Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1853

Chinesche zeden.

I.

Er is, van overoude tijden af, in China eene soort van regtbank, die de deugden en ondeugden der regerende Vorsten moet opteekenen. Keizer taist-song gebood haar om hem inzage te geven van de beschrijving van zijne regering. ‘Gij weet’ - antwoordde de Voorzitter - ‘dat wij zoo wel de gebreken als de goede hoedanigheden onzer Vorsten moeten vermelden, en als gij uwe oogen liet gaan over onze geschrif-

[p. 701]

ten, wij zouden geene vrijheid meer hebben om de waarheid te zeggen.’ - ‘Hoe!’ - riep de Keizer uit’ - ‘wilt gij het nageslacht met ál mijne feilen en gebreken bekend maken?’ - De Voorzitter hernam: ‘Noch mijn karakter, noch de waardigheid die ik bekleed, vergunt mij te gedoogen dat de waarheid verminkt of verbloemd worde. De regtbank zal dus niets verzwijgen. Als gij u te buiten gaat, zal het haar bedroeven; als gij onregt pleegt, zal 't haar smarten; maar zij zal niets verborgen houden. Zóó gestreng is haar pligt, zóó naauwkeurig moeten hare aanteekeningen zijn, dat zelfs dit onderhoud niet mag verzwegen worden.’ - Taist-song was groot van ziel, en antwoordde: ‘Het zij zoo. Ga voort, en schrijf de waarheid. Mogen mijne deugden of ondeugden het volk nuttig en tot onderrigting zijn van mijne opvolgers! Uwe regtbank is vrij; ik neem haar in mijne bescherming.’ - Aldus kan de geschiedenis het boek der koningen en hun beste raadgever zijn; mits zij geschreven worde door mannen, niet alleen vrij, maar ook in den vollen zin des woords onpartijdig.

II.

Verontwaardigd over den druk der belastingen en de knevelarijen der beambten, drong een Chinees tot den Keizer door en vroeg hem om regt. ‘Ik weet het’ - sprak hij - ‘zes honderd anderen hebben u reeds met dezelfde klagten vermoeid en zijn wreedaardig ter dood gebragt; maar dat heeft mij niet weêrhouden, en zoo gij niet tot regtvaardigheid besluit, maak u dan gereed om eindeloos te vonnissen. Er zijn nog achttien honderd mannen in China, die één voor één zich voor u zullen plaatsen, om hetzelfde te zeggen, in afwachting van hetzelfde lot.’ - Die stoutmoedigheid trof den Keizer, en in plaats van den klager te doen dooden, onderzocht hij de zaak, en strafte de knevelaars, en verminderde de belastingen.