Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1854

Afscheids-preek, gehouden den 1^sten Mei 1853, te Medemblik, door C. Boon, Theol. Doct. en Predikant. Te Meppel, bij H. ten Brink. 1853. In gr. 8vo. 31 bl. f :-30.
Intree-preek, gehouden den 8^sten Mei 1853, te Zuidwolde, door denzelfden, bij denzelfden. In gr. 8vo. IV en 24 bl. f :-25.

De oogenblikken waarin een Leeraar zijne Gemeente verlaat en eene nieuwe binnentreedt, zijn altijd belangrijk; zijne woorden daarbij zijn uit hunnen aard geschikt om indruk te maken. In de eerste geeft hij een overzigt van zijn woord en werk tot een aandenken; in de laatste ontsluit hij een blik in de toekomst. Van daar de begeerte van velen om het gesprokene te bezitten. Preken als deze hebben dan ook meer een bijzonder dan algemeen belang. Het zijn eene soort van familie-stukken, dierbaar aan de leden, al halen vreemden er de schouders bij op. Zulke preken moesten eigenlijk niet aan de kritiek onderworpen worden. Lof hebben ze niet noodig, en afkeuring krenkt niet hém alleen die ze uitsprak, maar ook zijne genegen bekenden voor wie ze bestemd zijn; gelijk elke familie zich gekwetst zoude achten, wanneer iemand het geschenk eens vaders aan zijne kinderen bedilde of misprees. Doch wat daarvan zij, de beide Leerredenen van Dr. boon liggen vóór ons en men vraagt ons oordeel.

De Schrijver gaf ze uit, opdat - zegt hij - ‘de Gemeenten in welke ik vroeger arbeidde alzoo getuigenis ontvange, dat ik voortaan geen anderen weg zal inslaan, dan welken ik vroeger betrad, welke getuigenis mijne intree-preek kan leveren: terwijl de Gemeente in welke ik nu begon te arbeiden, achtgevende op den inhoud mijner vorige prediking, en ziende de overeenstemming van deze met mijne toekomstige, bekennen mogt, dat eene prediking, welke zich-zelve alzoo gelijk blijft, wel voor de overtuiging, de goede trouw en den

[p. 107]

heiligen ernst van den prediker pleit.’ - Men ziet hieruit, dat Dr. boon zich-zelven gansch niet op den achtergrond plaatst.

Intusschen, zoo wel de teksten als de behandeling zijner preken mogen gepast en gelukkig heeten. Der Gemeente van Medemblik bidt hij toe, met de woorden van den Heer, luk. xxii:32^b: ‘dat uw geloof niet ophoude!’ - en zijn eerste woord te Zuidwolde is, naar aanleiding van luk. xvii:5^b: ‘vermeerder ons het geloof!’ - In de intree-rede belooft hij niet meer dan hem vrijstaat, en verklaart hij zijne hulp van Boven te zoeken, van waar hem en zijne Gemeente, zoo beiden willen, de vermeerdering des geloofs niet zal onthouden worden.

In zijn afscheidswoord komt zijne persoonlijkheid sterk uit, en het blijkt, dat hij te Medemblik, door eigen of door anderer schuld, niet altijd op rozen heeft gewandeld. ‘De dag van vrolijkheid’ - zegt hij - ‘die lang had geduurd, is ondergegaan met mijne komst herwaarts. Ik wil niet over de juistheid uwer meening spreken, of ik al of niet met den Apostel getuigen kon van zorgen, die naar 's Heeren wil niet tot bezorgdheid mogen leiden; genoeg, ik heb niemands brood begeerd, en ik ben niemand tot last geweest. Maar ik kan getuigen van moeite en verdriet, van grieve en smaad mij aangedaan. Ik wete niet de heiligheid mijner roeping, om als een getrouw dienaar van jezus christus altijd de waarheid voor te staan, voor regt en geregtigheid te ijveren, te hebben verzaakt; ik heb naar die gevraagd en die voor oogen gehouden, waar 't noodig was, dat ik als Leeraar der Gemeente, of als Lid van de Maatschappij, voor de belangen en regten van de eene of de andere, of ook voor die der Kerk, of van bijzondere personen optrad en streed. Maar wat heb ik gevonden? Tegenwerking in plaatse van medewerking; mijne woorden verkeerd, of daden en woorden mij toegedacht, die verre van mij waren, en gedachten en gezindheden mij toegeschreven, die ik niet met een enkel woord had aan den dag gelegd! Vond ik tegenover die miskenning, dat anderen mijne beginselen en bedoelingen hulde deden en erkenden, weinigen hunner stonden mij openlijk ter zijde. Flaauwheid, menschenvrees, zelfzucht pleegden verraad aan de zaak van waarheid en regt! De trouw en de waarachtige en volijverige liefde heb ik maar gevonden bij enkelen!’ - Niet vleijend

[p. 108]

inderdaad voor de hoorders. Van zich-zelven, van zijn gezin, ook van zijne kleine kinderen, spreekt de Leeraar met ingenomenheid en hoogen lof.

Wij kunnen deze preek niet uit de hand leggen zonder te spreken over twee plaatsen, van welke de eene ons hindert en de andere ons ergert. Op bl. 29, in de rede tot het Stadsbestuur, klaagt de S. over de verplaatsing van het Instituut, en wie zijner hoorders zou daar niet in gedeeld hebben? Doch als hij er op laat volgen: ‘maar wat baat het den vlotelingen zich te beklagen over den man die hen verried, en de vloot heeft overgegeven?’ dan veroorlooft hij zich iets, dat op den kansel, naar ons gevoelen, niet past. Immers hij doelt daar op de bekende overgave van de Hollandsche vloot aan de Engelschen, zeker niet uit verraad, maar in den Bataafschen tijd. Doch er is méér. Op bl. 27 zegt hij, in de toespraak aan zijne Ambtsbroeders uit de Hervormde en Doopsgezinde Gemeenten: ‘hoe bij verwaarloozing van de prediking, bij veronachtzaming van hare belangen, bij verachting van de tafel des Heeren, eene Gemeente te gronde gaat, dit bewijst eene eertijds bloeijende Zustergemeente te dezer plaatse!’ - Die uitval moet, dunkt ons, tegen de Luthersche Gemeente te Medemblik en haren Leeraar in 't bijzonder zijn gerigt; want buiten de Hervormde en Doopsgezinde Gemeenten is er geene andere, die hij Zustergemeente noemen kon. Maar wie riep hem om zulk eene harde beschuldiging dien zijner ambtgenooten als in het aangezigt te werpen; eene beschuldiging die den aangeklaagde dwingt, om, indien zij waarheid bevat, zijne bediening neder te leggen, of anders hem die haar uitsprak te verpligten tot herroeping van het gesprokene: want bij zulk eene aantijging mag de betrokken Leeraar niet onverschillig blijven. Doch de zaak zij waar of onwaar, wat regt of reden had de Heer boon om zich met haar te bemoeijen, en den kansel door hatelijkheden te ontheiligen? - Noemt hij dat optreden voor regt en belang? Voor velen zal het een sleutel zijn op de moeite en het verdriet, de grieve en den smaad, die hij zegt gehad en geleden te hebben.

Wij wenschen den Heer boon toe, dat hij te Zuidwolde, zonder anderen te kwetsen, en noodeloozen strijd uit te lokken, zijne eigene Gemeente zóó opbouwe, dat zij steeds toeneme in het geloof, maar ook in de liefde die geen twist

[p. 109]

zoekt, maar de zwakheden van anderen draagt en hunne feilen bedekt.

h.
j.h.s.