Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1854

Nieuwe Schetsen en Verhalen van Mrs. Harriët Beecher Stowe, Schrijfster van: ‘De Negerhut’, en: ‘De Meibloem’. Voorafgegaan door een Levensberigt der beroemde Schrijfster. Te Amsterdam, bij P.N. van Kampen. 1854. In post 8vo. 169 bl. f 1-25.

Als iemand een meer dan gewonen roem heeft verworven, maken nieuwsgierigheid en belangstelling elk begeerig om hem te leeren kennen, en te vernemen wat hij gesproken en gedaan heeft. In de laatste jaren heeft wel niemand zoo algemeen zijn naam bekend en geëerd gemaakt als Mrs. beecher stowe, en hare reis naar Europa was inderdaad een zegetogt. Moge die ook de toebereiding zijn tot de uitvaart der slavernij, dat schandmerk van den Europeschen handelsgeest! Geen wonder dat ieder gaarne wat stowes pen ook in een ander genre dan de Negerhut voortbragt, in handen neemt, en dat de Uitgevers zich beijveren om te verzamelen wat van hare hand ginds en elders verspreid is. Intusschen ligt op dit pogen, wanneer het van de Schrijfster-zelve niet uitgaat, eene zware verantwoordelijkheid. Wie met Tijdschriften in letterkundige betrekking staat, en om een artikel wordt aangezocht, en dan goedwillig genoeg is om aanstonds de pen op te vatten, weet ook dat elke bijdrage op zich-zelve niet berekend is om zijnen roem, zoo die daarnaar moest bepaald worden, op te houden. Zulke bijdragen mogen niet misplaatst

[p. 427]

zijn waar zij oorspronkelijk worden aangetroffen, zij zouden den Schrijver kunnen benadeelen, indien men ze onhandig in een ander gezelschap overbragt. Zoo hebben wij reeds kleine stukjes van onze Schrijfster aangetroffen die wij niet uit hare pen verwacht zouden hebben. Die teleurstelling heeft de Uitgever op zijne rekening. Gelukkig evenwel dat de Heer van kampen zich dit niet behoeft aan te trekken. Hij heeft bij 't verzamelen van dezen bundel eene goede keus gedaan.

Vooraf gaat een wèl uitgewerkt levensberigt van de Schrijfster en van haar geslacht. Het is daarom te belangrijker, omdat het doet zien op welken weg Mrs. b. stowe de pleitbezorgster der arme slaven werd, en wat haar bewoog als kampioen tegen het regt der onmenschelijkheid, het beginsel der barbaarschheid op te komen. Deze levensschets maakt het boek schier onmisbaar voor de bezitters van de Negerhut.

Het eerste stukje verhaalt hoe Oom sam zijne vrijheid kreeg, en wij krijgen den jongman lief, die zijnen slaaf in vrijheid stelt. Een diepe en heilige zin ligt in het tweede stukje: ‘de ongetrouwe rentmeester’. Luimig verhaalt zij voorts uit de papieren van een letterkundige wat hij in zijn buitenleven ondervond, toen hij buiten ging wonen om goedkoop te bestaan, maar de prooi werd van teleurstellingen, omdat hij niet wist hoe 't aan te leggen om zijn doel te bereiken. Hoog ernstig is het volgende stukje, dat het leven van eenen jongeling schetst die in de bedwelming van den drank zich rampzalig maakt. Belangrijk is de voorstelling van ‘twee Bijbels’, de eene in een prachtband op de tafel in een salon gelegen, doch door den weelderigen bezitter om zijnen inhoud miskend; de andere oud en veel gebruikt op eene sombere achterkamer, in een huisgezin van onspoed en droefenis, van ziekte en kommer. Luisteren wij eens een gesprek af:

- Luistert naar mij, lieve kinderen! ik zal u iets uit dit boek voorlezen: ‘uw hart worde niet ontroerd; in het huis mijns Vaders zijn vele woningen.’ Dus ziet gij, mijne kinderen! dat wij niet altijd in deze kleine, donkere, koude kamer zullen blijven. Jezus christus heeft beloofd ons naar eene betere woning te brengen.

- Zullen wij daar den geheelen dag warm zijn? - zegt de kleine jongen met ernst. - En zullen wij genoeg te eten hebben?

[p. 428]

- Ja, lief kind! - antwoordde de moeder - luister wat de Bijbel zegt: ‘zij zullen niet meer hongeren, en zullen niet meer dorsten; want het Lam, dat in het midden des troons is, zal hen weiden; en God zal alle tranen van hunne oogen afwisschen.’

- Daar ben ik blij om - zeide mary - want, moeder! ik kan het nooit uitstaan, als ik u zie schreijen.

- Maar, moeder! - zeide de kleine henry - zal God ons morgen niet wat eten zenden?

- Hoor wat de Bijbel zegt - antwoordde de moeder - zijt niet bezorgd, zeggende: ‘wat zullen wij eten? of wat zullen wij drinken? want uw Hemelsche Vader weet, dat gij alle deze dingen behoeft.’

- Maar, moeder! - zeide mary - als God onze Vader is, en ons lief heeft, waarom laat Hij ons dan zoo arm worden?

- O - antwoordde de moeder - onze Heer jezus christus was even arm als wij zijn, en God had Hem toch zekerlijk lief.

- Was Hij zoo arm, moeder?

- Ja, kinderen! Gij weet wel hoe Hij zeide: ‘de Zoon des Menschen heeft niet waar hij het hoofd nederlegge.’ En meer dan eens staat er, dat jezus hongerig was, als er niemand was om Hem eten te geven.

- O, moeder! wat zouden wij doen zonder den Bijbel! - zeide mary.

Hoe teeder en roerend is dit onderhoud; alleen zouden wij gewenscht hebben, dat zij het woord van jezus niet als een bewijs voor zijne armoede gebruikt had.

In het verhaal, getiteld: ‘het is zaliger te geven dan te ontvangen’, wordt de weldadigheid geteekend. - Hoe ouders door kinderen geleid worden toont zij in een ander stukje, en zegt naar waarheid: ‘Zoudt gij willen weten, o vader, wat dat geloof is, dat den hemel ontsluit? Ga dan niet naar twistende Godgeleerden of tot streng voorgeschreven Formulieren, maar druk uwen kleine aan uwe borst, en lees in die heldere, vertrouwelijke oogen de les van het eeuwige leven: wees slechts voor uwen God, gelijk uw kind voor u is, en alles is wèl! Zalig zult gij waarlijk zijn ‘wanneer zoo een klein kind u zal leiden!’

[p. 429]

Behagelijk stelt Mevr. b. stowe in ‘de Kersmis of de goede Fee’ een lief meisje voor, dat niet weet wat zij ten geschenke zal geven aan hare betrekkingen, die van alles te veel hebben, en, op vriendelijken raad, hare geschenken brengt aan dezulken die van alles te weinig hebben.

Treffend is hare beschouwing van ‘de twee Altaren’, het eene opgerigt in 1776 voor Amerika's vrijheid, het andere in 1850 voor de bescherming der slavernij in 't Land der vrijheid. ‘De Droom van een vrij man’ verdient wel wakend overdacht te worden. Het laatste stukje: ‘het Nieuwejaarsgeschenk’, is roerend en grijpt in 't hart.

Wij danken den Heer van kampen, dat hij 't publiek dezen bundel geschonken heeft. De uitvoering is zoo net, als het vignet keurig.