Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1853

Henry smeaton. Een verhaal tijdens den opstand der Jacobiten, onder de regering van George I.Uit het Engelsch van G.P.R. James,Schrijver van: ‘de valsche Wissel’. II Deelen. Te Amsterdam, bij de Wed. L. van Hulst en Zoon. 1852. In gr. 8vo. 734 bl. f 6-90.

Dit welgeschreven werk betreft de lotgevallen van den erfgenaam eener familie, die om staatkundige redenen Engeland verlaten heeft. In vreemde krijgsdienst verwerft hij zich velerlei bekwaamheden, en zijn terugkeer in Engeland staat schijnbaar in verband met eene poging der Jacobitische partij, om de regering omver te werpen en george I van zijn koninklijk gezag te berooven. Eene dwaze onderneming, die, zoo als wel vooraf te denken was, een slecht einde heeft. Zijn terugkomst op een tijdstip, dat de toorts der tweedragt het gemeene vaderland bij vernieuwing dreigde in brand te zetten, wekte de aandacht op. Men hield de oogen op hem gevestigd; en toen hij naar de westkust van Engeland ging, om in Devonshire, op een kasteel aan zee, bij een man wiens staatkundig karakter verdacht werd, zijn intrek te nemen, groeide het vermoeden tot de overtuiging aan, dat hij gekomen was om met het overschot van eene woelzieke partij van ingebeelde vaderlanders bij uitnemendheid, het zwaard te ontblooten. Intusschen was toch de zich noemende henry smeaton,

[p. 657]

eigenlijk Lord newark, volstrekt niet gekomen met het oogmerk om partijschap aan te kweeken, of zijne landgenooten te bevechten. Maar de listige eigenaar van het kasteel bij wien hij zijn intrek nam, wist hem al den schijn te geven, als of hij een partijganger ware, en deed dat met het plan om zich langs dien weg meester te maken van zijne grondbezittingen; zoo als hij zich ook het bezit had verschaft van het kasteel en de goederen zijns broeders, ten voordeele van een allerbekoorlijkste nicht, die hij op het kasteel in bewaring hield, onder de hoede van eene oude huishoudster, zijne eenigste vertrouwde. Henry smeaton, ofschoon aanvankelijk onbekend met de voorvallen van de regtmatige eigenaars van het kasteel, leerde er de aanvallige emmeline waardeeren, en het karakter van haren bewaker doorgronden; vreemd genoeg bleef hij blind voor den strik die hem-zelven gespannen werd, en bespeurde hij niet, dat zijn knecht hem verraadde. Deze huurling stond in de soldij van een neef zijns meesters, die emmeline dacht op te ligten, naar Frankrijk te voeren en daar te huwen, doch niet om haar-zelve, maar om haar vermogen; ten einde daarmede zijne eigen verbraste fortuin te herstellen. De aanslag mislukt evenwel door de onversaagdheid van henry smeaton. Later, toen deze de deugden en goede hoedanigheden van emmeline had leeren kennen, wijdde hij haar geheel zijn hart en leven, en toonde dat, in de moeijelijke omstandigheden, waarin de woelingen dier dagen hem bragten; terwijl ook zij toonde zich eenig en boven alles aan hem te hebben toegewijd. - Tegenover de baatzucht van den kasteelbewoner, de geslepenheid van diens handlangers, de dwaasheden van de leiders der Jacobitische zamenspanning, en de laaghartigheid van den gemelden neef, blinken het rustig karakter en het edel gemoedsbestaan van henry smeaton en emmeline in treffenden glans. De onderneming der Jacobitische partij om den Hannoverschen Keurvorst, zoo als zij george I noemde, te verdrijven, is niet opgesmukt: het eigenbelang der raddraaijers; het onzamenhangende der handelingen; het gebrek aan bekwame leiders, en het onbekookte van het geheele plan, is naar waarheid vermeld; maar ook het portret van george I is niet gevleid. Wij mogen ook niet verzuimen om eene zonderlinge personaadje te noemen, dien wij overal hebben ontmoet: een gieter van looden beelden, van noost

[p. 658]

genaamd, een Nederlander die met zijne ouders in Engeland is komen wonen, en als een Jacobiet, maar overigens onschadelijk en goedhartig persoon, gelijk eene soort van paillasse in de gebeurtenissen wordt ingevoerd. Of er ook hier te lande karakters worden aangetroffen, als dat hetwelk aan den zoon van den Heer van het kasteel is toegedicht, durf ik niet beslissen; het is een mengelmoes van sluwheid en stompheid, van edelaardigheid en onnoozelheid, dat hem tot een raadsel maakt voor al de hem omringenden; terwijl 't voor ons duister is waarom de Schrijver dat karakter eigenlijk laat optreden. Intusschen verdient dit verhaal allezins gelezen te worden; er komen nuttige lessen in voor, en het is eene goede bijdrage tot de kennis der partijschappen van dien tijd in Engeland. De waarheid wordt er in toegelicht dat eigenbelang en eigenwaan vaak het bestaande goede voorbijzien om schaduwen na te jagen; en ramp en rouw over het vaderland brengen door het verwezenlijken van theorieën, die ten slotte geheel andere uitkomsten opleveren dan er van werden voorspeld. Dat eigenaardige van alle partijgangers, welke leuze zij ook aannemen, wordt hier in het licht geplaatst, zoodat het werk nuttige leering paart aan genoegelijke ontspanning. Wij mogen 't dus met vrijmoedigheid aanbevelen.

m.

m.v.