Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1854

Preken voor zeelieden, ten gebruike aan boord. Uit het Engelsch van George Burder, door Dr. E.B. Swalue, Predikant bij de Herv. Gemeente te Amsterdam. Met eene Voorrede van W. Jamieson, Predikant bij de Eng.-Episcopale Gemeente te Amsterdam. Te Amsterdam, bij P.N. van Kampen. 1853. In kl. form. XII en 160 bl. f 1-25.

In de laatste jaren is de zeemansstand méér dan vroeger een voorwerp van zedelijke zorg geworden. Men moet aan eene zeehaven wonen, om er de noodzakelijkheid van te

[p. 55]

beseffen. Wij - die de zeelieden kunnen gadeslaan vóór dat de touwen der schepen ten vertrek worden losgemaakt, en nadat de bodems rijk bevracht het Nieuwe Diep zijn binnengeloopen - wij zullen ons wel wachten de tafereelen te schetsen, van welke zulke havens dikwerf de schouwplaatsen zijn. Liever doen wij eene enkele vraag: wat is de reden, dat, zoodra een schip het anker voor San-Francisco laat vallen, de bemanning voor het grootste gedeelte den bodem verlaat? Is zij de bedwelming en verleiding van den gouddorst? Wij sluiten dien niet uit; maar de voornaamste reden is een diep beklagenswaardig gemis. De zeeman - behoudens eerbiedwaardige uitzonderingen - heeft geen godsdienstig geweten. De ruwheid in vormen verstompt het godsdienstig gevoel. En als de jonge matroos achter den mast komt, waar beschaafder toon heerscht, begint hij doorgaans zich voor zijn eigen god te houden, en denkt niet aan de Hoogere Magt. Die jongeling wordt man en gezagvoerder; maar zou hij de Zondagviering invoeren en godsdienstig leven aan boord bevorderen? Is het niet genoeg, wanneer het volk doet waarvoor het scheep is gekomen? Zóó wordt de zelfzucht het geweten aan boord. En toch, iets meer moet den zeeman bezielen en doordringen, om hem niet in een roes van zinbedwelming, maar met overtuiging te doen zeggen, dat het goed en aangenaam is op zee te zijn. Dat is de gemeenschap met God; het geloof aan, de vreeze voor, het vertrouwen op de Alwetende, Alvoorzienige, maar ook Alvergeldende Oppermagt. Wie hem dát leert, doet een werk boven alle waardering verdienstelijk. Kindermann heeft in zijn Zeemanshandboek bijzonder den half-beschaafden een kompas gegeven, dat hen behoeden kan tegen de klippen des ongeloofs, en swalue heeft eerst den zeeman het gebed op de lippen gelegd, en geeft hem nu deze Leerredenen met eene gepaste Voorrede van den gemoedelijken jamieson.

Wij laten de opgave van den inhoud hier volgen. I. De wonderen van God in de diepte; Ps. xcv:5. II. Gepaste overdenkingen bij het begin eener zeereis; haggaï i:5. (Het woord ‘gepaste’ is hier overtollig). III. Boete en bekeering; Hand. iii:19. IV. De weg der zaligheid; Hand. xvi:17. V. De arke noachs; Hebr. xi:7. VI. Het anker der hoop; Hebr. vi:19. VII. Het kompas; Ps. cxix:185. VIII. De

[p. 56]

storm; Ps. cvii:23-28. IX. Dankbetooning voor redding; Ps. cvii:32. X. Op den dood van een scheepsmakker; Spreuken xiv:32. XI. Over het zoeken van den Heer; jes. lv:6. XII. Des zeemans gelukkige wederkomst; Ps. cvii:30.

Om de bruikbaarheid te bevorderen zijn de teksten bij de inhoudsopgave uitgeschreven, en bij elke Leerrede eenige Hoofdstukken uit den Bijbel, en eenige Psalm- en Gezangverzen aangewezen, die er bij gelezen en gezongen kunnen worden.

Men ziet, er is gezorgd voor gepastheid en afwisseling. In sommige preken is iets vreemds, doch dat zal aan boord niet gemerkt worden. Zij zijn, namelijk, zoo gesteld, dat men ze ook als vertoogen in stille eenzaamheid voor zich-zelven kan lezen. Zoo heeft de zeeman er nut van, ook wanneer er aan boord geen kerk wordt gehouden. Overigens zijn zij niet op den matrozenleest geschoeid, maar toch allezins geschikt om aan matrozen te worden voorgedragen, die, als zoodanig, door stand en leefwijze misschien verwilderd, maar toch evenzeer geroepen zijn tot de erfenis der heiligen in het licht. Het is volkomen waar wat jamieson er van zegt:

‘Met veel eenvoudigheid, ernst en welwillende belangstelling dringen zij op het Evangeliewoord aan: Laat u met God verzoenen. - Zij verklaren, en dit niet toevallig, noch ter loops of oppervlakkig, maar overal met rondheid, volledigheid en naauwkeurigheid naar de H. Schrift, den van nature geheel bedorven staat van den mensch en zijnen volkomen hulpeloozen en hopeloozen toestand, wanneer hij van den dierbaren Zaligmaker wordt afgescheiden, die in elke preek in al zijne magt en bereidwilligheid om zalig te maken, wordt voorgesteld; en, terwijl zij het onderscheid tusschen het werken om het leven en het werken uit het leven in het oog houden, verbinden zij steeds de magt van het Evangelie met deszelfs genade, den heiligenden Geest met den verzoenenden Zaligmaker; en door de krachtige beweegreden van verlossende magt, gepaard met verlossende liefde, drukken zij steeds de belofte en den eisch van jezus op het hart: “uwe zonden zijn u vergeven; ga heen en zondig niet meer!”’

Wij hopen dat deze niet kostbare, maar wel kostelijke bundel welhaast aan elk boord van onze koopvaardijvloot moge gevonden worden. De zorgvuldige moeder, die den vertrekkenden knaap op zijne uitreis zoo veel toevoegt als er maar

[p. 57]

geborgen kan worden, legge stil dit bundeltje naast het Nieuwe Testament in zijne kist. Hij zal 't op zee wel vinden, en als vader vóóraan een kort woord geschreven heeft, zal 't goed doen. De wilde jongen plengt er misschien een traan op, waar er vroeger een van zijne moeder op viel. Dit maakt het boek kostbaar ook in den eenvoudigsten band. Wij wenschen onzen Kapiteinen toe, dat zij zich boven de valsche schaamte (die menigeen weêrhoudt te doen wat zijn hart hem aanraadt) verheffen, en deze Leerredenen des Zondags aan hun boord doen voorlezen, of 't zelf doen. Zij hebben niet noodig daar een preektoon bij aan te nemen. De gezagvoerder leze voor het volk gelijk de vader voor zijne kinderen. Janmaat noemt hem toch reeds ‘de oude’. Welnu, hij zij dat! Des Zondags vooral sta hij voor de bemanning als een vader, die, met dit kompas in de hand, zijne jongens den regten koers leert naar beter land.

h.
j.h.s.