Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1854

[p. 495]

Tafel van de Geschiedenis der Christelijke Kerk. Uitgave van J.M.J. van Nes, te Kampen. 1854. f :-60.

Tabellarische overzigten waarin historische feiten zijn opgegeven, komen het geheugen bijzonder te hulp. Men leert die zeker niet van buiten, maar vestigt er meermalen de aandacht op, en zoo hechten zich de belangrijkste data van lieverlede in het geheugen. Maar ook het opzettelijk van buiten leeren der tegenwoordige Tafel van de Kerkgeschiedenis is gemakkelijk, omdat zij in eeuwen gesplitst is, met onderscheidene Afdeelingen. De groote Afdeeling over de eerste vijftien eeuwen der Christelijke tijdrekening heeft vijf onder-Afdeelingen, als: I. Kerkelijke leer en Kerkelijk leven; II. Kerkelijk Bestuur; III. Uitbreiding der Kerk; IV. Bestrijding der Kerk; V. Kerkelijke personen. - De Tweede Afdeeling, betreffende de ‘Christelijke Kerk na de Hervorming’, heeft tien onder-Afdeelingen: I. Hervorming in Duitschland; II. Hervorming in Zwitserland; III. Hervorming in Zweden, Denemarken en Noorwegen; IV. Hervorming in Frankrijk; V. Hervorming in Engeland; VI. Hervorming in Schotland; VII. Hervorming in Nederland; VIII. Merkwaardige gebeurtenissen en personen onder de Protestanten; IX. De Roomsche Kerk na de Hervorming; X. Bestrijders van het Christendom.

Ten einde eenig denkbeeld van de behandeling te geven, zullen wij uit de zesde eeuw, waarin mohammed het wereldtooneel betrad, den inhoud der eerste twee onder-Afdeelingen doen kennen.

‘Kerkelijke leer en Kerkelijk leven. - De beeldendienst neemt toe. - Aan zoogenaamde goede werken wordt hooge waarde toegekend. - De leer van de vergeving der zonden door christus gaat daaronder verloren. - 528. De Benedictijner-Orde door benedictus van Nursia gesticht. - 544. Twist over de drie Hoofdstukken.

Kerkelijk Bestuur. - De twisten om het oppergezag, door de Patriarchen van Rome en Constantinopel hevig doorgezet. (Dit slaat op hetgeen onder de vorige eeuw deswege gezegd is.) - De magt van dien van Rome neemt toe. - 555. Pe-

[p. 496]

lagius, Bisschop van Constantinopel. - 590. Gregorius de Groote, een ijverig en listig voorstander van Romes oppermagt.

De Christelijke Kerk na de Hervorming’ loopt door tot 1851 bij de vermelding van ‘pius IX in Rome terug’.

Het komt ons voor, dat in het tweede tijdvak Nederland wat mager is uitgevallen, en dat de Zamensteller der Tafel dit niet ontkennen zal, wanneer hij zijne behandeling van de Hervorming in Frankrijk en in Engeland met het opgeteekende onder Nederland, zonder vooringenomenheid, vergelijkt. Niet beter vinden wij 't in de rubriek ‘merkwaardige gebeurtenissen en personen onder de Protestanten’. Is niet in de zeventiende eeuw huig de groot en in de achttiende eeuw perponcher vergeten, om van geene andere Nederlanders die op het Kerkelijk terrein een naam hebben nagelaten, te gewagen? Wij meenen ook dat in de zoo evengenoemde rubriek slechts vermeld behoorden te worden mannen die in Kerkelijken of Godsdienstigen zin belangrijk zijn; maar vragen dan ook: waarom de namen van wolf, leibnitz en kant hier plaats hebben gevonden? - Onder het hoofd: ‘De Roomsche Kerk na de Hervorming’ staat op ‘1552: zending onder de Japannezen’. Dit is eene misstelling: franciscus xaverius, ‘Apostel van het Oosten’, landde in Japan op den 15^den van Oogstmaand 1549.

Doch genoeg. Bij een tweeden druk kan de Vervaardiger gemakkelijk de aangewezen feilen verbeteren. Hij heeft een nuttig werk gedaan, en aanspraak op de erkentenis zijner landgenooten. Wij begrijpen dus niet waarom hij zijn naam heeft verzwegen. Immers deze Tafel behoort op de studeerkamer van elken Protestantschen Herder of Onderwijzer gevonden te worden, en de Studenten in de Theologie kunnen haar, nu zij er is, bezwaarlijk missen. Als wij wèl onderrigt zijn, dan is deze uitgave de eersteling van een jeugdig Boekverkooper. De Heer van nes ga voort zulk degelijk werk uit te geven, en altijd voor eene zuivere letter en fraai papier te zorgen, dan zal hij steeds op een ruim debiet kunnen rekenen.