Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1854

[p. 12]

De tweede dood (,) en de eeuwigheid der straffen. Twee Leerredenen over Openb. II vs. 11; uitgesproken door Athanase Coquerel, Predikant bij de Hervormde Gemeente te Parijs. Te Amsterdam, bij L.F.J. Hassels. 1851. In kl. 8vo. 92 bl. f :-60.

De geloofsovertuigingen van den ijverigen en talentvollen Schrijver zijn uit zijne andere werken, inzonderheid uit zijn ‘Christianisme expérimental’, bekend. Van de leerstellingen die in het laatste boek des laatstgenoemden werks zijn vervat, bieden deze twee preken ‘in voor den kansel geschikte vormen’ (??) slechts de ontwikkeling aan. In het Bijbelwoord dat tot motto dient, is, afwijkende van den Griekschen grondtekst, onze vertaling: ‘van den tweeden dood beschadigd worden’, vervangen door de uitdrukking: ondergaan. In de eerste dezer toespraken wordt de aard van dien tweeden dood uiteengezet. Uit analogie met den eersten dood [het besluit van dit aardsche leven], wordt de tweede dood [slechts een beeld, om de kwellingen des toekomenden levens voor de boozen aan te duiden (!)], met deze drie kenmerken omschreven: ‘Gelijk de eerste dood van vele dwalingen en begoochelingen omtrent aardsch geluk terugbrengt, zoo de tweede van die omtrent zedelijk bedrog en de ijdele werken der duisternis. Gelijk de eerste ons arm maakt van aardsche, zoo de tweede van hemelsche schatten. De eerste zal ons berouw niet wegnemen, maar verlevendigen, de tweede insgelijks; de eerste scheidt ons van onze dierbaren, de tweede maakt eene scheiding tusschen boozen en regtvaardigen: ofschoon niet stoffelijk of plaatselijk, daar de betrekking en het verkeer tusschen boozen en regtvaardigen zal voortduren.’

Men gevoelt reeds, wat men, bij zulk eene vergeestelijking en subjectivering van alle voorstellingen die op de ‘laatste dingen’ betrekking hebben, in de tweede leerrede moet wachten, waarin de S. omtrent den duur van dezen tweeden dood uitspraak doet. Geheel in den geest van het oudere Rationalisme (waarvan overigens coquerel's overtuiging slechts eene beschaafde, behendig verfijnde reproductie is), worden de oude bedenkingen weder te voorschijn gebragt, om de noodzakelijkheid eener ‘wederoprigting aller dingen’ te be-

[p. 13]

wijzen; ditmaal niet zoo zeer uit de onbestaanbaarheid van het leerstuk van de eeuwige verwerping der boozen met Gods, dan wel met 's menschen natuur. Merkwaardig is in deze leerrede de kenschetsing van de drie standpunten, die elk onhoudbaar leerstuk in de overtuiging der geloovigen achtereenvolgens innemen moet, totdat het als ongerijmd wordt ter zijde gelegd.

Met hoogen ernst geven wij ons ongunstig oordeel over dit boekje te kennen. Zijn inhoud strijdt tegen de leer des Bijbels, evenzeer als die opvatting welke bepaald aan de zijne tegenovergesteld is. De H. Schrift toch geeft wenken voor beide, niet bepaald en uitgewerkt genoeg om aan eene tegenspraak te kunnen denken; maar bepaald en stellig genoeg om aan den éénen kant in ootmoedige hope voor de wederoprigting aller dingen ruimte te laten in ons hart, en aan den anderen kant alles wat den vreeselijken ernst der zonde zou kunnen ontzenuwen, verre te houden van ons geweten. Nergens wordt verder in deze toespraken aan den zamenhang van het tekstwoord gedacht, en de hoofdwaarheid des Christelijken geloofs, in 't voorgaande vers uitgedrukt, in haar regt gelaten: ‘zijt getrouw tot den dood, en ik, jezus, zal u geven de kroone des levens.’ In al de redeneringen, hier tot 92 bladzijden voortgesponnen, wordt nergens de hope des Christens voor dit en het volgende leven met christus' persoon en werk in betrekking gesteld. Voorwaar, de Parijsche Gemeente, die coquerel, den 10^den en 17^den November 1850, deze leerredenen heeft hooren uitspreken, moet wel arm in stichting en opwekking en vervreemd van christus zijn huiswaarts gekeerd; hoe aantrekkelijk ook én de vorm der rede, én de voor de ‘liberale’ ligtzinnigheid zoo geruststellende inhoud hun welligt zal geweest zijn.

Wij voor ons begrijpen niet, wat den Vertaler tot het overbrengen van deze twee zoogenoemde ‘leerredenen’ heeft genoopt. Hij-zelf heeft overigens, uitgezonderd de onverstaanbaarheid van den eersten volzin, zijne taak goed volbragt. Doch, daar vooreerst coquerel's ‘krachtige, korte stijl’ bij de overbrenging in 't Hollandsch lijden moest, en ten anderen de lezers van wier gading dit boek zal zijn, toch voor 't grootste gedeelte wel de Fransche taal zullen verstaan - waarom het ding niet onvertaald gelaten?
j.h.g.