Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1854

Het Protestantisme in Nederland. (Overgenomen uit de Nederlander, Nieuwe Utrechtsche Courant, 1853.) Te Utrecht, bij Kemink en Zoon. 1853. In gr. 8vo. 55 bl. f :-50.

Waarom dit stuk uit den Nederlander afzonderlijk moest uitgegeven worden, bevatten wij niet. Wie met hetgeen hier opgedischt wordt gediend zijn, weten immers waar zij te regt kunnen komen.

Dat bij den Pauselijken aanval aan een wijken van het Protestantisme niet viel te denken, ‘omdat’ - gelijk wij bl. 12 lezen - ‘al de Protestanten, hoe zeer onderling ook in drijfveeren en beginselen verdeeld, nogtans, door gemeenschappelijken afkeer van den Paus en zijne instellingen, volkomen vereenigd en tot een vasten kern zamengesloten waren’, was, zou men zeggen, een verschijnsel, dat elken Protestant en 't meest hen die op regtzinnigheid en vroomheid bogen, moest doen juichen. Maar zoo is het niet. Wie niet als de Schrijver denken, vinden geene genade, al hebben zij ook krachtdadig medegewerkt tot afwering van het gemeenschappelijk gevaar, al zijn het ook ‘mannen vol godsdienstzin, die betoonen liefde te bezitten voor Vaderland en Protestantisme, en afkeerig te zijn van onregt en kwade trouw’ (bl. 26).

Dat de Synode en de Synodale Commissie 't weder moeten misgelden, kan dan ook niet bevreemden. Maar waarom aan de Synode de bevoegdheid ontzegd van het bezorgen eener nieuwe Bijbelvertaling? Zonderlinge tegenstrijdigheid! Vroeger werd de Synode van de organisatie van 1816 uitgegaan, van zekere zijde in adressen geprovoceerd tot handhaving der Hervormde leer en openlijke afkeuring van hetgeen daarmede zoude strijden, en nu mag de Synode door de veel vrijer keuze der Kerk benoemd, aan eene nieuwe Bijbelvertaling de hand niet slaan. Maar wie zijn daar dan bevoegd toe? De Nederlander en zijne vrienden alleen? - Wij verlangen die nieuwe vertaling geenszins. Niet omdat wij voor de gebreken

[p. 297]

der gewone blind zijn: maar omdat wij niet gelooven dat er haast bij is; omdat zij die aan eene betere overzetting behoefte gevoelen, in die van van der palm en na hem uitgekomene wel voldoening kunnen vinden; en omdat wij voor nieuwe verdeeldheid duchten in eenen tijd waarin eensgezindheid meer dan ooit gevorderd wordt.

Aan onbewezene beschuldigingen, aan tegenspraak met zichzelve en aan eenzijdige en partijdige beschouwingen is in dit geschrift geen gebrek. Zoo zijn het (bl. 44) sommige Hoogleeraren en Predikanten die zich schuldig maken aan het daar opgenoemde, maar onmiddellijk daarop lezen wij: ‘dat deze of soortgelijke rampzalige overtuigingen zich van het meerderdeel der Leeraars hebben meester gemaakt.’ Een weinig verder wordt gesproken ‘van de bijna algemeene ontheiliging van den Dag des Heeren en van het algemeene lasteren en vloeken, dat regelmatig van ouders op de kinderen, van de heeren op de dienstboden wordt overgeplant.’ Of beide zoo algemeen is laten wij voor rekening van den Schrijver. Maar waarom verheffen de vele, volgens hem, getrouwe Leeraren niet sterker hunne stem tegen die misbruiken? Of schiet hunne kracht zoo wel als die der anderen te kort? En was het in vroegere dagen dan zoo veel beter? Wij behoeven brakel, van der kemp, en smijtegeld slechts op te slaan, om overtuigd te worden dat er toen ook nog al iets aan scheelde.

De Nederlander verwacht alle heil van de herstelling van het gezag der Formulieren. Wij vragen niet: of hij en zijne partij het onderling eens zijn over het verbindend gezag dier schriften? ofschoon wij reden hebben daaraan te twijfelen. Maar hoe ver zal die verbindtenis gaan? Zal zij onvoorwaardelijk in alles zijn? Dan kunnen wij al wat sinds drie eeuwen tot opheldering der Heilige Schriften in het licht gekomen is wel achter de bank werpen, en zullen christus en zijne Apostelen voor guido de bres en ursinus moeten wijken. - Of zal men uitzonderingen vergunnen? Wij vermoeden dit, omdat wij lezen: ‘dat het niet om den vorm, maar om den inhoud te doen is.’ De naauwkeurige bepaling van hetgeen tot den vorm en tot den inhoud behoort, zal dan een eerste vereischte zijn. Zal dit zoo gemakkelijk gaan? Dat het niet aan hen onbreken zal, die zich in dezen tot keurmeesters zullen opwerpen, gelooven wij wel, maar of de anderen

[p. 298]

zich ligt met hunne uitspraken zullen vergenoegen, is eene tweede vraag.

Dat herstel der Formulieren zal dan de Hervormde Kerk tegen Rome in veiligheid stellen en den voortgang van het Pausdom stuiten! Wanneer wij op de antecedenten zien, dan boezemt ons dat weinig gerustheid in. Of dagteekent de opbeuring der Kerk van Rome in ons Vaderland niet van den tijd dat het Formuliergezag bevestigd werd, en heeft de handhaving van dat gezag gedurende één en eene halve eeuw de uitbreiding van die Kerk kunnen verhinderen? Veel meer verwachten wij van de regte kennis der Evangelieleer en van het geloof aan God en den Verlosser in de zielen geprent en in daden zich openbarende. Met christus in het hart wisten de martelaren, ook zonder Formulieren, te sterven.

Wij betwisten den Schrijver het regt niet, om voor hetgeen hij als waarheid beschouwt te ijveren, maar zouden wenschen dat zijn ijver meer gematigd ware; terwijl de hier aangeslagen toon eer zal verbitteren dan ingang vinden.