nieuw!): alle accijnsen, als belasting voor binnenlandsch verbruik, alleen door het Rijk te doen heffen, vermeerderd met zoodanig bedrag als gemiddeld door de Gemeenten geheven wordt; terwijl daarentegen het Rijk aan de Gemeenten zoude afstaan de perceptie van de personele belasting en de grondlasten, onder restitutie van hetgeen zij meer ontvingen dan wat zij tot dekking voor het verlies der accijnsen behoeven. Wij zouden wel wenschen dat van Regeringswege eens berekend werd of dit denkbeeld, in cijfers overgebragt, voor verwezenlijking vatbaar ware; daar, voor zoo verre de Gemeentelijke accijnsen nog moeten behouden blijven, deze wijze van heffing zeker in vele opzigten verkieselijk zijn zoude; maar de S. had de bezwaren die tegen dit voorstel kunnen gemaakt worden, eens moeten oplossen; wij willen er nu slechts twee noemen: 1^o. zal de smokkelarij daardoor niet worden vermeerderd? 2^o. zal de Gemeente, die nu niet naar eenen gemiddelden maatstaf, maar naar een buitensporig hoogen maatstaf accijns heft, een genoegzaam aequivalent vinden in de Rijksbelasting op personeel en grondlasten in de Gemeente? en zoo ja, zal dan het Rijk er niet bij verliezen, of, liever, zullen niet andere Gemeenten meer belasting betalen naar mate in die Gemeente minder accijns wordt opgebragt?

Overigens zien wij hier met genoegen (bl. 14) des Schrijvers ijver tegen beschermende regten, en zijn gevoelen (bl. 17), dat de vrijstellingen van personele belasting voor woningen van den minderen stand behooren te worden uitgebreid; ook

[p. 555]

(bl. 18) zijne voorstellen tot verbetering der patent-wet, en later (bl. 27) van het personeel.

3^o. (bl. 19-28). Deze stelling achten wij betwistbaar: op zich-zelve, uit een staatshuishoudkundig oogpunt, achten wij geene belasting meer rationeel dan eene income-tax; maar wij erkennen gaarne alle de bezwaren die aan eene doelmatige inrigting en juiste heffing dier belasting verbonden zijn. In eene belasting op de vertering zouden wij dus - niet als de beste, maar als de meest uitvoerbare - slechts kunnen berusten; maar het zal straks blijken, dat de S. die verterings-belasting niet als eene directe belasting wil (ofschoon in verscheidene Gemeenten, met name Dordrecht en Leiden, daartoe reeds voorstellen zijn gedaan), maar de accijns is bij hem de hoog gevierde verterings-belasting. Van daar dat hij dan ook hoogelijk prijst, dat huisvaders met een groot gezin, omdat zij veel genot hebben al zijn zij ook minder bemiddeld (?!), toch hun volle deel in de verterings-belasting dragen: gelukkig voor de huisvaders, dat er gewoonlijk gunstiger voor hen over gedacht wordt. Hoe veel kinderen heeft de Heer van kuyk? - Doch de S. heeft er wat anders op uitgevonden; hij wil wèl de accijnsen behouden, zelfs uitbreiden tot andere voorwerpen, maar hij wil roggebrood, varkensvleesch en ééne brandstof geheel vrijmaken van accijns. Dit begint er beter naar te lijken; hier kan hij althans op onze sympathie rekenen. Maar de Zeeuwen eten geen roggebrood, en de Noord-Brabanders branden geen turf, en anderen weêr geen hout, en anderen geene steenkolen - hoe moet dit nu gaan als het Rijk de accijnsen overneemt?!

4^o. (bl. 29-44). Wie zou onder deze rubriek de oratio pro accisis verwacht hebben? Wat zeg ik, eene weidsche lofspraak op den accijns! De S. doet hier drie vragen: 1^o. of de accijnsen de industrie belemmeren? 2^o. of, zoo dit dan voor enkele bedrijven waar is, die belemmering onoverkomelijk en van dien aard is, dat het niet opweegt tegen het billijke, groote gemak en voordeel van die soort van belasting, en of hetgeen er voor in de plaats zou moeten komen zoo veel beter is? en 3^o. wie eigenlijk de belasting betaalt, en hoe de verbruiker er over denkt? Men begrijpt dat des Schrijvers antwoord hoogst voordeelig uitvalt voor de accijnsen; - en, daar onze meening juist tegenovergesteld is van die van den

[p. 556]

S., zouden wij in eene uitvoerige discussie kunnen treden; doch daartoe is het hier de plaats niet; daartoe is het bestek te beperkt; daartoe hebben wij ook geenen lust, omdat, indien de S. niet overtuigd geworden is door het boekje van de bruyn kops, over indirecte Belasting, en zoo vele andere, er weinig kans is, dat wij hem zullen kunnen bekeeren; maar de gronden waarmede hij het voorstel der negen leden omtrent de afschaffing van den accijns op het rundvleesch bestrijdt (bl. 34), komen ons toch al bijzonder mager voor: daaromtrent mogen wij met gerustheid naar het Bijblad verwijzen. Ofschoon wij nu de lofrede op den accijns niet deelen, erkennen wij gaarne dat de S. er de slotsom van alle redeneringen voor bijgebragt heeft, die gewoonlijk daarvoor worden aangevoerd.

5^o. (bl. 44-53). De uitval tegen de income-tax is, onder deze rubriek, weder eene verrassing. Op bl. 48 tot 50 vermeldt de S. de grondslagen van hoofdelijke aanslagen [lees: omslagen] en andere plaatselijke directe belastingen; en verklaart er verre af te zijn, te durven beweren dat die grondslagen, op zich zelve beschouwd, niet goed zouden zijn; maar hij bestrijdt het beginsel. De S. gaat namelijk van de meening uit, dat geen income-tax uitvoerlijk zijn zou, zonder eigene, des noods beëedigde, aangifte; en dit acht hij immoreel. Zonder de praemissen toe te geven, zouden wij kunnen vragen: of het minder immoreel is, de menschen dagelijks te verlokken om den accijns te smokkelen? De S. betoogt verder: dat de accijnsen reeds circa drie eeuwen hebben bestaan, en dus zijn zij nationaal! Wanneer wij dit argument eens op andere voorwerpen wilden overbrengen, zou het gevaarlijke er spoedig van uitkomen; maar wij willen slechts gevraagd hebben: of, indien de wetenschap der staatshuishoudkunde, vroeger als zoodanig onbekend, eens aanwees dat de accijnsen als belastingstelsel verderfelijk zijn, zij desniettemin uit vóórliefde voor de oude herkomst zouden moeten bewaard blijven?

Wij behoeven bij dit alles wel niet te voegen dat wij dit boekske zeer onvoldaan uit de handen gelegd hebben, en dat het ons leed doet, voor ons aandeel, des Schrijvers wensch om ‘een welwillend oordeel van het publiek’ slechts in geringe mate te hebben kunnen vervullen.

i.w.t.