Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1854

De Koopmansleerling. Naar het Hoogduitsch van F. Noback, voor Nederlanders bewerkt door Mr. M.A.M. 's Gravesande Guicherit. Te 's Gravenhage, bij K. Fuhri. 1853. In gr. 8vo. f 2-25.

Dit werkje is hoofdzakelijk geschreven met het doel, om aan jongelingen, die zich aan den handelstand wijden, een juist begrip te geven van hetgeen hen in die loopbaan te wachten staat; hun eenige wenken mede te deelen omtrent hunne pligten en gedragingen, en eindelijk om hen met de eerste gronden van den handel (maten-, munten- en gewigtenstelsel der belangrijkste plaatsen) bekend te maken. In vele opzigten is het boeksken lezenswaardig, hoofdzakelijk wat de vrij uitvoerige schets van eene geschiedenis des handels, en de beschouwing omtrent het nut en de hooge belangrijkheid van den handel betreft. Andere punten echter, ofschoon niet van belang ontbloot, behooren, naar onze meening, minder op Nederlandschen bodem te huis. De hooge waarde der handelscholen, o.a., zal hier te lande nog altijd moeten blijken; daar tot dus ver de sympathie voor de eenige (te Amsterdam) gevestigde nog gering, en het door haar gestichte nut nog niet noemenswaard is. - Ook is ál het gezegde over den koopmansleerling, zijne verpligtingen enz., meer bepaald voor Duitschland geschikt, en kan slechts weinig belang inboezemen hier te lande, waar (gelijk de Vertaler zelf, in de noot op bl. 247, aanmerkt) de Gilden zijn afgeschaft, en waar zelfs gedurende

[p. 93]

hun bestaan hunne vormen, leerjaren enz. niet op den eigenlijken handelstand zijn toegepast geworden. Intusschen ware 't, naar het bescheiden oordeel van Ref. te wenschen, dat het zoogenaamde ‘hänslen’ (bl. 144) met regtvaardigheid ook op de jongste bedienden in den tegenwoordigen tijd wierde toegepast. Menig kantoor zou er bij winnen, dat zich thans, om een naastbestaanden of eenig vriend te believen, met een soms half volleerden schoolknaap behelpen moet, die toch in eenig opzigt als een rad in de groote machine medegeteld en als zoodanig geacht moet worden. Zulke jongelieden zullen welligt de schouders ophalen bij het gezegde op bl. 237 en volg. over de onnatuurlijke, algemeene gewoonte van het rooken, het gevaarlijk gebruik van sterken drank, en de onzalige gevolgen van het spel, maar mogen toch wel bedenken, dat die wenken en vermaningen even goed voor den Nederlandschen als voor den Duitschen koopmansleerling geschreven zijn. De koffijhuizen van den tweeden en derden rang kunnen daaronder lijden; maar zij-zelven zullen er zich wèl bij bevinden.

De slotsom van onze beschouwing is, dat het boekje alle aanprijzing verdient, inzonderheid bij ouders en voogden, als geschenk voor zonen of pupillen bij hunne intrede in de handelswereld. De vertaling en correctie zijn met zorg volbragt, en papier en druk laten niets te wenschen over.