Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1853

[p. 313]

Mosaïk.

Men heeft soms belangrijke ontdekkingen aan dieren te danken gehad. Aan een herdershond schrijft men de uitvinding toe van het purper; aan een os de ontdekking der zwavelbron van Poretta.

In 1375 had een boer nabij Poretta een kranken os. Het vermagerde dier moede dreef hij 't met slagen uit den stal en in 't gebergte. De os ging met moeite, maar zocht waarschijnlijk, door brandende koorts gefolterd, zijn dorst te lesschen. Een paar weken daarna kwam hij gezond en welgedaan aan den stal terug.

Verbaasd door die verandering dreef de boer het dier weder in het gebergte; maar volgde zijn spoor, en ontdekte nu weldra de bron waaruit hij gedronken had, en hield het water voor een toovermiddel.

Korten tijd na die ontdekking kwam hem een ziekelijke buurman bezoeken. ‘Kameraad!’ - sprak hij - ‘drink van het heete zwavelwater uit de bron van mijn os. Dat zal u goed doen. Zie mijn beest maar eens aan!’ - En de zieke man deed alzoo, en herstelde. Toen ging 't gerucht van de genezende bron van mond tot mond, en welhaast kwamen deskundigen haar onderzoeken, en 't vermoeden bevestigen dat men eene hoogst heilzame ontdekking aan den os verschuldigd was, Nu werden er bosschen geveld, hutten gebouwd, wegen aangelegd, en aldus ontstond de drok bezochte, voor zoo velen weldadige badplaats Della Poretta.

Een beroemd violist (de ridder essex) gaf in 't midden zijner glansrijke loopbaan te Londen een concert, en werd aan 't slot van zijn eerste Allegro sterk uitgefloten. Met de grootste koelbloedigheid wachtte hij tot dat het geweld bedaard was, gaf toen het tempo van eene Adagio aan, legde gedurende het ritournel den strijkstok neder, nam zijne viool onder den arm, floot zijne Solo met de lippen, en accompagneerde zich daarbij pizzicato op de viool. Dat deed uitwerking; men was verbaasd; men lachte; men applaudiseerde bij elke rust, en

[p. 314]

aan het slot daverde de concertzaal van toejuiching. Nu boog de virtuoos zich voor het kunstminnend publiek en zeide: ‘ik schik mij zeer gaarne naar den smaak der vereerde kenners, en meende daarom den strijkstok te kunnen missen, zoo ras zij mij te kennen gaven, dat zij op fluiten gesteld zijn.’

De bravo's klonken andermaal, en de zaak maakte opgang en bezorgde den concertgever gedurende eenige maanden een drok bezoek.

In een onlangs te Londen uitgekomen werk, de zeer langdradige Auto-biographie van william jerdan, - een buiten Engeland weinig bekend schrijver - wordt een zonderlinge brief van Lord byron openbaar gemaakt; namelijk een in 1812 door hem aan den Lord Kamerling gerigt verzoek, om met den destijds vacanten post van Hof-poëet (Poet-Laureate) te worden begunstigd, welk stuk van den volgenden inhoud is:

‘Mylord! Daar ik veel ledigen tijd heb en een meester in het verzenmaken ben, zoo zou het mij niet onaangenaam zijn, mijne krachten als Laureatus te beproeven aan het vervaardigen der officiële Oden; ten einde mij van de verveling te bevrijden, waaraan ik tegenwoordig ter prooi ben. In het politieke houd ik den middenweg tusschen Whigs en Jacobijnen, en de taak om den lof van onzen Souverein te zingen zou dus in mijne schatting zoo romantisch wezen, dat zij vrij veel overeenkomst zou hebben met die soort van poëzij, waarin ik het gelukkigst pleeg te slagen. Ik heb daarbij, Mylord! het oog geenszins op de emolumenten van dien post. De wijn walgt mij tegenwoordig; van geld heb ik een afkeer; lof is mij onverschillig, en de wereld is voor mij een groote vervelende kring van apathie en misanthropie. Alleen voor de verandering zou ik de bediening willen aanvaarden.
Byron.’

Naar alle waarschijnlijkheid heeft de Lord Kamerling dezen brief voor eene persiflage gehouden. Byron kreeg ten minste

[p. 315]

den verlangden post niet, maar southey werd er mede begunstigd.

Vóór de revolutie maakten de tooneelvoorstellingen een voornaam gedeelte uit der vermakelijkheden van het hof te Versailles, en als men de acteurs en actrices dáár verlangde te zien, werd er niet naar gevraagd of zij al dan niet gehouden waren om op te treden voor het publiek te Parijs.

