Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1854

Praktische handleiding tot de studie der Hebreeuwsche taal, volgens de Spraakkunst en met eene Voorrede van Prof. Veth, ter dienste van eerstbeginnenden, die zich door eigen oefening voor de Akademische lessen willen voorbereiden, door J.H.

[p. 62]

de Greef, Theol. Doct. (,) en Predikant te Maastricht. Te Amsterdam, bij L.F.J. Hassels. 1853. In gr. 8vo. XVI en 36 bl. f 1-:

Wij begroeten dit nette boekske met vreugde, want het verwezenlijkt een plan, dat door Ref. reeds vóór ruim drie jaren geopperd, doch door zijne beroeping naar Doesburg in de pen gebleven is. Aldaar met het onderwijs in het Hebreeuwsch belast, gevoelde ik spoedig het gemis eener geschikte Handleiding voor eerstbeginnenden, en vervaardigde toen naar de behoefte, die mij hier scheen te bestaan, vooreerst voor eigen gebruik, mijne Hebreeuwsche Rudimenta. Daarin heb ik slechts het alleronmisbaarste opgegeven om te leeren lezen, en vervolgens het werkwoord uitvoerig behandeld, ten einde de jonge lieden goed te leeren conjugeren. Hierin heb ik mij in de verte naar de Verkorte Grieksche Spraakkunst van enger gerigt. Wanneer mijne discipelen mijne Rudimenta in het hoofd hebben, geef ik hun de Beknopte Hebreeuwsche Spraakkunst van Prof. veth in handen, en zoek ze daarin den weg te doen vinden, opdat zij zichzelven, wanneer zij aan de Hoogeschool gekomen zijn, verder mogen kunnen helpen. Voor dit laatste nu vind ik het boekje van Dr. de greef een zeer bruikbaar hulpmiddel, en heb het daarom terstond ingevoerd. Ten einde deze mijne gunstige meening te staven en ook anderen tot dezelfde handelwijs op te wekken, wil ik het boekje naauwkeuriger beschrijven.

Na eene aanprijzende Voorrede van Prof. veth volgt het Voorberigt van den Schrijver. Niemand sla dit over, gelijk men zoo vaak met voorberigten doet, als die slechts dienen om de eerste bladzijden van een boek te vullen; want dit Voorberigt is eigenlijk eene Inleiding.

Na gezegd te hebben waarom hij zijn boek geschreven heeft, geeft Dr. de greef eene aanwijzing: hoe men de Spraakkunst van Prof. veth bestuderen moet, om het zóó ver te brengen, dat men partes kan gaan maken, en waarschuwt daarbij te regt tegen overhaasting. Nu volgt de aanwijzing: hoe men met vrucht partes maken kan, en dit is eigenlijk de quintessence van het boek. Het is eene aanwij-

[p. 63]

zing tot het partes maken van Hebreeuwsche woorden met behulp van de Spraakkunst van Prof. veth; ten einde daardoor niet alleen de woorden waarmede men juist bezig is, te leeren verstaan, maar tevens in die Spraakkunst eigenlijk gezegd te huis te komen. Daartoe heeft de Schrijver het eerste Hoofdstuk, en eenige verzen van het tweede, van het Boek der Rigteren op de volgende wijs behandeld. Hij plaatst achter ieder woord de paragraphen der Spraakkunst, die tot opheldering van dat woord moeten nageslagen worden; zoodat de leerling die slechts heeft op te zoeken, om alles van het woord te vinden wat de Spraakkunst hem leeren kan. Wanneer dit somtijds nog niet genoeg is, wordt er hier en daar eene noot bijgevoegd, waarin ophelderingen voorkomen, gedeeltelijk aan de Grammatica Hebraea van Prof. roorda ontleend, doch die dan uitgeschreven, niet bloot door nommers aangewezen worden. Om nu alle misverstand te voorkomen, heeft de Schrijver vóór het eerste Hoofdstuk van de Rigteren nog eene lijst van eenige woorden met de paragraphen van veth's Spraakkunst er nevens geplaatst, en vervolgens die paragraphen besproken, ten einde het verband tusschen dezelve en het woord, dat er door verklaard wordt, aan te wijzen.

Wanneer iemand dit gelezen heeft, zal hij ligtelijk onze ingenomenheid met het boekske begrijpen; en toch vreezen wij dat weinigen het zullen gebruiken, niet omdat het boekske niet goed is, maar omdat de meeste jonge lieden voor zulk eene geregelde werkzaamheid weinig lust hebben. Het zou ons zeer verheugen, wanneer wij hoorden dat het werkje van Dr. de greef door studenten-vereenigingen ter beoefening van de Hebreeuwsche taal, zoo als b.v. door bereschît, werd gebruikt. Dáár kan het zeer veel nut doen, waar de een den ander kan helpen en aan het werk houden. Vooral voor hen die reeds iets van het Hebreeuwsch weten, al is het niet meer dan ik in mijne Rudimenta heb zoeken te geven, is dit werkje zeer aan te prijzen, en in het algemeen zal niemand, die het aandurft, zich de daaraan bestede moeite beklagen; ja, het zal hem voor het vervolg veel moeite besparen.

Vraagt men mij: of ik er volstrekt geene aanmerkingen op heb; dan moet ik zeggen: dat mijne aanmerkingen weinig in

[p. 64]

getal zijn. Op blz. xi, regel 11, spreekt de Schrijver van eene vlugtige vokaal, zijnde de Saegôl. Hij meent hier zeker de Segôl; althans dit volgt, mijns inziens, uit de theorie en uit de woorden van Prof. veth (zie § 4). Op blz. 7 en 17 staat eene polemiek tegen winer. Op zich-zelve heb ik tegen deze polemiek niets, maar in een werkje als dit vind ik haar minder goed. Die dit boekje nog moeten gebruiken, zijn voor polemiek nog niet rijp. Op blz. 29 staat eene verklaring van den Maetheg in het woord béth in Rigt. I:35, die mij minder gelukkig voorkomt. De syllabe, waar de Maetheg op staat, is door de verbinding van dit woord met het volgende door eene volledige lettergreep van den klemtoon gescheiden, en dus moet de Maetheg volgens veth § 12, 1 verklaard worden. (Zie enger, Verkorte Grieksche Spraakkunst, § 7, 2.)

Daarentegen hebben wij nog een paar goedkeurende aanmerkingen. Wij danken den Schrijver voor zijne verklaring van den keri en kethib op blz. 12, en voor zijn raad om de zoogenaamde nota relativi in het Latijn door nempe te vertalen (zie blz. 10 en 34). Hierdoor heeft hij aan de jonge lieden, die zijn werkje zullen gebruiken, eene wezenlijke dienst bewezen.

Wij hopen dat deze aankondiging moge strekken om het geschrift van Dr. de greef in veler handen te brengen.

d. burger, jr.