Eens, toen het treurspel Mithridates was aangekondigd, met bijvoeging dat de rollen door de voornaamste leden van het gezelschap vervuld zouden worden, bragt een koerier van Versailles den last om aldaar te komen spelen, en het gezelschap vertrok oogenblikkelijk.

Intusschen moest de Mithridates voortgaan, en men gelastte derhalve den minderen leden van het tooneelgezelschap om er de rollen van te vervullen. Lang vóór den aanvang der representatie was de zaal reeds volgepropt met aanschouwers, die gekomen waren om de eerste sujetten te zien; maar de gordijn ging op, de acteurs en actrices verschenen, en in plaats van de toejuichingen tot welke men zich had voorbereid, gaf elk, zijne teleurstelling ontdekkende, de ondubbelzinnigste blijken van afkeuring. Uit al de gedeelten der zaal en van alle rangen daverde het ontzettendst getier en geraas, vermengd met een gillend gefluit en gesis en een hagel van scheldwoorden, terwijl de heffe der menigte zich vrij duidelijk tot dadelijkheden gereed betoonde. De ontsteltenis op het tooneel was boven alle beschrijving; de ongelukkige brekebeenen, die tot de hooge waardigheden, welke het stuk hun aanbood, alleen bij toeval waren geroepen, verklaarden eenstemmig: dat zij die terstond wilden afleggen; dat zij in hunnen nedrigen staat binnen den foyer wilden blijven, veel liever dan onder lijfsgevaar den schepter van Melpomene te zwaaijen en hare rijkskroon op 't hoofd te hebben. Allen, slechts één uitgezonderd, stemden zelfs dáárin overeen, dat het beste zou zijn de voorstelling te staken, en de entrée aan het vergramde publiek terug te geven. De eene acteur die zich niet genegen toonde om in zulk een hartbrekend besluit te bewilligen, was le grand, van wien de groote préville gezegd heeft:

[p. 316]

‘dat hij voor de laagste rollen was geboren; dat hij als schoenlapper volmaakt zou zijn, maar zelfs niet berekend was om een Meester-schoenmaker behoorlijk voor te stellen.’ en wiens brommend en schor geluid, en platte tongval, en ongemanierdheid in standen en bewegingen die uitspraak ten volle bevestigden. Deze le grand, als door eene ingeving bestuurd, hief zich op de teenen en sprak zijnen kameraden moed in: ‘De entrée terug geven? ‘Dat nooit!’ - riep hij uit - ‘Neen, dát nooit! Zouden we tot dat uiterste besluiten terwijl 't van ons afhangt te spelen zonder gesiffleerd te worden! Herstelt u; laat mij begaan; ik zal tot het publiek spreken; ik zal het publiek doen begrijpen wát het van ons te wachten heeft; daarmede zal het publiek tot rede zijn gebragt, en de entrée is behouden!’ - Dat gezegd hebbende deed hij de gordijn weêr ophalen, en trad - terwijl het publiek, in de verwachting wat er gebeuren zou, een oogenblik stil was - met groote stappen op het tooneel. Na de verpligte saluades regts, links en op den voorgrond in het midden, die hij met overdreven zwier en winderige gemaaktheid ten uitvoer bragt, sprak hij 't publiek aldus aan: ‘Mijne Heeren! Gij fluit ons uit en doet er wèl aan; gij scheldt en dreigt ons en hebt daarin volkomen gelijk, want men komt niet na wat men beloofd heeft. Maar is dat ónze schuld, Mijne Heeren? - De eerste sujetten zijn op 's Konings last naar Versailles ontboden; zij moesten dadelijk vertrekken en óns alleen laten. Ja, mijne Heeren! óns moesten zij alleen laten, en wat gij reeds gehoord en gezien hebt van mijne kameraden, zoo ellendig als het geweest is, was nog meesterwerk bij 't geen er moet volgen. Hebt derhalve geduld, mijne Heeren! neen, bedwingt u, om de gelegenheid eene representatie zoo slecht als déze bij te wonen niet te verliezen. Die gelegenheid komt nimmer terug. Gij hebt er reeds iets van gezien; maar nog niet alles. Gij zult ook mithridates zien. Die rol is het best van allen bedeeld. Ja, mijne Heeren! ik-zelf, ik ben de mithridates!’ - Op dat zeggen berstte het publiek uit in een schaterend gelach; het treurspel werd eene parodie, en de representatie liep genoegelijk ten einde.